Рязань
Ряза́нь (1778 йылға тиклем — Переясла́вль-Ряза́нский) — Рәсәйҙең Рязань өлкәһе үҙәге. Илдең иң ҙур 30 ҡалаһы иҫәбендә тора. Окаға Трубеж йылғаһы ҡушылған урында урынлашҡан. Мәскәүҙән 180 км. алыҫлыҡта ята.
Ҡала | |||||
Рязань | |||||
| |||||
Ил | |||||
---|---|---|---|---|---|
Федерация субъекты | |||||
Ҡала округы | |||||
Координаталар | |||||
Эске бүленеш |
4 административокруг | ||||
Мэр |
Виталий Артёмов (с 2010)[1] | ||||
Нигеҙләнгән | |||||
Беренсе мәртәбә телгә алынған |
1301 | ||||
Элекке исеме |
1778 йылға тиклем — Переясла́вль-Ряза́нский | ||||
Ҡала с | |||||
Майҙаны | |||||
Бейеклеге |
130 м | ||||
Климат тибы |
умеренно-континенталь | ||||
Рәсми теле |
[[урыҫ]] | ||||
Халҡы |
527 905 кеше (2010) | ||||
Тығыҙлығы |
2344 кеше/км² | ||||
Конфессиональ составы |
алфавит буйынса: иудеҙар, католиктар, мосолмандар, православ христандар, протестанттар, иҫке православ христиандар | ||||
Этнохороним |
ряза́нсылар, ряза́нсы | ||||
Телефон коды |
+7 4912 | ||||
Почта индексы |
390000—390048 | ||||
Һанлы танытмалар | |||||
Автомобиль коды |
62 | ||||
ОКАТО коды | |||||
ОКТМО коды | |||||
Рәсми сайт |
admrzn.ru | ||||
ҡала көнө |
августын 1-се шәмбе | ||||
Награды | |||||
«халыҡ» исемдәр |
Деса́нт башҡалаһы, | ||||
Хәрби, эре фән һәм сәнәғәт үҙәге. Ҡаланы ике аэропорт, ике тимер юлы, ике йылға порттары хеҙмәтләндерә. Порттарҙан Антлантик һәм Төньяҡ боҙло океанға сығыу мөмкинлеге бар. Ҡала майҙаны - 224 км².
Климат
үҙгәртергәҠала климаты | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Күрһәткес | Ғин | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Йыл |
Абсолют максимум, °C | 6,3 | 7,8 | 17,8 | 29 | 33,5 | 36,7 | 38,9 | 39,5 | 33 | 24,2 | 15,1 | 8,9 | 39,5 |
Уртаса максимум, °C | −4,6 | −4,4 | 1,5 | 11,8 | 19,8 | 23,2 | 25,1 | 23,3 | 16,9 | 9,2 | 0,7 | −3,5 | 9,9 |
Уртаса температура, °C | −7,5 | −7,9 | −2,3 | 6,6 | 13,6 | 17,2 | 19,2 | 17,3 | 11,6 | 5,4 | −1,8 | −6,2 | 5,4 |
Уртаса минимум, °C | −10,5 | −11,2 | −5,6 | 2,4 | 8,1 | 12 | 14,1 | 12,4 | 7,6 | 2,4 | −4 | −9 | 1,6 |
Абсолют минимум, °C | −40,9 | −34,8 | −28,6 | −18,6 | −5 | −1,8 | 3,5 | 0,4 | −7,3 | −14,7 | −24,5 | −39,7 | −40,9 |
Яуым-төшөм нормаһы, мм | 38 | 34 | 26 | 38 | 34 | 64 | 80 | 57 | 51 | 64 | 46 | 43 | 575 |
Сығанаҡ: Погода и климат |
Үҫемлектәр донъяһы
үҙгәртергәРязань урман һәм дала майҙанында урынлашҡан (Ока йылға менән бүленә).
Эре паркттар:
- Рюминская роща, Г. В. Рюминым менән яҫалған
- Приокский лесопаркы
- Үҙәк ҡала паркы
- Гагарин ис. паркы
- Луков урманы
- Дуҫлыҡ паркы
- Мемориал паркы
-
Парад гербы
-
Кесе гербы
-
Герб, 1779 йыл
Ҡоролош
үҙгәртергәРязань 4 административ округҡа бүленә:
- Совет
- Тимер юл
- Мәскәү
- Октябрь
Халыҡ һаны
үҙгәртергә1825[3] | 1833[4] | 1840[5] | 1847[6] | 1856[7] | 1863[8] | 1867[9] | 1870[10] | 1885[11] | 1897[12] | 1917[13] | 1920[13] |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
▲ 18 326 | ▼ 17 635 | ▲ 18 951 | ▼ 18 641 | ▲ 21 449 | ▲ 22 279 | ▼ 17 950 | ▲ 19 990 | ▲ 30 327 | ▲ 46 122 | ▲ 47 829 | ▼ 41 276 |
1923[13] | 1926[14] | 1937[15] | 1939[16] | 1959[17] | 1970[18] | 1979[19] | 1989[20] | 2002[21] | 2010 | 2012[22] | 2013[23] |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
▲ 44 902 | ▲ 50 919 | ▲ 71 865 | ▲ 95 357 | ▲ 214 130 | ▲ 350 151 | ▲ 453 267 | ▲ 514 638 | ▲ 521 560 | ▲ 525 062 | ▲ 526 092 | ▲ 527 700 |
Милли состав (2010)
үҙгәртергә- Урыҫтар: 95,8 %
- Украиндар: 0,8 %
- Белорустар: 0,3 %
- Әрмәндәр: 0,5 %
- Әзербайжандар: 0,3 %
- Мордвалар: 0,2 %
- Татарҙар: 0,2 %
- башҡалар: 1,9 %[24]
Уҡыу йорттары
үҙгәртергәБилдәле шәхестәре
үҙгәртергәҒалимдар һәм конструкторҙар
- Минцлов Сергей Рудольфович (1870—18.12.1933), яҙыусы, тарихсы, библиограф. 1910—1911 йылдарҙа Өфө губернаһының Богоявленск округында земство начальнигы. Стәрлетамаҡ өйәҙенең тәбиғи һәм тарихи ҡомартҡыларын, башҡорттарҙың һәм төбәктә йәшәгән башҡа халыҡтарҙың этнографияһын, фольклорын өйрәнеүсе.
