30 ноябрь
көнө
30 ноябрь — григориан стиле буйынса йылдың 334-се көнө (кәбисә йылында 335-се). Йыл тамамланыуға 31 көн ҡала.
| 30 ноябрь | |
| Аҙна көнө | Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе |
|---|---|
 30 ноябрь Викимилектә | |
| ← ноябрь → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шб | Йш |
| 1 | 2 | |||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
| 2025 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
БМО: Химик ҡорал ҡулланыу ҡорбандарын иҫкә алыу көнө.
Ер: Компьютер именлеге (Мәғлүмәт һаҡлау) көнө.- Йорт хайуандары көнө.
- Филдәр көнө.
- Итәк көнө.
Милли
Барбадос: Бойондороҡһоҙлоҡ көнө.
Йемен: Бойондороҡһоҙлоҡ көнө.
Рәсәй Федерацияһы: Ликвидаторҙар (Саркофаг) көнө.
Төбәк байрамдары
- Яҡут (Саха) Республикаһы: Милли музыка ҡоралы хомус көнө.
Һөнәри
Украина: Радиотехник ғәскәрҙәр көнө.
- 1609: Галилео Галилей Ай өҫтөнөң беренсе картаһын эшләй.
- 1872: Глазгола тәүге рәсми халыҡ-ара футбол ярышы була.
тулы исемлек
- 1876: Павел Николаевич Яблочков трансформатор ҡороуға патент ала, трансформаторҙың «тыуған көнө» тип иҫәпләнә.
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр
үҙгәртергә0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
үҙгәртергә- Алтон Стюарт Доннелли (1920—2.01.2007), АҠШ-тың ғалим-тарихсыһы. Башҡортостандың XVI–XVIII быуаттағы тарихын һәм уның Рус дәүләтенә үҙ ирке менән ҡушылыуын Көнбайыш тарихнамәлә тәүге ентекле өйрәнеүсе. Нью-Йорк штаты университетының (Бингемтон ҡалаһы) атҡаҙанған профессоры, Башҡортостан Республикаһы Фәндәр Академияһының почётлы академигы (1992), философия докторы (1960), профессор (1966).
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
үҙгәртергә- Ғайсин Мөхәмәҙиә Мөхәмәтхәнәфи улы (1911—6.12.1998), Бөйөк Ватан һуғышы яугиры. 2-се дәрәжә Ватан һуғышы (1985) һәм 3-сө дәрәжә Дан (1944) ордендары кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Дүртөйлө районы Барғыҙбаш ауылынан.
- Ниғмәтуллин Әхәт Зәйнетдин улы (әҙәби псевдонимы Әхәт Зәйни; 1921—11.05.2015), ғалим-әҙәбиәт белгесе, шағир. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1954 йылдан К. А. Тимирязев исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия институты һәм Башҡорт дәүләт университеты, 1994—2001 йылдарҙа Башҡорт дәүләт педагогия институты һәм М. Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университеты, бер үк ваҡытта 1998—2008 йылдарҙа Башҡортостан мәғарифты үҫтереү институты уҡытыусыһы. 1966 йылдан СССР Журналистар союзы, 2000 йылдан — Башҡортостан Республикаһы Яҙыусылар союзы ағзаһы. Филология фәндәре докторы (1993), профессор (1996). Башҡорт АССР‑ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1982). 1‑се дәрәжә Ватан һуғышы ордены кавалеры (1985). Мәжит Ғафури исемендәге премия лауреаты (2007).
тулы исемлек
- Ефремов Александр Григорьевич (1946), ауыл хужалығы һәм дәүләт хеҙмәткәре. 1973 йылдан Ҡурған өлкәһе Шадринск районының «Ҡыҙыл Йондоҙ» совхозы инженеры, 1978 йылдан — директоры. 1991 йылдан Рәсәйҙең ауыл хужалығы министры урынбаҫары; 1997—2001 йылдарҙа Рәсәй Федерацияһының Болгария Республикаһындағы илселегенең ауыл хужалығы буйынса атташеһы; 2005 йылдан — Рәсәй Федерацияһы Президенты Эштәре идаралығының начальник урынбаҫары. СССР-ҙың ун икенсе саҡырылыш Юғары Советы депутаты. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1991). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Ощепков Алексей Александрович (1946), радиоинженер, муниципаль хеҙмәткәр. 1969 йылдан Өфө заводтарының яуаплы хеҙмәткәре, шул иҫәптән 1987—1995 йылдарҙа «Магнетрон» заводының баш инженеры һәм директоры; 1995—2000 йылдарҙа Өфө ҡалаһы Ленин район хакимиәте башлығы; 2000—2010 йылдарҙа Өфө ҡала хакимиәте башлығы урынбаҫары. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған машина эшләүсеһе (1996). «Башҡортостанда фиҙаҡәр хеҙмәте өсөн» билдәһе кавалеры (2006). Сығышы менән хәҙерге Татарстан Республикаһы Аҡтаныш районының Дербешка ауылынан.
