17 ғинуар
көнө
17 ғинуар — григориан стиле буйынса йылдың 17-се көнө. Йыл аҙағына тиклем 348 көн ҡала (кәбисә йылында 349).
| 17 ғинуар | |
| В память о | Антоний Великий[d] |
|---|---|
| Аҙна көнө | Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе |
 17 ғинуар Викимилектә | |
| ← ғинуар → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | 2 | |||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
| 31 | ||||||
| 2022 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
Ер: Балаларҙың асыштары (уйлап сығарыуҙары) (Асыш яһаған балалар) көнө.
- Ижад һәм илһам көнө.
- Канатлы юлдар көнө.
Милли
Таиланд: Һөт ризыҡтары көнө.
Һөнәри
- Ер: Остаздар көнө.
АҠШ: Башланғыс мәктәп уҡытыусыһы көнө.
Тарихи ваҡиғаларҮҙгәртергә
- 1918: Рәсәй Халыҡ Комиссарҙары Советының Мосолман эштәре буйынса комиссариаты ойошторола. Рәйесе — М. Вәхитов, урынбаҫарҙары — Ғ. Ибраһимов һәм Ш. Манатов.
- 1934: Башҡортостан АССР-ының Арғаяш һәм Ҡоншаҡ райондары Силәбе өлкәһе составына бирелә. Ике райондан Арғаяш башҡорт милли округы булдырыла.
Был көндө тыуғандарҮҙгәртергә
Башҡортостан менән бәйле шәхестәрҮҙгәртергә
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Имашев Урал Булат улы (1945—3.02.2018), ғалим-химик, йәмәғәтсе. 1981—1992 йылдарҙа Өфө нефть институты һәм Өфө дәүләт нефть техник университетының органик химия кафедраһы мөдире, 1992—1997 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһының Нефтехимик эшкәртеү проблемалары институты директоры. 1992—1995 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһының Д. И. Менделеев исемендәге Химиктар союзы рәйесе. Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы академигы (1995), химия фәндәре докторы (1980), профессор (1981). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән һәм техника эшмәкәре (1981), Рәсәй Федерацияһының почётлы нефтсеһе (1995). Д. Ф. Варфоломеев исемендәге премия лауреаты (2006). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры.
- Ғәзизов Юнир Хәсән улы (1950—15.02.2006), цирк артисы, һауа гимнасы. 1973—1990 йылдарҙа СССР Дәүләт цирк компанияһының Башҡортостан цирк коллективы артисы, шул иҫәптән 1982—1990 йылдарҙа коллектив директоры; 1990—1997 йылдарҙа Рәсәй Дәүләт цирк компанияһы артисы. Башҡорт АССР-ының халыҡ артисы (1984). Бөтә Союз цирк артистары конкурсы (Свердловск ҡалаһы, 1982), Башҡорт АССР-ының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы (1986) лауреаты.
- Мәзитова Әлиә Карам ҡыҙы (1950), ғалим-химик. 1971 йылдан Өфө нефть институты һәм Өфө дәүләт нефть техник университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 2002 йылдан — ғәмәли химия һәм физика, 2015 йылдан — ғәмәли һәм тәбиғи-фәнни дисциплиналар кафедраһы мөдире; бер үк ваҡытта 1994—1996 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһының Химия бүлеге ғилми секретары, 2000—2002 йылдарҙа — Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы вице президенты ярҙамсыһы. Химия фәндәре докторы (2000). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Шишмә районы Сыуалкип ауылынан.
- Коваленко Олеся Николаевна (1975), самбо һәм дзюдо буйынса халыҡ-ара класлы спорт мастеры, дзюдо буйынса ике тапҡыр Европа чемпионы, Рәсәйҙең атҡаҙанған спорт мастеры, сумо буйынса туғыҙ тапҡыр донъя чемпионы, егерме өс тапҡыр Рәсәй чемпионы һәм ун дүрт тапҡыр Европа чемпионы.
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Майский (Мәхүбғәлиев) Сәхиб Нурлығаян улы (1901—24.01.1943), граждандар, совет-фин һәм Бөйөк Ватан һуғыштарында ҡатнашыусы хәрби хеҙмәткәр, механизацияланған бригада командиры урынбаҫары, гвардия подполковнигы. Советтар Союзы Геройы (1940).
