Һайланған мәҡәлә
Сальвадо́р Дали́ (тулы исеме Сальвадор Доме́нек Фелип Жасинт Дали һәм Доме́нек, маркиз де Пу́боль}; 11 май 1904, Фигерас — 23 ғинуар 1989, Фигерас) — испан рәссамы, графигы, скульпторы, режиссёры, яҙыусыһы. Сюрреализмдың иң билдәле вәкилдәренең береһе.
Түбәндәге фильмдар өҫтөндә эшләй: «Андалуз эте», «Алтын быуат», «Арбалған». «Сальвадор Далиҙың үҙе һөйләгән йәшерен тормошо» (1942), «Бер даһиҙың көндәлеге» (1952—1963), Oui: The Paranoid-Critical Revolution (1927—33) тигән китаптар һәм «Анжелюс Милленың фажиғәле мифы» тигән эссе авторы.
Сальвадор Дали Испанияла 1904 йылдың 11 майында Жирона провинцияһының Фигерас ҡалаһында хәлле нотариус ғаиләһендә тыуа. Милләте буйынса каталон була, үҙен уның вәкиле итеп тоя һәм тоғролоҡ һаҡлай. Апаһы һәм ағаһы була, ағаһы (1901 й. 12 октябре — 1903 й. 1 авгусы) менингиттан үлә. Ата-әсәһе уның ҡәберендә Сальвадорға ағаһының реинкарнацияһы булыуы хаҡында әйтә.
Кескәй сағында Дали бик зирәк, тик тәкәббер һәм тынғыһыҙ бала була.
Бер ваҡыт ул баҙар майҙанында һура торған кәнфит арҡаһында тауыш сығара, халыҡ йыйылып китә, полицейскийҙар кибет хужаһының сиеста ваҡытында ла кибетте асыуын һәм тыңлауһыҙ малайға әлеге тәмлекәсте бүләк итеүен үтенә. Ул үҙ һүҙлеләнеп йә хәйләләп булһа ла һәр ваҡыт үҙенекен эшләтергә, гел айырылып торорға, иғтибар үҙәгендә булырға тырыша.
Күп һанлы комплекстары, ҡурҡаҡлығы (сиңерткәнән һәм башҡа нәмәләрҙән ҡурҡа) ғәҙәти мәктәп тормошона ҡушылып китергә, башҡа балалар менән дуҫлашырға ҡамасаулай. Ләкин аралашыуға һыуһап, балалар менән яҡынайыу өсөн бөтә көсөн һала, уларҙың коллективына, иптәш сифатында булмаһа, башҡа берәй рәүештә, дөрөҫөн әйткәндә, ҡулынан килгән берҙән-бер ролдә — шаҡ ҡатырғыс һәм тыңлауһыҙ, сәйерерәк, алйотораҡ, башҡаларҙың фекеренә гел генә ҡаршы төшә торған бала булараҡ булһа ла инергә тырыша. Мәктәптә ҡомарлы уйындарҙа отолһа ла, үҙен еңеүсе кеүек тота, тантана итә. Ҡайһы берҙә тик торғандан һуғышырға керешә.
↪ дауамы…Яҡшы мәҡәлә
Ферна́н Магелла́н — Португалия һәм Испания диңгеҙ сәйәхәтсеһе. Ер шарын урап тәүге билдәле сәйәхәт ҡылған экспедицияның етәксеһе була. Һуңғараҡ үҙенең исеме бирелгән Боғаҙын асҡан.
Магеллан сығышы менән португал. Тыуған ҡалаһы аныҡ ҡына билдәле түгел, Саброза (Вила-Реал) тип тә әйтәләр, Порту ҡалаһы булыуы ла ихтимал. Ғаиләһе тураһында ла мәғлүмәт әҙ, дворяндарҙан булғаны мәғлүм. Йәш сағында Магеллан король Жуан II-сенең ҡатыны Леоноры Ависскаяның пажы булған.
XV быуат ахырында португалдар Һиндостанға диңгеҙ юлын асҡан. Васко да Гаманан һуң Португалиянан шәреҡҡә эскадралар ағыла башлаған. 1505 йылда вице-король Франсишку Альмейда эскадра оҙатҡанда диңгеҙселәр йыя алмай бер була. Рулдә тороусылар ҡайһы саҡ уң менән һулды ла айырмағанлыҡтан, караптың һыртына ике яҡтан ике нәмә аҫып (мәҫәлән, бер яғына — һуған, бер яғына һарымһаҡ) шулар яғына тип бойороҡ бирә торған булған. Ошо экспедицияға штаттан тыш яугир (соберсалинте) рәүешендә Магеллан да эләккән.
↪ д а у а м ы…