Диңгеҙ

Ҡара диңгеҙ

Диңгеҙ — ҡоро ер йәки һыу аҫты рельефы менән айырылып торған Донъя океанының өлөшө. Ҡайһы бер диңгеҙҙәр башҡа диңгеҙҙәрҙең өлөшө булып торалар (мәҫәлән, Эгей диңгеҙе — Урта диңгеҙ өлөшө).

Дөйөм мәғлүмәттәр

Айырымлыҡтары буйынса диңгеҙҙәр 3 төркөмгә бүленә: эске диңгеҙҙәр, океан ситендәге диңгеҙҙәр, утрау араһындағы диңгеҙҙәр. Географик торошо буйынса эске диңгеҙҙәр ҡитға–ара һәм ҡитға эсендәге диңгеҙҙәргә бүленәләр. Геологик яҡтан хәҙерге диңгеҙҙәр йәш яһалма булып торалар: улар барыһы ла хәҙерге заманға яҡын палеогон-неогон осоронда барлыҡҡа килгән, һәм тулыһынса антропоген осоронда билдәләнгән. Тәрән диңгеҙҙәр Ер ҡабығы сатнаған урында (мәҫәлән, Урта диңгеҙ) барлыҡҡа килгән. Һайыраҡтары ҡитға өлөшөн һыу баҫыу һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килгән. 1978 йылда Халыҡ-ара диңгеҙ ойошмаһы Бөтә донъя диңгеҙ көнөн булдыра. Был көн Берләшкән Милләттәр Ойошмаһының бөтә донъя һәм халыҡ-ара көндәр системаһына индерелгән.

Океан диңгеҙҙәре

Тымыҡ океан

• Бали диңгеҙе
• Банда диңгеҙе
• Беринг диңгеҙе
• Висаян диңгеҙе
• Эске Япон диңгеҙе
• Көнсығыш Ҡытай диңгеҙе
• Һары диңгеҙ
• Камотес диңгеҙе
• Мәрйен диңгеҙе
• Коро диңгеҙе
• Яңы Гвинея диңгеҙе
• Минданао диңгеҙе
• Молукко диңгеҙе
• Охот диңгеҙе
• Саву диңгеҙе
• Самар диңгеҙе
• Серам диңгеҙе
• Сибуян диңгеҙе
• Соломон диңгеҙе
• Сулавеси диңгеҙе
• Сулу диңгеҙе
• Тасман диңгеҙе
• Тувалу диңгеҙе
• Фиджи диңгеҙе
• Филиппин диңгеҙе
• Флорес диңгеҙе
• Хальмахер диңгеҙе
• Көньяҡ Ҡытай диңгеҙе
• Ява диңгеҙе
• Япон диңгеҙе

Атлантик океан

• Азов диңгеҙе
• Йәшел диңгеҙ
• Күк диңгеҙ
• Балтик диңгеҙе
• Гебрид диңгеҙе
• Ирланд диңгеҙе
• Кариб диңгеҙе
• Кельт диңгеҙе
• Ирмингер диңгеҙе
• Лабрадор диңгеҙе
• Мәрмәр диңгеҙе
• Саргасс диңгеҙе
• Төньяҡ диңгеҙ
  • Ваттов диңгеҙе
• Урта диңгеҙ
  • Адриатик диңгеҙ
  • Альборан диңгеҙе
  • Балеар диңгеҙе
  • Ион диңгеҙе
  • Кипр диңгеҙе
    • Киликий диңгеҙе
    • Левантин диңгеҙе
  • Лигур диңгеҙе
  • Тиррен диңгеҙе
  • Эгей диңгеҙе
    • Икарий диңгеҙе
    • Карпат диңгеҙе
    • Крит диңгеҙе
    • Миртой диңгеҙе
    • Фракия диңгеҙе
• Ҡара диңгеҙ

Һинд океаны

• Андаман диңгеҙе
• Арафур диңгеҙе
• Ғәрәбстан диңгеҙе
• Ҡыҙыл диңгеҙ
• Лаккадив диңгеҙе
• Тимор диңгеҙе

Төньяҡ Боҙло океан

• Баренц диңгеҙе
• Баффин диңгеҙе
• Аҡ диңгеҙ
• Бофорт диңгеҙе
• Вандель диңгеҙе
• Көнсығыш Себер диңгеҙе
• Гренландия диңгеҙе
• Густав-Адольф диңгеҙе
• Кар диңгеҙе
• Лаптевтар диңгеҙе
• Линкольн диңгеҙе
• Норвегия диңгеҙе
• Чукот диңгеҙе

Көньяҡ океан

• Амундсен диңгеҙе
• Росс диңгеҙе
• Уэдделл диңгеҙе
• Скоша диңгеҙе
• Лазарев диңгеҙе
• Дейвис диңгеҙе
• Беллинсгаузен диңгеҙе
• Моусон диңгеҙе
• Рисер-Ларсен диңгеҙе
• Теләктәшлек диңгеҙе
• Космонавтар диңгеҙе
• Сомов диңгеҙе
• Дюрвил диңгеҙе

Сығанаҡ

А. Можетта Большой атлас морей и океанов /Пер. с фр. Корнеева. Л. Ю.; Лемени-Македон П. П. —М.: БММ АО, 2005 г. ISBN 5-88353-234-9

Ҡарағыҙ

Океан