27 июль
көнө
27 июль — григориан стиле буйынса йылдың 208-се (кәбисә йылында 209-сы) көнө. Йыл аҙағына тиклем 157 көн ҡала.
| 27 июль | |
| Аҙна көнө | Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе |
|---|---|
 27 июль Викимилектә | |
| ← июль → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | 2 | |||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
| 31 | ||||||
| 2023 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
Ер: Гамбургерҙың тыуған көнө.
Милли
АҠШ: Мәрхәмәтлек көнө.
Вьетнам: Бойондороҡһоҙлоҡ өсөн һәләк булғандарҙы иҫкә алыу көнө.
Корея Халыҡ-Демократик Республикаһы: 1950—1953 йылдарҙағы Ватан һуғышында Еңеү көнө.
Финляндия: Йоҡосо көнө.
Һөнәри
Рәсәй Федерацияһы: Күп функциялы үҙәк хеҙмәткәрҙәре көнө.
Тарихи ваҡиғаларҮҙгәртергә
- 1147: «Сказание об убиении Даниила Суздальского и начале Москвы» повесында яҙылыу буйынса, Мәскәүгә нигеҙ һалына.
- 1586: Инглиз диңгеҙ сәйәхәтсеһе Рэли Уолтер Бөйөк Британияға беренсе тапҡыр тәмәке алып ҡайта.
- 1827: Рәсәй империяһында беренсе страховка ойошмаһы эшләй башлай.
- 1836: 1812 йылғы Ватан һуғышында еңеү хөрмәтенә Мәскәүҙә Христ Спаситель ҡорамына нигеҙ һалына.
- 1866: Бөйөк Британия һәм АҠШ араһында трансатлантик телеграф кабелен һуҙыу тамамлана.
- 1920: Һауа навигацияһында беренсе тапҡыр радиокомпас ҡулланыла.
- 1920: Мәскәүҙең Ҡыҙыл майҙанынан Рәсәйҙә тәүге тапҡыр сферик аэростат осорола.
- 1921: Канада физиологы Фредерик Бантинг беренсе тапҡыр инсулин айырып ала.
- 1922: Адыгей автономиялы өлкәһе ойошторола.
- 1925: СССРҙың Үҙәк Башҡарма Комитеты һәм Халыҡ Комиссарҙары Советы «О признании Российской академии наук высшим учебным учреждением СССР» тигән ҡарар ҡабул итә.
- 1934: Верхнеудинск ҡалаһы «Улан-Удэ» тип үҙгәртелә.
- 1952: Волга-Дон каналы эшләй башлай.
- 1953: Корея һуғышы Корея Халыҡ-Демократик Республикаһы һәм Көньяҡ Корея араһында Солох тураһында килешеүгә ҡул ҡуйыу менән тамамлана.
- 1985: 27 июлдән 3 авгусҡаса Мәскәүҙә Йәштәрҙең һәм студенттарҙың XII халыҡ-ара фестивале үтә.
- 1990: Белорусия ССР-ы Юғары Советы Дәүләт суверенитеты тураһында декларация ҡабул итә.
- 2010: Ҡырғыҙстанда яңы конституция ҡабул ителә.
Был көндө тыуғандарҮҙгәртергә
Башҡортостан менән бәйле шәхестәрҮҙгәртергә
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Ярушин Борис Ильич (1930-1996), ауыл хужалығы эшмәкәре. 1975—1996 йылдарҙа Мәсетле районының «Мәсәғүт» совхозы директоры, Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре (1990), Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры. Сығышы менән ошо райондан.
- Вишневская Любовь Михайловна (1950), театр актёры, рәссам. 1983 йылдан Силәбе өлкәһенең Златоуст ҡалаһындағы «Омнибус» драма театры актрисаһы. 1978 йылдан СССР Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы. Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған артисы (2005), РСФСР-ҙың Дәүләт премияһы лауреаты (1991). Сығышы менән Октябрьский ҡалаһынан.
- Дәүләтбаев Альберт Рафаил улы (1960), ауыл хужалығы эшмәкәре. 1996 йылдан Дүртөйлө районы Ленин исемендәге тоҡомсолоҡ заводының генераль директоры. Рәсәй Федерацияһының һәм Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре, Рәсәй агросәнәғәт комплексының почётлы хеҙмәткәре. Сығышы менән ошо райондан.
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Шәймөхәмәтов Мөфтәхетдин Бәҙретдин улы (1911—14.09.1979), хеҙмәт алдынғыһы. 1937—1963 йылдарҙа Өфө нефть эшкәртеү заводы операторы. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1959).
