20 февраль
көнө
20 февраль — григориан стиле буйынса йылдың 51-се көнө. Йыл аҙағына тиклем 314 көн ҡала (кәбисә йылында 315).
| 20 февраль | |
| Аҙна көнө | Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе |
|---|---|
 20 февраль Викимилектә | |
| ← февраль → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | ||
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | |||||
| 2023 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
Ер: Бөтә донъя социаль ғәҙеллек көнө.
Милли
АҠШ: Алма көнө.
- Сейә бәлеше көнө.
Венесуэла: Федерация көнө.
Исландия: Ҡатын-ҡыҙҙар көнө.
Канада: Ғаилә көнө.
.svg){kind=small}
Һөнәри
- АҠШ: Студент-ирекмәндәр көнө.
Тарихи ваҡиғалар
үҙгәртергә
- 395 йыл: Вифлеемда тәүге ҡатын-ҡыҙҙар монастырына нигеҙ һалына.
- 1705: Петр I ҡарары менән Рәсәй империяһында рекрут йөкләмәһе индерелә.
- 1744: Сенаттың «Башҡорттар тарафынан яңы суҡындырылған иноверецтарҙың ауылдарында мәсет төҙөмәү тураһында» указы сыға.
тулы исемлек
- 1818: Мәскәүҙә Кузьма Минин һәм кенәз Пожарскийға һәйкәл ҡуйыла.
- 1819: Санкт-Петербург университеты асыла.
- 1872: Нью-Йоркта Метрополитен-музей эшләй башлай.
- 1909: Рәсәй империяһы полицияһында кинология хеҙмәте булдырыла.
- 1927: «Красный путиловец» заводы Ленинград өсөн яңы трамвай вагондарының тәүге партияһын сығара.
- 1932: Ҡариҙел районы ойошторола.
- 1943: Мексикала кукуруз баҫыуында Парикутин вулканы формалаша башлай.
- 1945: Уралдағы эвакуациянан Мәскәүгә Ҡорал палатаһы хазиналары ҡайта.
- 1962: Джон Гленн, Ер тирәләй өс тапҡыр осоп үтеп, АҠШ-тың орбиталь йыһан осошон яһаған тәүге астронавы була.
- 1964: СССР һәм Камерун Республикаһы араһында дипломатик мөнәсәбәттәр урынлаштырыла.
- 1969: Өфөлә 1-се ҡала балалар поликлиникаһы эш башлай.
- 1986: «Мир» орбиталь станцияһының база блогы орбитаға сығарыла.
- 1988: «Агата Кристи» рок-төркөмө ойошторола.
- 1994: Өфөлә «Ирина Архипова тәҡдим итә...» халыҡ-ара опера сәнғәте фестивале асыла.
- 1999: Мәскәүҙә Дәүләт Кремль һарайында Никита Михалковтың «Сибирский цирюльник» фильмының премьераһы була.
- 2000: Ҡырғыҙстан парламентына һайлау үтә.
- 2009: Өфөлә Башҡортостан Республикаһының Юғары Судының яңы бинаға күсә.
Был көндө тыуғандар
үҙгәртергә
Башҡортостан менән шәхестәр үҙгәртергә
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар үҙгәртергә
- Белов Фёдор Иванович (1920—27.05.1979), Бөйөк Ватан һуғышы яугиры, уҡсылар дивизияһы артиллерия полкының орудие командиры, өлкән сержант. Советтар Союзы Геройы (1945).
- Брятко Николай Афанасьевич (1930), опера йырсыһы, юғары мәктәп уҡытыусыһы, доцент. 1972 йылғаса Башҡорт дәүләт опера һәм балет театры, артабан — Һарытау опера һәм балет театры солисы. Рәсәй Федерацияһының халыҡ (1997) һәм Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған (1969) артисы. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1971). Һарытау ҡалаһының почётлы гражданы (2007). Сығышы менән ошо ҡаланан.
тулы исемлек
- Заһиҙуллин Рәйес Нурый улы (1940), СССР һәм Рәсәй ғалим-химик-органик. 1965 йылдан хәҙерге «Каустик» йәмғиәте хеҙмәткәре, шул иҫәптән 1974 йылдан сектор етәксеһе, 1988 йылдан — заводтың үҙәк лаборатория начальнигы, 1996 йылдан — ғилми техник үҙәк начальнигы урынбаҫары; бер үк ваҡытта 1997 йылдан Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Стәрлетамаҡ филиалының бүлек мөдире, 2008 йылдан — Ғәмәли тикшеренеүҙәр институты хеҙмәткәре. Техник фәндәр докторы (1991), профессор (1999). Рәсәй Федерацияһының (2007) һәм Башҡортостан Республикаһының (2003) атҡаҙанған фән эшмәкәре, СССР-ҙың уйлап табыусыһы (1976).
