9 ғинуар
көнө
9 ғинуар — григориан стиле буйынса йылдың 9-сы көнө. Йыл аҙағына тиклем 356 көн ҡала (кәбисә йылында 357).
| ← ғинуар → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | ||
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | ||
| 2020 йыл | ||||||
Байрамдар
Халыҡ-ара байрамдар
Милли байрамдар
Серб Республикаһы: Республика көнө.
Һөнәри байрамдар
Тарихи ваҡиғаларҮҙгәртергә
- 1885: Һамар—Златоуст тимер юлы төҙөлә башлай.
- 1919: «Китап» нәшриәте ойошторола.
- 1967: Башҡорт дәүләт педагогия институты асыла.
Был көндө тыуғандарҮҙгәртергә
Башҡортостан менән бәйле шәхестәрҮҙгәртергә
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Бәкеров Ҡадир Ғади улы (1905—3.10.1970), режиссёр, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1943—1950 йылдарҙа бөгөнгө Мәжит Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театры режиссёры. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Башҡорт АССР‑ының атҡаҙанған сəнғəт эшмəкəре (1935). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1965) һәм Ҡыҙыл Йондоҙ (1944) ордендары кавалеры.
- Әхмәтова Бәйнә Хәлиулла ҡыҙы (1920—11.11.2013), ғалим-терапевт, йәмәғәтсе. 1957—2008 йылдарҙа Башҡорт дәүләт медицина институты һәм Башҡорт дәүләт медицина университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1972—1985 йылдарҙа 1-се госпиталь терапияһы кафедраһы мөдире. 1972—1985 йылдарҙа Башҡортостан кардиологтар йәмғиәте рәйесе. Медицина фәндәре докторы (1969), профессор (1970). Башҡорт АССР‑ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1989), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы (1994).
- Никуличкин Дмитрий Степанович (1925—26.02.1991), нефть эшкәртеүсе. 1965—1976 йылдарҙа Ишембай нефть эшкәртеү заводының ҡоролма начальнигы. Бөйөк Ватан һуғышы һәм совет-япон һуғышында ҡатнашыусы. РСФСР-ҙың атҡаҙанған рационализаторы (1971). II дәрәжә Ватан һуғышы ордены кавалеры (1985). Сығышы менән хәҙерге Ырымбур өлкәһенең Шарлыҡ районы Орловка утарынан.
- Марат Кәримов (1930), шағир, тәржемәсе, журналист. 1964—1968 йылдарҙа «Пионер» журналы, 1968—1978 йылдарҙа «Һәнәк» журналы мөхәррире. 1958 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының халыҡ шағиры (2003) һәм атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1994). Фәтих Кәрим исемендәге премия лауреаты (2001).
- Миңлеғолов Вил Бәхтейәр улы (1940), нефтсе. 1964—1996 йылдарҙа «Саҡмағошнефть» нефть һәм газ сығарыу идаралығы операторы. Башҡорт АССР‑ының 11-се саҡырылыш Юғары Советы депутаты. Башҡорт АССР‑ының атҡаҙанған нефтсеһе (1975), СССР-ҙың почётлы нефтсеһе (1979). СССР Дәүләт премияһы лауреаты (1990). Ленин (1981), Октябрь Революцияһы (1986) һәм Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1975) ордендары кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Бүздәк районы Ҡаңны-Төркәй ауылынан.
- Әхмәдов Йосоп Әхмәд улы (1945), педагог, Өфө сәнғәт училищеһы (колледжы) уҡытыусыһы, Башҡортостандың атҡаҙанған артисы.
- Володин Юрий Константинович (1950), хужалыҡ эшмәкәре, йәмәғәтсе. 2004—2013 йылдарҙа Ҡарман ГРЭС-ы директоры. Башҡортостан Республикаһының 4-се саҡырылыш (2008–2013) Дәүләт Йыйылышы - Ҡоролтай депутаты. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған энергетигы (2009), Рәсәй Федерацияһы Йылылыҡ-энергетика комплексының почётлы хеҙмәткәре, «Почёт Билдәһе» (1986) һәм Дуҫлыҡ (2000) ордендары кавалеры, Нефтекама ҡалаһының почётлы гражданы (2013). Сығышы менән хәҙерге Һарытау өлкәһенең Атҡар районы Ҡыҙылармеец совхозы ауылынан.
