Иҫке Монасип

Иҫке Монасип (рус. Старомунасипово; икенсе атамаһы Һарт — Башҡортостан Республикаһының Бөрйән районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 635 кеше булған. ОКАТО коды — 80219822003.

Fesk
Иҫке Монасип рус. Старомунасипово
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Бөрйән
Ауыл советы	Иҫке Монасип
Координаталар	53°13′41″ с. ш. 57°34′36″ в. д.
Халҡы	↘635 кеше (2010)
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	453584
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 219 822 003
ОКТМО коды	80 619 422 111
Иҫке Монасип

Ауыл эргәһендәге ер-һыу

Иҫке Монасип ауылы тирәһендәге ер-һыу атамалары

Географик урыны

Ағиҙел йылғаһы ярында урынлашҡан.

Алыҫлығы:

• Район үҙәгенә тиклем (Иҫке Собханғол): 30 км
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Яңы Монасип): 4 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Белорет): 134 км

Викидәреслектә

Иҫке Монасип ауылы бар

Ауыл мәсете

Тарихы

Иҫке Монасип ауылы тарихы викидәреслектә.

Һуңғы ике быуат эсендә Ағиҙел йылғаһы буйында һәм 11-се тирмәнең бер өлөшөндә 33 ихаталы Монасип ауылы барлыҡҡа килә. Уға нигеҙҙе Монасип Юлдашбаев һала (1752—1823). Уның балалары — Исхаҡ һәм Исмәғил. XIX быуат уртаһында Яңы Монасипҡа 15 ихата бүленеп сыға, Иҫке Монасипта 46 ихата ҡала. Халыҡ ярым күсмә тормошто дауам итә, йәйен 79 ихатанан 60 арба йәйләүгә күсә. 1842 йылда 404 кеше йәшәгән ауылда 500 ат, 200 һыйыр, 40 һарыҡ һәм 15 кәзә аҫырала. 24 фунт ужым бойҙайы, 344 фунт яҙғы бойҙай сәселә.

1806—1807 йылдарҙағы Францияға ҡаршы кампанияла Рахманғол Яҡшыбаев, рядовойҙар Хоҙайбиргән Ишҡолов, Йәнғол Туғыҙбаев, Иҫәнғол Ишимбәтов ҡатнаша. 1813—1814 йылдарҙа Рус армияһының сит илгә походтарында ҡатнашҡан Мырҙағол һәм Ғәлибәй Рамаҙановтар, Ейәнбирҙе Тойғонов, Көмөшбай Булатов, Буланбай Айытҡолов Парижға барып етә һәм миҙалдар менән бүләкләнә. 1828—1829 йылдарҙа рус-төрөк һуғышы ваҡытында Ниғмәтулла Арапов, Ҡадирбай Хәлилов, Ишкинйә Әйүпов, Мөхәмәтрәхим Мөхәмәтғәлин сик буйында кордон хеҙмәтендә була.

Икенсе версия тыуған яҡ тарихын өйрәнеүсе Рахманғолов Рәмзи Мансур улының (1928-2002) яҙмалары буйынса: Яңы Монасип төп ауыл була, ә Иҫке Монасип унан айырылып сыға. Р. М. Рахманғоловтың атаһы, заманына күрә уҡымышлы мулла Рахманғолов Мансурҙың Тарих, тел һәм әҙәбиәт институтында һаҡланған ҡулъяҙмаһында Иҫке Монасип ауылы тарихы тураһында түбәндәге яҙма һаҡлана: «XVII быуат башында уҡ Һарт ауылы билдәле булып, хәҙер халыҡ телендә Мишәр туғайы тип йөрөтөлгән урында - Ағиҙелдең бейек ярында урынлашҡан була. Ябағасыл исемле кеше ауылда баш була. Шул осорҙа Көйөргәҙе һыуы буйы Урта Баба ауылынан Биктимр исемле кеше Аҙау исемле улы менән килеп, 1669 йылда ил муллаһы булып хеҙмәт итә. Ауылдың иң үрге осонда мәсет була. Биктимерҙән һуң 1690-1740 йылдарҙа Аҙау имам була. Унан Ғәлимырҙа, Ғәбделсалих имам, Аҫылғужа мәзин, 1791 йылда Буран Йылҡыбай улы имам, Дәүләтгәрәй мәзин булалар. 1817 йылда халыҡ Үрге Мишәр туғайынан ошо Иҫке Монасип ауылы ултырған Ҡарағай туғайға күсеп, мәсетте лә һүтеп, ташып алалар. 1837 йылда духовный собраниенан рөхсәт алып, мәсетте йәнә төҙөтәләр».

Байтаҡ ғаиләләр: Буран Йылҡыбай улы (50 йәш), улы Ишемғужа (22 йәш); Мөхөмөткөнәфи улдары Хәсән, Мөхәмәтшәриф менән; Мөхәмәтғәле Рахманғолов (41 йәш); Юлдаш Ҡужағолов (55 йәш), Ҡужағол, Хоҙайбиргән (32 йәш); Әйүп Ишембәтов (24 йәш); Йомағол Ишҡолов (40 йәш), улы Исламбай (7 йәш); Монасип Юлдашбаев (63 йәш), улы Исмәғил (22 йәш) иркенерәк булған арғы яҡ ялан Ҡарағайтуғайға күсеп ултырып, яңы ауылдарын Һарт тип атайҙар, ә оло ауыл Мишәр тип атала башлаған. Мишәрҙә ҡалған ғаиләләр: Төлкөбай Тимрбаев (62 йәш), улы Сәғит Төлкөбав (18 йәш); Миңлбай Булатов (27 йәш), улдары Дәүләтбай (6 йәш), Буранбай (1 йәш); Шәриф Айҙағолов (42 йәш), улы Ҡыуандыҡ (2 йәш), туғаны Төрөкмән (35 йәш); Әйүп Сурағолов (41 йәш), улдары Ишем (10 йәш), Ишкенә (15 йәш), Ишбирҙе (4 йәш), Йәғәфәр ( 3 йәш).