- Корнилаев Сергей Григорьевич (1955), спортсы, 1976—1987 йылдарҙа ирекле көрәш буйынса СССР йыйылма командаһы ағзаһы. СССР-ҙың атҡаҙанған спорт мастеры (1978). Олимпия уйындарының бронза призёры (1980), донъя чемпионы (1978—1979, 1981—1982). Халыҡтар Дуҫлығы ордены кавалеры (1985).
- Тапаҡов Хәйҙәр Ниғәмәт улы (1955), уҡытыусы, журналист һәм яҙыусы. Сибай ҡалаһының «Атайсал» гәзите мөхәррире. 1999 йылдан Рәсәйҙең һәм Башҡортостандың Яҙыусылар союздары ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2005) һәм атҡаҙанған уҡытыусыһы (2007). Шәһит Хоҙайбирҙин исемендәге (2014) һәм Сибай ҡалаһының Рамаҙан Өмөтбаев исемендәге (2010) премиялар лауреаты.
- Баранова Ольга Васильевна (1960), мәғариф алдынғыһы. Күмертау ҡалаһының Н. Т. Антошкин исемендәге 1-се гимназияһының инглиз теле уҡытыусыһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уҡытыусыһы (2013).
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар үҙгәртергә
- Муса Мортазин (1891—27.09.1937), башҡорт милли-азатлыҡ хәрәкәте һәм дәүләт эшмәкәре, хәрби хеҙмәткәр. 1921—1922 йылдарҙа Башҡортостан Үҙәк башҡарма комитеты рәйесе, 1919—1920 йылдарҙа Айырым башҡорт кавалерия бригадаһы командиры. Комбриг (1935). Ике Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры. Сәйәси золом ҡорбаны.
- Сәләхов Фәхерйән Сәләх улы (1916—22.12.1959), совет органдары хеҙмәткәре. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1943—1945 йылдарҙа Мәсетле район Советы башҡарма комитеты секретары, 1945—1957 йылдарҙа — башҡарма комитет рәйесе. Сығышы менән ошо райондың Әжекәй ауылынан.
тулы исемлек
- Рәхмәтуллин Ибраһим Ғәйзулла улы (1936—19.07.1998), ғалим-хирург, йәмәғәтсе. 1966 йылдан Башҡорт дәүләт медицина институты һәм Башҡорт дәүләт медицина университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1993 йылдан урология һәм эндокринология курстары менән стоматология һәм педиатрия факультеттарының хирургия кафедраһы мөдире. 1976—1998 йылдарҙа Башҡортостан эндокринологтар йәмғиәте рәйесе. Медицина фәндәре докторы (1991), профессор (1993). Башҡортостандың атҡаҙанған табибы (1993). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Ейәнсура районы Ҡужабаҡ ауылынан.
- Әхмәтйәнов Яңыбай Шаһыбал улы (1936—25.09.2010), ауыл хужалығы алдынғыһы. 1957—1988 йылдарҙа Учалы районы «Байрамғол» совхозы механизаторы, механизацияланған отряд бригадиры. Башҡорт АССР-ының һигеҙенсе саҡырылыш (1971—1975) Юғары Советы депутаты. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1971). БАССР-ҙың атҡаҙанған механизаторы (1970).
- Перевышина Нина Фёдоровна (1951), муниципаль хеҙмәт ветераны. 1974—1993 йылдарҙа Мәсетле район Советы башҡарма комитетының социаль тәьминәт бүлегенең инспекторы һәм өлкән инспекторы, 1993—2004 йылдарҙа Мәсетле район хакимиәтенең социаль тәьминәт бүлеге мөдире. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған халыҡты социаль яҡлау хеҙмәткәре (2000). Сығышы менән хәҙерге Силәбе өлкәһенең Копейск ҡалаһынан.
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар үҙгәртергә
- Спиридонов Сергей Евдокимович (1927—2018), журналист. Ғафури районы «Звезда» гәзитенең элекке мөхәррире. СССР Журналистар союзы ағзаһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. Красноусол ауылының почётлы гражданы.