- Ғирфатуллин Урал Рәхмәтулла улы (1956), актёр, театр эшмәкәре. 1984 йылдан СССР Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы. 1994 йылдан — Өфө «Нур» татар дәүләт театры директоры, директорҙың үҫеш буйынса урынбаҫары, бер үк ваҡытта 2004—2009 йылдарҙа хәҙерге Заһир Исмәғилев исемендәге Өфө дәүләт сәнғәт институты уҡытыусыһы. Башҡортостан Республикаһының (2006) һәм Татарстан Республикаһының (2001) атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре. Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Гәрәев Таһир Лотфулла улы (1956), муниципаль хеҙмәт ветераны, инженер-төҙөүсе. 2004—2015 йылдарҙа Өфө ҡалаһы Совет районы хакимиәте башлығының беренсе урынбаҫары. Башҡортостан Республикаһы хеҙмәтләндереү өлкәһенең атҡаҙанған (2006), Рәсәй Федерацияһы торлаҡ-коммуналь хужалығының почётлы хеҙмәткәре (2008). Сығышы менән Таджик ССР-ының Ленинабад өлкәһе Наус районының Наус ауылынан.
- Әсфәндиәрова Әминә Ибраһим ҡыҙы (1961), сәнғәт белгесе, юғары мәктәп эшмәкәре. 2013 йылдан Заһир Исмәғилев исемендәге Өфө дәүләт сәнғәт институты ректоры. Сәнғәт фәндәре кандидаты (2003), профессор. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (2008) һәм мәғариф отличнигы.
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Сәғәҙиев Һиҙиәт Сибәғәт улы (1887—9.10.1937), дәүләт эшмәкәре, Башҡорт милли хәрәкәтендә һәм граждандар һуғышында ҡатнашыусы. 1921 йылдан Башҡорт АССР-ының мәғариф халыҡ комиссары, 1923 йылдан Башҡортостан Баш суды ағзаһы, 1926 йылдан — ВКП(б)-ның Башҡортостан өлкә комитеты, 1929 йылдан — һөнәрселек сәнәғәтенең республика союзы инструкторы. Сәйәси золом ҡорбаны.
- Фәрхетдинов Әнүәр Нурый улы (1912—10.1997), ауыл хужалығы хеҙмәткәре. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1947—1960 йылдарҙа Баҡалы районы колхоздары рәйесе, артабан «Ҡорос» һәм «Яңы маты» совхоз-рабкооптары хеҙмәткәре, икмәк комбинаты директоры. 2-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены кавалеры. Сығышы менән ошо райондың Ҡорос-Ҡаран ауылынан.
- Дәүләтбаев Булат Сабир улы (1937—3.07.2020), педагог, ғалим-тарихсы. 1962 йылдан Мәсетле районы Оло Аҡа урта мәктәбе уҡытыусыһы; 1969 йылдан СССР Фәндәр академияһы Башҡортостан филиалы Тарих, тел һәм әҙәбиәт институтының ғилми хеҙмәткәре; 1978 йылдан Башҡорт дәүләт педагогия институты һәм М. Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университеты уҡытыусыһы. Тарих фәндәре кандидаты. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған халыҡ мәғарифы хеҙмәткәре.
- Кулямин Пётр Григорьевич (1937—13.11.2005), механизатор. 1955 йылдан Хәйбулла районы «Аҡъяр», 1989—2000 йылдарҙа – «Быҙаулыҡ» совхозы тракторсыһы. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1986), Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Президиумының Почёт грамотаһы менән бүләкләнеүсе (1976), коммунистик хеҙмәт ударнигы (1978). Сығышы менән ошо райондың хәҙер бөткән Архангельское утарынан.
- Сөләймәнов Ренарт Вафа улы (1937), спортсы, тренер, физика-математика фәндәре кандидаты (1966). Пуля менән атыу буйынса СССР-ҙың атҡаҙанған спорт мастеры (1970) һәм атҡаҙанған тренеры (1984). Мехикола 1968 йылда үткән Олимпия уйындарының бронза призёры, күп тапҡыр донъя, Европа һәм СССР чемпионы, халыҡ-ара категориялы судья.
- Ғиззәтуллина Зарима Ғиниәтулла ҡыҙы (1942), педагог. 1967 йылдан Илеш районы Үрге Йәркәйҙәге 2-се урта мәктәптең математика уҡытыусыһы, 1975 йылдан — директоры; 1981 йылдан Дүртөйлө район мәғариф бүлеге инспекторы, 1986 йылдан Дүртөйлөләге хәҙерге 2-се лицей директоры, 1999—2004 йылдарҙа математика уҡытыусыһы. Башҡортостандың атҡаҙанған уҡытыусыһы (1991), РСФСР-ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1978). «Йыл директоры» Бөтә Рәсәй конкурсы еңеүсеһе (1997). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Илеш районы Үрге Йәркәй ауылынан.
- Талхина Динә Азат ҡыҙы (1952—28.02.2007), уҡытыусы, журналист, нәшриәт хеҙмәткәре, шағир. 1974 йылдан Учалы районының Миндәк урта мәктәбе уҡытыусыһы, 1977 йылдан — «Серп и молот» — «Ураҡ һәм сүкеш» район гәзите хеҙмәткәре, бүлек мөдире, 1981—2005 йылдарҙа «Китап» нәшриәтендә мөхәррир, бүлек мөдире. 1992 йылдан Яҙыусылар союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре (2003).
- Айдашев Айҙар Хәкимйән улы (1957), шахтёр. 1974—2009 йылдарҙа Бүребай тау-байыҡтырыу комбинаты эшсеһе. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған шахтёры (1996). Сығышы менән Хәйбулла районы Бүребай ауылынан.
