Асауҙыбаш

Асауҙыбаш (рус. Асавдыбаш) — Башҡортостандың Яңауыл районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 193 кеше. Почта индексы — 452813, ОКАТО коды — 80259810001.

Ауыл
Асауҙыбаш рус. Асавдыбаш
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Яңауыл
Ауыл советы	Асауҙыбаш
Координаталар	56°10′40″ с. ш. 55°10′46″ в. д.
Халҡы	↘193 кеше (2010)
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	452813
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 259 810 001
ОКТМО коды	80 659 410 101
ГКГН номеры	0522330
Асауҙыбаш

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Халыҡ иҫәбе
2002	2009	2010
247	↘238	↘193

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Яңауыл): 22 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Яңауыл): 22 км

Тарихы

Ауылға 1865 йылда Өфө губернаһының Бөрө өйәҙе территорияһында нигеҙ һалынған. 1891 йылда мәсет төҙөлә 1896 йылда Бөрө өйәҙе VII станы Ҡыҙылъяр улусында 50 йортта 306 кеше (156 ир-ат, 150 ҡатын-ҡыҙ) йәшәгән. Ауылда мәсет, икмәк магазины һәм сауҙа магазины булған.

1906 йылда 349 кеше йәшәгән, мәсет, 2 аҙыҡ-түлек магазины, икмәк магазины булған. 1920 йылда рәсми мәғлүмәттәр буйынса, шул уҡ ауылда 77 йорт хужалығында 400 кеше (188 ир-ат, 212 ҡатын-ҡыҙ) иҫәпләнә, ауыл хужалығын иҫәпкә алыу мәғлүмәте буйынса — 77 хужалыҡта 429 башҡорт йәшәгән. 1926 йылда ауыл Башҡорт АССР-ының Бөрө кантонына ҡарай. 1922 йылда беренсе мәктәп асыла, ә 1928 йылда Асауҙыбаш ауыл советы ойошторола. 1929 йылда «Ҡыҙыл Октябрь» колхозы ойошторола.[4]

1939 йылда ауыл халҡы 438 кеше тәшкил итә, 1959 йылда — 376. 1951 йылда, берләштерелгәндән һуң, колхоз Париж коммунаһы тип атала башлай. Асауҙыбаш ауылында һарыҡ фермаһы булған. 1949-1950 йылдарҙа ауыл мәктәбе ете йыллыҡ мәктәпкә әйләнә, 1961-62 йылдарҙа — һигеҙ йыллыҡ мәктәп, 1965 йылдан — урта мәктәп була.

1958 йылда ауыл электрлаштырыла, һуңынан һыу менән тәьмин ителә һәм радио үткәрелә. 1970 йылда клуб, 1975 йылда ауыл Советы бинаһы төҙөлә. 1976 йылда быуа һәм ҡаҙанлыҡ, 1978 йылда машина-трактор оҫтаханаһы һәм ат аҙбары, 1979 йылда медицина пункты һәм иген киптереүсе ырҙан төҙөлә.

1982 йылда халыҡ һаны яҡынса 300 кеше тәшкил итә.

1989 йылда 288 кеше (133 ир-ат, 155 ҡатын-ҡыҙ).

1999 йылдан ауылға газ үтә.

2002 йылда 247 кеше (126 ир-ат, 121 ҡатын-ҡыҙ) йәшәй, күпселек башҡорттар (96 %).

2010 йылда 193 кеше (106 ир-ат, 87 ҡатын-ҡыҙ) иҫәпләнә.

Ауылда мәҙәниәт йорто, ФАП, АТС, ауыл китапханаһы, почта бүлексәһе, магазиндар бар. Бында «Парус» сауҙа-сәнәғәт палатаһы хакимиәте бар.

Билдәле шәхестәре

• Әхмәҙиев Марсил Шакир улы (8.12.1949), нефть сығарыу һәм төҙөлөш тармағы ветераны. 2000—2011 йылдарҙа «Башнефть» берекмәһенең «Нефтестроймонтаж» йәмғиәте директоры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған төҙөүсеһе (2004), Рәсәй Федерацияһы яғыулыҡ-энергетика комплексының почётлы хеҙмәткәре (2003).

Һылтанмалар

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — ISBN 978-5-295-04683-4.