- Прокшин Валериан Георгиевич (1911—10.03.2000), ғалим-әҙәбиәт белгесе. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1939—1957 йылдарҙа (өҙөклөк менән) К. А. Тимирязев исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия институты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1952—1955 йылдарҙа урыҫ теле һәм әҙәбиәте факультеты деканы; 1957—1995 йылдарҙа Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1973—1976 йылдарҙа филология факультеты деканы. Филология фәндәре докторы (1982), профессор (1982). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1987). 2-се дәрәжә Ватан һуғышы (1985) һәм Ҡыҙыл Йондоҙ (1943) ордендары кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Вологда өлкәһе Бөйөк Устюг районының Пополутково ауылынан.
- Колмыков Алексей Иванович (1921—15.02.1997), Бөйөк Ватан һуғышы яугиры, инженер-сапёр бригадаһы айырым мотоинженер разведка ротаһының сапёр-разведчигы. Дан орденының тулы кавалеры.
- Ушанов Юлай Ғиниәт улы (1946—2.02.2002), балет артисы. 1967—1988 йылдарҙа Башҡорт дәүләт опера һәм балет театры солисы, 1991 йылдан — Рудольф Нуриев исемендәге Башҡорт хореография училищеһы уҡытыусыһы. Ульяновск (1968) һәм Ленинград (1969) ҡалаларында үткән Башҡорт АССР-ы мәҙәниәте көндәрендә, Ҡарағалпаҡ АССР-ында үткән Башҡортостан әҙәбиәте һәм сәнғәте көндәрендә (1976) ҡатнашыусы. Башҡорт АССР-ының халыҡ артисы (1974). Театр актёры, режиссёр, ҡурайсы, бейеүсе һәм йырсы Ғиниәт Ушановтың улы. Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Ибәтуллина Рифа Барый ҡыҙы (1951), хеҙмәт ветераны, ғалим-гигиенист. 1978 йылдан (өҙөклөк менән) Өфө хеҙмәт медицинаһы һәм кеше экологияһы ғилми-тикшеренеү институты хеҙмәткәре, 1986 йылдан — өлкән, 1989 йылдан — төп, 2002—2008 йылдарҙа баш ғилми хеҙмәткәр. Медицина фәндәре докторы (2001). Рәсәй Федерацияһының һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2003).
- Мостафин Урал Сабирйән улы (1951), хеҙмәт ветераны, шағир, яҙыусы. 2014 йылдан Рәсәй һәм Башҡортостан Яҙыусылар союздары ағзаһы. Баймаҡ районының Батыр Вәлид исемендәге (2002) һәм Сәғит Агиш исемендәге әҙәби премиялар лауреаты (2011).
- Волчков Николай Семёнович (1956), ғалим-тау инженеры, нефтсе. 2005 йылдан «Башнефть» производство берекмәһе филиалы «Башнефть-Өфө»нөң Нижневартовск (Түбәнге Варта) идаралығы начальнигы.Техник фәндәр кандидаты (1999), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған, Рәсәй Федерацияһының почётлы нефтсеһе. Сығышы менән Октябрьский ҡалаһынан.
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Аврас Леонид Фёдорович (1907—32.07.1986), дәүләт һәм хужалыҡ эшмәкәре, инженер-механик. 1941 йылдан Өфө моторҙар эшләү заводының цех начальнигы, баш инженеры, директор урынбаҫары; 1958 йылдан Башҡортостан Халыҡ Хужалығы Советы Рәйесе урынбаҫары; 1963—1974 йылдарҙа Өфө элемтә аппаратуралары заводы директоры. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1971). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән һәм техника эшмәкәре (1958).
- Йәрмөхәмәтов Зөлҡәрнәй Әнәс улы (1917—18.06.1999), уҡытыусы, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 2-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены кавалеры.
- Халиҡов Тимербулат Ғәләүетдин улы (1917—17.06.1958), ауыл хужалығы эшмәкәре, йәмәғәтсе. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 16-сы Чернигов гвардия кавалерия дивизияһының пулемёт расчеты командиры, өлкән сержант. 1944 йылдан хәҙерге Ишембай районы Һайран ауыл Советы, 1945—1948 йылдарҙа «Яңы тормош» колхозы, 1952 йылдан — «Алға» артеле рәйесе. Башҡорт АССР-ының 2-се саҡырылыш (1947—1951) Юғары Советы депутаты. Советтар Союзы Геройы (1944).