- Камалов Рәил Исмәғил улы (1932—24.03.1989), ауыл хужалығы алдынғыһы. 1961—1989 йылдарҙа Ҡырмыҫҡалы районы Фрунзе исемендәге колхоздың шәкәр сөгөлдөрө үҫтереү звеноһы етәксеһе. РСФСР-ҙың етенсе саҡырылыш Юғары Советы депутаты (1967—1971). Социалистик Хеҙмәт Геройы (1965).
тулы исемлек
- Комалова Нина Ивановна (1937—2014), сәнәғәт алдынғыһы. 1985—1993 йылдарҙа «Салауатбыяла» берекмәһе лаборанты. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры.
- Пышкин Иван Николаевич (1937—2017), хеҙмәт алдынғыһы. 1960—2004 йылдарҙа «Башавтотранс» берекмәһенең Күмертау автотранспорт предприятиеһы электригы. Башҡортостандың атҡаҙанған транспорт хеҙмәткәре, 3-сө дәрәжә Хеҙмәт Даны ордены кавалеры.
- Ураҡсыев Марат Абдулла улы (1942), юғары мәктәп ветераны, ғалим—инженер-электромеханик. 1972 йылдан Өфө авиация институты һәм Өфө дәүләт авиация техник университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1980—1982 һәм 1985—1991 йылдарҙа мәғлүмәти үлсәү техникаһы кафедраһы мөдире. Техник фәндәр докторы (1982), профессор (1985). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән һәм техника эшмәкәре (1983) һәм атҡаҙанған уйлап табыусыһы (1987). Сығышы менән Коканд ҡалаһынан.
- Арыҫланова Филүсә Тимерғәли ҡыҙы (1947), юғары мәктәп ветераны, йырсы, педагог. Ҡазан дәүләт мәҙәниәт институтының элекке уҡытыусыһы. Татарстан Республикаһының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Яңауыл районы Асауҙыбаш ауылынан.
- Йосопов Вәкил Барый улы (1952), мәҙәниәт өлкәһе ветераны, театр актёры, режиссёр. 1973—1998 һәм 2000—2004 йылдарҙа хәҙерге Арыҫлан Мөбәрәков исемендәге Сибай башҡорт дәүләт драма театры актёры, 1998—2000 йылдарҙа Ырымбур татар драма театры режиссёры; 2004 йылдан «Сулпан» Сибай башҡорт балалар театры, 2005 йылдан — Сибай концерт-театр берләшмәһе директоры, бер үк ваҡытта 2002 йылдан Сибай сәнғәт колледжы уҡытыусыһы. 1979 йылдан СССР Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (1993).
- Рамазанов Рәшит Ғәзнәүи улы (1952), фән ветераны, ғалим-инженер. 1977 йылдан «ТатНИПИнефть» институтының өлкән инженеры, кесе ғилми хеҙмәткәре, сектор, лаборатория мөдире, бүлек мөдире урынбаҫары; 2004 йылдан нефть ятҡылыҡтарын үҙләштереү бүлеге мөдире. Техник фәндар кандидаты (1992). Татарстан Республикаһының Фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премияһы лауреаты (2007), Уйлап сығарыу һәм рационализаторлыҡ отличнигы (2009). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Дүртөйлө районы Яңы Бейектау ауылынан.
- Урманчеев Саид Фёдорович (1952), фән һәм юғары мәктәп ветераны, ғалим-механик. 1992 йылдан хәҙерге Рәсәй Фәндәр академияһы Өфө федераль тикшеренеүҙәр үҙәге Р. Р. Мәүлитов исемендәге Механика институтының өлкән ғилми хеҙмәткәре, 2000 йылдан — лаборатория мөдире, 2001 йылдан — фәнни эштәр буйынса директор урынбаҫары, 2003 йылдан — директоры; бер үк ваҡытта 1992 йылдан Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы. Физика-математика фәндәре докторы (2005), профессор (2010). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Нәҙерғолова Хәҙисә Ғабдулла ҡыҙы (1957), педагогик хеҙмәт ветераны. 1998 йылдан Салауат ҡалаһындағы 25-се башҡорт гимназияһы уҡытыусыһы, 2008 йылдан Сәнғәт үҙәгенең өҫтәлмә белем биреү педагогы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Мәләүез районы Ҡотош ауылынан.