- Ясько Олег Васильевич (1950), инженер-технолог, хужалыҡ эшмәкәре. 1974—2010 йылдарҙа «Салауатнефтеоргсинтез» берекмәһенең яуаплы хеҙмәткәре, «Газпром Нефтехим Салауат» берекмәһенең департамент директоры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған нефтсеһе.
- Хәсән Усманов (1975), йырсы, «Хәсән» студияһы директоры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған артисы (2014) һәм Шәйехзада Бабич исемендәге йәштәр дәүләт премияһы лауреаты (2006).
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Моратов Зиннәт Һибәт улы (1906—31.05.1988), СССР-ҙың партия эшмәкәре. 1944—1957 йылдарҙа КПСС-тың Татарстан өлкә комитетының беренсе секретары. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Саҡмағош районы Яңы Ҡалмаш ауылынан.
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Латфуллин Наил Сәйет улы (1952—19.11.1992), рәссам. 1990 йылдан СССР Рәссамдар союзы ағзаһы.
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Таһиров Нуриәғзәм Таһир улы (1888—1938 йылдан һуң), башҡорт милли хəрəкəте эшмәкәре, тел белгесе. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. Сәйәси золом ҡорбаны.
- Ишкилдина Латифа Ғинийәт ҡыҙы (1928—2015), педагог, 1947-1983 йылдарҙа Хәйбулла районы Байғусҡар мәктәбенең башланғыс синыфтар уҡытыусыһы, РСФСР мәктәбенең атҡаҙанған уҡытыусыһы. Сығышы менән Күгәрсен районы Дәүләтҡол ауылынан.
- Кучумов Әғлә Йәмғетдин улы (1938), спортсы, СССР-ҙың спорт мастеры. Спортса атлау буйынса 9 тапҡыр донъя, 27 тапҡыр Рәсәй чемпионы. Баҡалы районының почётлы гражданы. Сығышы менән ошо райондың Ҡатай ауылынан.,
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Баязит Бикбай (1909—2.09.1968), шағир, прозаик, драматург. 1934 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1957), Салауат Юлаев исемендәге премия лауреаты (1970). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1955) һәм «Почёт Билдәһе» (1939) ордендары кавалеры.
- Косолапов Филипп Макарович (1919—7.08.1994), Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан хәрби хеҙмәткәр, осоусы, авиация дивизияһының эскадрилья командиры, полковник (1957). Советтар Союзы Геройы (1943).
- Бажайкин Станислав Георгиевич (1944), ғалим-механик. Техник фәндәр докторы (2000), профессор (2008). И. М. Губкин исемендәге премия (2002), Башҡортостан Республикаһының Фән һәм техника өлкәһендәге (2009), Татарстан Республикаһының Фән һәм техника өлкәһендәге (2012) дәүләт премиялары лауреаты. Сығышы менән хәҙерге Амур өлкәһе Завитая ҡасабаһынан.
Дөйөм исемлекҮҙгәртергә
- 1860: Лаура Вальборг Аулин, Швеция пианисы, композитор һәм педагог.
- 1885: Борис Королёв, СССР скульптор-монументалисы, совет скульптура мәктәбенә нигеҙ һалыусы.
- 1908: Симона де Бовуар, Франция яҙыусыһы, философ.
- 1959: Ригоберта Менчу, Гватемаланың хоҡуҡ яҡлаусыһы.
- 1987: Елена Пидгрушная, Украина биатлонсыһы.
Был көндө вафат булғандарҮҙгәртергә
- 1873: Наполеон III, 1852—1870 йылдарҙа Франция императоры.
