Яңы Ҡалмаш (рус. Новокалмашево) — Башҡортостан Республикаһының Саҡмағош районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 143 кеше булған[2]. ОКАТО коды — 80256810004.

Ауыл
Яңы Ҡалмаш
рус. Новокалмашево
Ил

Рәсәй

Федерация субъекты

Башҡортостан

Муниципаль район

Саҡмағош

Ауыл советы

Бәшир

Координаталар

55°07′25″ с. ш. 55°03′10″ в. д.HGЯO

Халҡы

143[1] кеше (2010)

Сәғәт бүлкәте

UTC+6

Почта индексы

452207

Һанлы танытмалар
Автомобиль коды

02, 102

ОКАТО коды

80 256 810 004

ОКТМО коды

80 656 410 111

ГКГН номеры

0521116

Яңы Ҡалмаш (Рәсәй)
Яңы Ҡалмаш
Яңы Ҡалмаш
Яңы Ҡалмаш (Башҡортостан Республикаһы)
Яңы Ҡалмаш

Халыҡ һаны

үҙгәртергә

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө Бөтә халыҡ Ир-егеттәр Ҡатын-ҡыҙҙар Ир-егеттәр өлөшө (%) Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь 143 67 76 46,9 53,1

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса — күпселек татарҙар (56 %) һәм башҡорттар (42 %) йәшәй.[3].

Географик урыны

үҙгәртергә
  • Район үҙәгенә тиклем (Саҡмағош): 25 км
  • Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Иҫке Бәшир): 4 км
  • Яҡындағы тимер юл станцияһы (Өфө): 85 км

Ауыл тарихы

үҙгәртергә

Яңы Ҡалмаш ауылында 1795 йылда 63 башҡорт (13 йорт) һәм 45 яһаҡлы татар (6 йорт) йәшәгән. Һуңғыларының керҙәшлек ваҡыты билдәһеҙ. 1816 йылда 60 башҡорт, 30 типтәр, 70 яһаҡлы (дәүләт) крәҫтиән була. Күренеүенсә, яһаҡлы татарҙар типтәр ҡатламына ингән. 1800 йылда үҙҙәренең ҡатламын дәүләт крәҫтиәндәре ҡатламына алмаштырған хеҙмәтле (служидые) татарҙар ҡабул ителә. 1834 йылда 91 башҡорт, 52 типтәр, 120 дәүләт крәҫтиәне иҫәпкә алына. 1859 йылда 199 кеше теркәлә. 21 йылдан һуң 50 йортта 245 кеше йәшәй. Ауылда мәсет, уның эргәһендә мәктәп, 3 тирмән булған. 1920 йылда Өфө кантонының Топорнин улусы составында була, ундағы 160 йортта 815 башҡорт иҫәпкә алына. 1834 йылда башҡорттар Ҡалмаш халҡының 34,6 процентын тәшкил иткән. 1920 йылда ла улар шул сама булырға тейеш.

1843 йылда 91 башҡорт 312 бот ужым һәм 680 бот яҙғы иген сәскән, 24 бот картуф ултыртҡан. Тирмән тотҡандар. Ауылда 150 умарта булған. Мәсет булған.[4]

Башҡорт энциклопедияһы мәғлүмәте буйынса, 2002 йылда ауылда фельдшер‑акушерлыҡ пункты, клуб, китапхана бар.[5]

Билдәле шәхестәре

үҙгәртергә

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. Дата обращения: 20 август 2014. Архивировано 20 август 2014 года.
  2. Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
  3. Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта(недоступная ссылка)  (рус.)
  4. Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — ISBN 978-5-295-04683-4. стр.391
  5. Яңы Ҡалмаш // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
  6. Он посвятил свою жизнь служению Отечеству (К 90-летию генерала Мансафа Галиева). ИА «Башинформ», 22 декабря 2015 года (Тикшерелеү көнө: 20 декабрь 2020)
  7. Муратов Зиннат Ибятович Сайт 90-летие ТАССР 2011 йыл 2 март архивланған. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 10 февраль 2019)
  8. Башҡортостан энциклопедияһы — Моратов Йәүҙәт Әхнәф улы 2021 йыл 9 ғинуар архивланған. (Тикшерелеү көнө: 7 ғинуар 2021)

Һылтанмалар

үҙгәртергә