- Фокин Александр Юрьевич (1957), хеҙмәт ветераны. 1975—2013 йылдарҙа Салауат нефть химияһы комбинаты, «Салауатнефтеоргсинтез» берекмәһе һәм «Газпром Нефтехим Салауат» йәмғиәте аппаратсыһы, машинисы, ҡоролма начальнигы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған химигы (2003). Сығышы менән ошо ҡаланан.
- Чернов Александр Владимирович (1957), музыкант, педагогик хеҙмәт ветераны. 1990 йылдан Өфө ҡалаһының 4-се балалар музыка мәктәбе директоры, фортепиано буйынса уҡытыусы. Рәсәй Федерацияһының (2008) һәм Башҡортостан Республикаһының (1998) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. «Башҡортостан Республикаһында фиҙакәр хеҙмәте өсөн» отличие билдәһе менән бүләкләнеүсе (2017). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар үҙгәртергә
- Вәлиева Нәфисә Зариф ҡыҙы (1898—23.1.1988), педагог. 1914—1955 йылдарҙа хәҙерге Баймаҡ районы Темәс мәктәбе уҡытыусыһы. РСФСР (1949) һәм Башҡорт АССР-ы (1946) мәктәптәренең атҡаҙанған уҡытыусыһы. Ленин ордены кавалеры (1951). Сығышы менән ошо ауылдан.
- Шәфиев Риза Зәкирйән улы (1923—3.12.2004), хәрби хеҙмәткәр, полковник, инженер-атомсы, шағир. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1958 йылдан хәҙерге Удмурт Республикаһының Воткинск машиналар эшләү заводының яуаплы хеҙмәткәре. 2001 йылдан Рәсәй Яҙыусылар союзы ағзаһы. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Ҡыйғы районы Үрге Ҡыйғы ауылынан.
- Нарынбаев Хәмитйән Рамазан улы (1928—30.07.2006), малсы. 1954—1988 йылдарҙа Әбйәлил районы Киров исемендәге колхоздың мал ҡараусыһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған малсыһы (1981). Сығышы менән ошо райондың Мәхмүт ауылынан.
тулы исемлек
- Хәйеров Азат Ҡасим улы (1928—?), ауыл хужалығы хеҙмәткәре. 1954 йылдан Әбйәлил районы Будённый исемендәге, 1957 йылдан «Ленин юлы», 1960 йылдан Шайморатов исемендәге колхоздары рәйесе, 1962—1998 йылдарҙа 22-се партсъезд исемендәге колхоз хеҙмәткәре. Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1957) кавалеры, Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Президиумының Почёт грамотаһы менән бүләкләнеүсе (1954). Сығышы менән хәҙерге Һарытау өлкәһенең Алтата ауылынан.
- Васильев Николай Семёнович (1933), педагог, йәмәғәтсе. Ауырғазы районы Ташлыкүл ауылының хәҙерге «Сеспель» сыуаш халыҡ фольклор ансамблен ойоштороусы һәм 1960 йылдан уның етәксеһе. Башҡорт АССР-ы мәктәбенең атҡаҙанған уҡытыусыһы. Сығышы менән ошо ауылдан.
- Вәсфиев Фәрҙәт Фәсфи улы (1938), механизатор. Ҡариҙел районы «Урал» хужалығы тракторсыһы. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры. Сығышы менән ошо райондың Тигермән ауылынан.
- Нурҡаев Харис Хажиәхмәт улы (1938), ауыл хужалығы белгесе. 1965—1995 йылдарҙа Кушнаренко районы «Большевик» колхозының баш зоотехнигы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре (1997). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры. Сығышы менән ошо райондан.
- Порошин Василий Ильич (1943), инженер-төҙөүсе. 1967 йылдан «Башнефть» берекмәһе Краснохолмский быраулау эштәре идаралығының яуаплы хеҙмәткәре, 1986—2008 йылдарҙа идаралыҡ начальнигының производство буйынса урынбаҫары. Башҡортостандың атҡаҙанған төҙөүсеһе. Сығышы менән Ишембай ҡалаһынан.
- Иҙрисов Мәхмүтйән Мөҙәрис улы (1948—24.01.2022), ауыл хужалығы, партия һәм муниципаль органдар хеҙмәткәре. 1988 йылдан КПСС-тың Краснокама район комитетының икенсе секретары, артабан район Советы башҡарма комитеты рәйесе; 1991—2003 йылдарҙа район хакимиәте башлығы. Башҡортостандың атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре. Краснокама районының почётлы гражданы (2019).