- Иван Павлов — беренсе рус Нобель лауреаты;
- Константин Циолковский —космонавтикаға нигеҙ һалыусы;
- Мичурин, Иван Владимирович — биолог һәм селекционер;
- Андрей Марков (старший) ;
- Владимир Уткин;
- Сергей Непобедимый;
- Виталий Шафранов;
- Костычев Павел Андреевич
- Кравков Николай Павлович
- Дубовицкий Петр Александрович
- Чаплыгин Сергей Алексеевич
- Семёнов-Тян-Шанский Пётр Петрович — географ
- Загоскин, Лаврентий Алексеевич — географ
Яҙыусылар
- Сергей Есенин
- Константин Паустовский
- Михаил Салтыков-Щедрин
- Яков Полонский
- Нина Краснова
- Константин Симонов
- Евгений Маркин
- Александр Солженицын
Сәнғәт эшмәкәрҙәре, архитекторҙар
Адвокаттар
Актёрҙар
Йырсылар һәм музыканттар
- Екатерина Аглинцева
- Александр Александров
- Сергей Гилев
- Семён Заливухин
- Георгий Кантор
- Анатолий Новиков
- Вячеслав Наумов
- Александр Окаёмов
- Александр Оленин
- Пётр Оленин
- Мария Оленина-Д’Альгейм
- Николай Озеров
- Анатолий Орфёнов
- Алексей Пирогов
- Александр Пирогов
- Михаил Пирогов
- Григорий Пирогов
- Евгений Попов
- Клавдий Птица
- Александр Соколов
- Полина Ульянова
- Никандр Ханаев
- Юрий Холопов
- Сергей Ценин
- Екатерина Щербаченко
Спортсылар
Эшҡыуарҙар
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ На должность главы администрации города Рязани избран Виталий Артемов (11.11.2010).
- ↑ БД ПМО Рязанской области. Город Рязань
- ↑ Статистическое изображение городов и посадов Российской империи по 1825 год. Сост. из офиц. сведений по руководством директора Департамента полиции исполнительной Штера. Спб., 1829.
- ↑ Обозрение состояния городов российской империи в 1833 году / Изд. при министерстве внутренних дел. — Спб., 1834.
- ↑ Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи. Сост. в Стат. отд. Совета МВД. — Спб., 1840.
- ↑ Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи [по 1 мая 1847 года]. Сост. в Стат. отд. Совета МВД. Спб., 1852.
- ↑ Статистические таблицы Российской империи, составленные и изданные по распоряжению министра внутренних дел Стат. отделом Центрального статистического комитета. [Вып. 1]. За 1856-й год. Спб., 1858.
- ↑ Статистический временник Российской империи. Серия 1. Вып. 1. Спб., 1866.
- ↑ Статистический временник Российской империи. Серия 2. Вып. 1. Спб., 1871, с. 181.
- ↑ Статистический временник Российской империи. Серия 2. Вып. 10. Спб., 1875, с. 99.
- ↑ Статистика Российской империи. 1: Сборник сведений по России за 1884—1885 гг. Спб., 1887, с. 22.
- ↑ Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Города Союза ССР / НКВД РСФСР, Стат. отдел — М., 1927, с. 40—41.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1926 года = Recensement de la population de l’U.R.S.S. 1926 / Центральное статистическое управление СССР; Отд. переписи. Т. 2. Западный район. Центрально-Промышленный район: народность, родной язык, возраст, грамотность. — М.: Изд. ЦСУ СССР, 1928.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1937 года: Общие итоги. Сборник документов и материалов. — М.: РОССПЭН, 2007, с. 70.
- ↑ Итоги Всесоюзной переписи населения 1959 года. РСФСР. — М., 1963.
- ↑ Перепись населения СССР 1959 года 2012 йыл 5 ноябрь архивланған.
- ↑ Перепись населения СССР 1970 года 2012 йыл 10 ғинуар архивланған.
- ↑ Перепись населения СССР 1979 года 2012 йыл 10 ғинуар архивланған.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
- ↑ Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населенных пунктов — райцентров и сельских населенных пунктов с населением 3 тысячи и более человек 2012 йыл 7 февраль архивланған.
- ↑ Население Рязани на 1 января 2012
- ↑ Официальный сайт администрации города Рязани 2013 йыл 19 ноябрь архивланған., данные переписи населения на 1 августа 2013 года.
- ↑ Итоги::Рязаньстат 2014 йыл 4 февраль архивланған.
Өҙөмтә хатаһы: <references>
билдәләнгән "ReferenceA" исемле <ref>
тамға алдағы текста ҡулланылмай.
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Рязан хәкимиәте 2015 йыл 6 октябрь архивланған.
- Рязань думаһы
- История Рязани на сайте Рязанского историко-поискового центра 2013 йыл 8 декабрь архивланған.
- История, культура и традиции Рязанского края 2011 йыл 6 октябрь архивланған.
- История древней Рязани
- Общественный транспорт Рязани
- Городской транспорт в реальном времени
- Рязанский туристический портал 2021 йыл 9 декабрь архивланған.