- Фазылов Авзах Хәбибрахман улы (1932—13.08.2019), ауыл хужалығы алдынғыһы. 1962 йылдан Дүртөйлө районы «Победа» колхозы хисапсыһы, 1963 йылдан — бригадир, 1983 йылдан – рәйес урынбаҫары, 1988—1991 йылдарҙа — ферма мөдире. Ике Почёт Билдәһе ордены кавалеры (1971, 1976). Сығышы менән ошо райондың Иҫке Яндыҙ ауылынан.
- Ҡоҙабаев Фәрит Муса улы (1947—15.11.2021), журналист. «Хәйбулла хәбәрҙәре» гәзитенең элекке мөхәррире, үҙешмәкәр сәнғәттә ҡатнашыусы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Хәйбулла районы Аҡъяр ауылынан.
- Исмәғилев Салауат Ришат улы (1957), педагогик хеҙмәт ветераны. Нуриман районы Байгилде ауыл лицейы директоры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уҡытыусыһы. Сығышы менән ошо ауылдан.
- Юлмөхәмәтов Ринад Салауат улы (1957), ғалим-математик. 1982 йылдан Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы, бер үк ваҡытта СССР Фәндәр академияһының Башҡортостан филиалы Математика институтының ғилми хеҙмәткәре. Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы, физика‑математика фәндәре докторы (1987), профессор (1993). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (2006).
- Замесина Виктория Александровна (1962), театр эшмәкәре, йәмәғәтсе. 2002 йылдан Стәрлетамаҡ рус дәүләт драма театры актёры, 2004 йылдан — директоры, Стәрлетамаҡ ҡала Советы рәйесе урынбаҫары. Башҡортостан Республикаһының 5-се саҡырылыш (2013—2018) Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2012). Сығышы менән ошо ҡаланан.
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Мәғәсүмова Бәғиә (Бәһиә) Мәғәсүм ҡыҙы (1913—1.01.1995), СССР һәм Рәсәйҙең педагог-методисы, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Филология фәндәре кандидаты (1948). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры (1971).
- Сайранова Сәрүәр Фәйзрахман ҡыҙы (1918—2006), Ишембай ҡалаһы башҡорт халыҡ театрының 1948—1973 йылдарҙағы режиссёры. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған артисы (1961), «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры. Ишембай ҡалаһы һәм Ишембай районының почётлы гражданы (1999).
- Иҙрисов Миңдулла Сәлимйән улы (1948), театр артисы. 1972—1985 һәм 1998—2012 йылдарҙа Салауат башҡорт дәүләт драма театры актёры, Башҡортостан Республикаһының халыҡ (2003) һәм Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған артисы (2010).
- Бәҙретдинов Рәмил Рафаил улы (1958), ғалим-санитар табибы, курортолог, юғары мәктәп уҡытыусыһы, дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре. Медицина фәндәре докторы (2007), профессор. Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған һаулыҡ һаҡлау хеҙмәткәре (2006), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы (1992) һәм атҡаҙанған төҙөүсеһе (2004), Рәсәй Федерацияһының (2007) һәм Башҡортостан Республикаһының (1992) һаулыҡ һаҡлау отличнигы. Салауат Юлаев ордены кавалеры (2010).
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Ковалев Валерий Васильевич (1949), спортсы, саңғы спорты буйынса юғары категориялы тренер. Спорт профилендәге 5-се республика интернат-мәктәбе уҡытыусыһы. Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған һәм Башҡортостан Республикаһының иң яҡшы тренеры.
Дөйөм исемлекҮҙгәртергә
- 1706: Бенджамин Франклин, АҠШ ғалимы, журналист, сәйәси эшмәкәр.
- 1863: Константин Станиславский, театр режиссёры, СССР-ҙың беренсе халыҡ артисы (1936).
- 1890: Юрий Файер, дирижёр, скрипкасы, СССР-ҙың халыҡ артисы (1951).
- 1930: Барлас Камалов, Татарстан яҙыусыһы, журналист.
- 1940: Мирча Снегур, Молдованың беренсе президенты (1990—1997).
- 1942: Мөхәммәт Али, АҠШ боксёры, өс тапҡыр донъя чемпионы.
- 1945: Семён Альтов, СССР һәм Рәсәйҙең сатирик яҙыусыһы.
- 1960: Игорь Николаев, СССР һәм Рәсәй композиторы, йырсы һәм актёр.
- 1961: Майя Чибурданидзе, шахмат буйынса алтынсы донъя чемпионы.
- 1969: Tiësto, Нидерланд музыканты, композитор, диджей һәм продюсер.