- Ғәйнетдинов Раяф Мөхәмәтнур улы (1953), бейеүсе, педагог. Республика халыҡ ижады үҙәге Күмертау ҡалаһы филиалының әйҙәүсе белгесе, «Рассвет» мәҙәниәт һарайының «Орленок» балалар бейеү коллективы балетмейстеры. Башҡортостандың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. Сығышы менән ошо ҡаланан.
- Килдеғошов Әхәт Дәүләт улы (1953), педагог. 1975—2013 йылдарҙа Баймаҡ районы мәктәптәре уҡытыусыһы, директоры. Башҡорт АССР-ының мәғариф отличнигы (1986). Сығышы менән ошо райондағы 46-сы ат заводының Комсомольский участкаһы ҡасабаһынан.
- Мырҙабаева Рәсимә Тимерйәр ҡыҙы (1953), ғалим-инфекционист. 1988 йылдан Башҡорт дәүләт медицина институты һәм Башҡорт дәүләт медицина университеты уҡытыусыһы. Медицина фәндәре докторы (2003), профессор (2004). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы (2006). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Ауырғазы районы Мораҙым ауылынан.
- Солтангәрәев Әмир Миһран улы (1958), юрист, дәүләт хеҙмәткәре, йәмәғәт эшмәкәре, журналист. Башҡортостан Республикаһы һәм Рәсәй Федерацияһы Журналистар союздары ағзаһы (1997), Рәсәй Яҙыусылар союзы ағзаһы (2017).
- Падин Андрей Викторович (1968), спортсы, тренер. 1996—1998 йылдарҙа биатлон буйынса Рәсәй йыйылма командаһы ағзаһы, артабан ир-егеттәр йыйылма командаһының өлкән тренеры. Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1997) һәм атҡаҙанған тренеры (2003). Башҡортостан Республикаһының күренекле спортсыһы (1997). Сығышы менән Белорет ҡалаһынан.
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар үҙгәртергә
- Күсәков Сабир Мөхәмәтғәле улы (1929—9.08.1994), малсылыҡ алдынғыһы. 1951—1986 йылдарҙа Башҡорт АССР-ы Ейәнсура районы «Ейәнсура» совхозының өлкән һарыҡ көтөүсеһе, Социалистик Хеҙмәт Геройы (1966). Сығышы менән ошо райондың Яңыбай ауылынан.
- Түлебаев Пётр Рамазан улы (1939—2006), ауыл хужалығы алдынғыһы. 1956—1999 йылдарҙа Башҡорт АССР-ының Хәйбулла районы Аҡъяр совхозы механизаторы. Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған механизаторы.
- Әфләтүнов Сәлихйән Ғинийәт улы (1949), театр актёры, режиссёр. Башҡортостандың атҡаҙанған артисы (1991) һәм атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (2008). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Баймаҡ районының Ишмырҙа ауылынан.
- Яманғолова Алһыу Мөҙәрис ҡыҙы (1949), терапевт, 1983—2004 йылдарҙа Баймаҡ районы Темәс ауылындағы участка дауаханаһының баш табибы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы (2003).
Дөйөм исемлек үҙгәртергә
- 1795: Василий Перовский, Рәсәй империяһының дәүләт һәм хәрби эшмәкәре, генерал-адъютант.
- 1895: Семён Саркисов, СССР ғалим-неврологы, нейрофизиолог, СССР Медицина фәндәре академияһы академигы.
- 1903: Лев Михайлович Доватор, СССР-ҙың Бөйөк Ватан һуғышында батырҙарса һәләк булған хәрби эшмәкәре, генерал-майор. Советтар Союзы Геройы (1941).
- 1905: Алексей Кузнецов, СССР-ҙың партия эшмәкәре.
- 1905: Тимофей Лебешев, СССР кинооператоры, РСФСР-ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1965).
- 1920: Евгений Драгунов, СССР-ҙың атыу ҡоралдары конструкторы.
Был көндө вафат булғандар
үҙгәртергә
- 1949: Василий Иванович Лебедев-Кумач, СССР шағиры, күп популяр йыр текстары авторы.
- 1977: Рәми Ғарипов, Башҡортостандың халыҡ шағиры (1992).