- Востриков Николай Сергеевич (1951), ғалим-химик-органик. 1975 йылдан СССР Фәндәр академияһы Башҡортостан филиалы (хәҙер Рәсәй Фәндәр академияһы Өфө федераль тикшеренеүҙәр үҙәге) Органик химия институтының ғилми хеҙмәткәре, 1982 йылдан — өлкән ғилми хеҙмәткәр. Химия фәндәре кандидаты (1980). Рәсәй Федерацияһының дәүләт премияһы лауреаты (1992). Сығышы менән Махачҡаланан.
- Әмирова Людмила Александровна (1961), ғалим-педагог. 1995 йылдан Башҡорт дәүләт педагогия институты һәм М. Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университеты уҡытыусыһы, 2007 йылдан БДПУ-ның Квалификация күтәреү һәм һөнәри йәһәттән яңынан әҙерләү институты директоры, 2015 йылдан — фәнни эштәр буйынса проректор. Педагогия фәндәре докторы (2010). Башҡортостан Республикаһының мәғариф отличнигы (2009) һәм мәғариф өлкәһенең почётлы хеҙмәткәре (2017). Сығышы менән Владивосток ҡалаһынан.
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
үҙгәртергә- Злобин Павел Владимирович (1882—1930), социалист-революционер. Беренсе донъя һуғышы йылдарында Яраланған һәм ауырыу яугирҙәргә ярҙам итеү буйынса Бөтә Рәсәй земство союзының Өфөләге ойошмаһы хеҙмәткәре. Сәйәси золом ҡорбаны. Сығышы менән Рязань ҡалаһынан. «Салауат Юлаев» тарихи романы авторы, яҙыусы Степан Злобиндың атаһы.
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
үҙгәртергә- Любарская Адель Самойловна (1913—1.09.2005), архитектор. 1941—1968 йылдарҙа Өфөләге «Башнефтепроект» институты архитекторы, өлкән архитекторы, архитекторҙар төркөмө етәксеһе. 1940 йылдан СССР Архитекторҙар союзы ағзаһы. Сығышы менән хәҙерге Украинаның Полтава өлкәһе Кременчуг ҡалаһынан.
- Артемьев Александр Игнатьевич (1918—?), нефть һәм газ сығарыу тармағы хеҙмәткәре. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1951 йылдан «Башвостокнефтеразведка» тресы Күлтүбә быраулау контораһының техник-нормировщигы, экспедиция начальнигы, хеҙмәт буйынса инженеры, хеҙмәт һәм эш хаҡы бүлеге начальнигы, трестың профком рәйесе, 1965—1991 йылдарҙа «Өфөнефть» нефть һәм газ сығарыу идаралығының хеҙмәт һәм эш хаҡы бүлеге начальнигы, уҡыу-курс комбинаты мастеры. 2-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Ауырғазы районы Александровка ауылынан.
тулы исемлек
- Ғүмәров Бәшир Хәләф улы (1923—15.02.2010), табип. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1961 йылдан Сибай ҡала дауаханаһының, 1971 йылдан Өфө ҡалаһының 4-се инфекцион дауаханаһының, 1975 йылдан — 34-се поликлинаның баш табибы; 1983—1985 йылдарҙа Өфөнөң 41-се поликлинкаһы табибы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған табибы (1965), СССР-ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1978), 1-се дәрәжә Ватан һуғышы (1978) һәм Ҡыҙыл Йондоҙ (1944) ордендары кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Учалы районы хәҙер бөткән Рафиҡ ауылынан.
- Ҡорбанаева Флора Шәйхи ҡыҙы (1928), табип-офтальмолог-ғалим. 1956—1994 йылдарҙа Өфө күҙ ауырыуҙары ғилми-тикшеренеү институты хеҙмәткәре, шул иҫәптән 1971—1990 йылдарҙа директорҙың фән буйынса урынбаҫары. Медицина фәндәре докторы (1977). Башҡорт АССР‑ының атҡаҙанған табибы (1977) һәм һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1965). «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1966).