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Мәсәғүтов Рәфҡәт Мәжит улы (1928), ғалим-химик‑технолог. Техник фәндәр докторы (1970), профессор (1975). РСФСР-ҙың (1989) һәм Башҡорт АССР‑ының (1966) атҡаҙанған фән һәм техника эшмәкәре, СССР-ҙың нефть эшкәртеү һәм нефть химияһы сәнәғәте отличнигы (1988). СССР Министрҙар Советы премияһы лауреаты (1970). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Ырымбур өлкәһенең Пономарёвка районы Дүсмәт ауылынан.
- Хәмәтйәнов Өлфәт Рәхимйән улы (1938—6.12.2016), ғалим-акушер-гинеколог, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Медицина фәндәре докторы (1987), профессор (1988). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1995), Рәсәй Федерацияһының (2001) һәм Башҡортостан Республикаһының (1992) атҡаҙанған табибы.
- Арыҫланова Динә Ғәбдрәхим ҡыҙы (1953), журналистика ветераны. 1978 йылдан СССР Журналистар союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1998).
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандарҮҙгәртергә
- Саттаров Ғәлләм Саттар улы (1894—16.11.1986), театр актёры, режиссёр, педагог. 1929–1963 йылдарҙа Башҡорт дәүләт академия драма театры актёры. СССР-ҙың Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған артисы (1943). «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1955).
- Шмидт Алексей Викторович (1894—26.04.1935), СССР археологы, шәрҡиәтсе, Кама буйы археологияһына нигеҙ һалыусыларҙың береһе. СССР Фәндәр Академияһының 1928 йылда Ағиҙел һәм Өфө йылғалары бассейнындағы археологик ҡомартҡыларҙы ҡаҙыуҙы башҡарған Башҡортостан комплекслы экспедицияһының палеонтология отряды етәксеһе.
- Хәйруллин Айрат Хәлил улы (1934—10.08.2008), ғалим-иҡтисадсы, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Иҡтисад фәндәре докторы (1979), профессор (1982). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Благовар районы Төрөштамаҡ ауылынан.
- Кәлимуллин Ләбип Сәхиулла улы (1939—2.07.2012), партия һәм дәүләт эшмәкәре. 1984 йылдан Башҡорт АССР-ының яғыулыҡ, 1988—1990 йылдарҙа финанс министры, БАССР Министрҙар Советының Президиум ағзаһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған иҡтисадсыһы (1975). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Илеш районы Ишҡар ауылынан.
- Комаров Сергей Сергеевич (1944), ғалим-инженер‑механик, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Техник фәндәр докторы (2000), профессор. (2007). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уйлап табыусыһы (2002). Сығышы менән хәҙерге Ырымбур ҡалаһынан.
Дөйөм исемлекҮҙгәртергә
- 1835: Джозуэ Кардуччи, Италия шағиры, Нобель премияһы лауреаты (1906).
- 1870: Владимир Маковский, Рәсәй империяһы һәм СССР-ҙың ғалим-механигы, турбиналар эшләү буйынса белгес.
- 1880: Владимир Максимов, Рәсәй империяһы һәм СССР-ҙың Октябрь революцияһына тиклем билдәлелек алған кино актёры, РСФСР-ҙың атҡаҙанған артисы (1925).
- 1885: Борис Збарский, СССР-ҙың ғалим-биохимигы, Социалистик Хеҙмәт Геройы (1945).
- 1899: Ваупшасов Станислав Алексеевич, СССР разведчигы, партизан, Советтар Союзы Геройы (1944), полковник.
- 1900: Чарльз Видор, АҠШ режиссёры, сығышы менән Венгриянан.
- 1911: Кузнецов Николай Иванович, СССР разведчигы, партизан, Советтар Союзы Геройы (1944).
- 1915: Марио Дель Монако, Италияның опера йырсыһы, донъя вокал сәнғәтенең иң яҡшы тенорҙарының береһе.
- 1925: Александр Космодемьянский, Бөйөк Ватан һуғышы яугиры, артиллерия батареяһы командиры, гвардия өлкән лейтенанты. Советтар Союзы Геройы (1945), Зоя Космодемьянскаяның ҡустыһы.
- 1930: Анатолий Азольский, СССР һәм Рәсәй яҙыусыһы.
- 1940: Пина Бауш, Германия бейеүсеһе, хореограф.
- 1940: Владимир Шамшурин, СССР һәм Рәсәй кинорежиссёры, сценарист һәм рәссам.
- 1945: Мәхмүт Ғасимов, СССР скульпторы, Татарстан Республикаһының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (2008).
- 1970: Николай Костер-Вальдау, Дания актёры.
- 1975: Яков Цвиркунов, Рәсәйҙең рок-музыканты «Король и Шут» һәм «Северный Флот» төркөмдәре гитарасыһы.
Был көндө вафат булғандарҮҙгәртергә
- 1841: Михаил Лермонтов, Рәсәй империяһы шағиры.
- 2000: Сәйетов Ғабдулхай Сәйет улы, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы, Советтар Союзы Геройы (1945).