- Ғәлиев Тимерғәзи Арыҫлан улы (1938), ауыл хужалығы, партия һәм юғары мәктәп хеҙмәткәре, иҡтисадсы-ғалим. 1982 йылдан КПСС-тың Башҡортостан өлкә комитетының ауыл хужалығы, 1991 йылдан — Министрҙар Советының агросәнәғәт бүлеге мөдире. 1993 йылдан — Иҡтисад һәм социология институтының, 1997 йылдан Рәсәй Фәндәр академияһының Урал бүлеге Иҡтисад институтының (Екатеринбург) өлкән ғилми хеҙмәткәре, 2002 йылдан ошо институттың Өфө филиалы директоры, 2009 йылдан Көнсығыш иҡтисад-юридик гуманитар академияһы уҡытыусыһы. Иҡтисад фәндәре докторы (2000), профессор (2009). «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1976). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Асҡын районы Ҡышлауйылға ауылынан.
- Вилданов Айрат Ғилфан улы (1948—16.10.2012), цирк артисы, дрессировщик. 1973 йылдан Башҡортостан цирк коллективы, 1990 йылдан Мәскәүҙәге Рәсәй дәүләт цирк компанияһы, 2009 йылдан — Вернадский проспектындағы Ҙур Мәскәү циркы артисы. Рәсәй Федерацияһының (1993) һәм Башҡорт АССР-ының (1985) атҡаҙанған артисы. Бөтә Союз цирк сәнғәте конкурсы (Мәскәү, 1988), «Циркъ» милли премияһы (Санкт-Петербург, 2004) лауреаты. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Дүртөйлө районы Мәмәдәл ауылынан.
- Шакиров Алик Фәйез улы (1953), журналист. 2019 йылдың 29 ноябренән «Башинформ» мәғлүмәт агентлығының баш мөхәррире. 1980 йылдан СССР Журналистар союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре (2008), Шәһит Хоҙайбирҙин исемендәге премия лауреаты (1989). Башҡорт Википедияһы ирекмәндәре (2012) һәм Башҡортостан викимедиасылары төркөмөнөң матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса кәңәшсеһе (2015).
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
үҙгәртергә- Вахрушев Георгий Васильевич (1894—6.05.1966), ғалим-геолог. 1952—61 йылдарҙа Башҡортостан ауыл хужалығы институты уҡытыусыһы. СССР Фәндәр академияһы Башҡортостан филиалы Президиумының беренсе рәйесе (1951—1956). СССР-ҙың 4-се саҡырылыш Юғары Советы, Башҡорт АССР-ының 3-сө саҡырылыш Юғары Советы депутаты. Геология-минералогия фәндәре докторы (1942), профессор (1943), Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1945), РСФСР-ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1945). Ленин ордены кавалеры (1954).
- Юрьев Валерий Петрович (1939), ғалим-химик‑органик. 1969—1981 йылдарҙа СССР Фәндәр академияһы Башҡортостан филиалының Химия институты хеҙмәткәре, өлкән ғилми хеҙмәткәре һәм лаборатория мөдире. Химия фәндәре докторы (1976), профессор (1978). Сығышы менән хәҙерге Үзбәкстандың Сәмәрҡәнд ҡалаһынан.
тулы исемлек
- Әбдрәшитов Йәғәфәр Мөхәрәм улы (1949), ғалим-инженер‑технолог, хужалыҡ, юғары мәктәп һәм дәүләт эшмәкәре. 1989—2011 йылдарҙа «Каустик» һәм «Полиэф» йәмғиәттәренең генераль директоры, 2011—2017 йылдарҙа Башҡорт дәүләт университетының Стәрлетамаҡ филиалы директоры, бер үк ваҡытта 2011 йылдан — химия һәм химик технологиялар кафедраһы мөдире. Башҡортостан Республикаһының 1-се һәм 2-се саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты. Техник фәндәр докторы (1998). Рәсәй Федерацияһының (1994) һәм Башҡорт АССР-ының (1990) атҡаҙанған химигы. СССР Министрҙар Советы премияһы лауреаты (1989), Дуҫлыҡ ордены (1999) кавалеры.
Дөйөм исемлек
үҙгәртергә- 1667: Джонатан Свифт, Англия яҙыусыһы.
- 1817: Теодор Момзен, Германия тарихсыһы.
тулы исемлек
- 1835: Марк Твен, Америка яҙыусыһы.
- 1874: Уинстон Черчилль, Англия сәйәсмәне.