Ҡасандыр Яңы һәм Иҫке Монасип ауылдары бер булып, күпмлер ваҡыттан икегә айырылыуҙары тураһында халыҡта таралған легенда ла бар. Уны 1982 йылда Әйүпова Нурия Хөснитдин ҡыҙы 1898 йылғы Төлкөбаев Сәғит Ғәли улынан яҙып алған. Элек Көйөргәҙе олоҫо Урта Баба ауылынан бер йәш егет Һарт ауылына ил муллаһы булып килә. Әүәле халыҡ сабата кеймәгән, сарыҡ йә итек кейгән, ә был мулла сабата кейә икән. Бының сабата кейгәнен күреп, Һарттар уны йә татар, йә мишәрҙер тип уйлай.Был мулла ауылдан кәләш алып донъя көтә башлай. Бер-бер артлы балалары күбәйә һәм ил муллаһы үҙенә ер һорай. Уға хәҙерге Мишәр туғайын бирәләр. Мулла ғаиләһе менән һәм тағы ла бер нисә ғаилә күсеп килеп, яңы ауылға нигеҙ һала.

Башҡортостан Фәндәр академияһы Тарих, тел һәм әҙәбиәт институтының ғилми хеҙмәткәре Зәйтүнә Шәрипова Нәби ауылы аҡһаҡалы Юныс Һатыбаловтан яҙып алған легенда ла иғтибарға лайыҡ. Уның һөйләүенсә, һал кәсебендә йөрөгән Һарт ауылы егеттәре Өфө яҡтарынан мишәр кәләштәр алып ҡайталар һәм Ағиҙел бөгөлөндәге ҡая аҫтындағы туғайға өй һалып төпләнәләр. Шунан алып ауылды күршеләре Мишәр тип йөрөтә башлайҙар икән.

Ауыл бөгөн

1986 йылға тиклем Иҫке Монасип ауылы Иҫке Монасип ауыл Советы үҙәге була. Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Президиумының 1986 йылдың 12 декабрендәге № 6-2/395 «Бөрйән районы Иҫке Монасип ауыл Советының административ үҙәген күсереү тураһында» Ҡарары:

Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Президиумы ҡарар итә:

Бөрйән районы Иҫке Монасип ауыл Советының административ үҙәген Иҫке Монасип ауылынан Яңы Монасип ауылына күсерергә.

Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Президиумы рәйесе Ф. Солтанов Өфө, 12 декабрь 1986 йыл
№ 6-2/395

— http://www.ufa.regionz.ru/index.php?ds=39593

Иҫке Собханғол-Белорет юлынан ауылға тиклем ҡырсынташ юл. Ҡыш Ағиҙелдә боҙ торғанда Нәби, Ҡурғашлы, Байназар ауылдарына ҡышҡы юл һалына. Төп урамдар — С. Юлаев һәм Кепес урамдарына асфальт түшәлгән. Ауылға газ үткән.

Ауылда мәҙәниәт йорто, китапхана, фельдшерлыҡ пункты, дүрт магазин, урта мәктәп, балалар баҡсаһы, мәсет бар. Урта мәктәп бинаһына капиталь ремонт эшләнә, мәктәп өр-яңынан йыһазландырыла. Иҫке Монасип һәм Яңы Монасип ауылдары араһында яңы йөк машиналары йөрөмәле күпер төҙөлә.

Урамдары

Урам исеме:

• Ағиҙел урамы (рус. улица Агидель)
• Яр буйы урамы (рус. улица Береговая)
• Ғ. Ихсанов  урамы (рус. улица Г. Ихсанова)
• Ҡамышаҡ  урамы (рус. улица Камышак)
• Кепес  урамы (рус. улица Кепес)
• Урман урамы (рус. улица Лесная)
• Күпер урамы (рус. улица Мостовая)
• Ослотау  урамы (рус. улица Ослотау )
• С. Юлаев  урамы (рус. улица С. Юлаева)
• Ерекле  урамы (рус. улица Ерекле)
• Тирәкле  урамы ({{lang-ru|улица Тираклы )
• Суҡтал  урамы (рус. у лица Суктал)
• Иҫке Ыҙма  урамы (рус. улица Иске Ысма)

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь	683
2010 йыл 14 октябрь	635	311	324	49,0	51,0

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Билдәле шәхестәре

• Иҫке Монасип ауылында тыуғандар

1. Дәүләтбирҙина Тәнзилә Сәлих ҡыҙы (3.08.1964), шағир, драматург һәм журналист. Башҡортостан Республикаһының Шәйехзада Бабич исемендәге йәштәр дәүләт премияһы (1997), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2014).
2. Баймырҙин Ривал Рәхмәт улы (11 февраль 1949 йыл) — педагог, Рәсәй Федерацияһының дөйөм белем биреүҙең маҡтаулы хеҙмәткәре, РБ мәғариф алдынғыһы
3. Муллағолов Мирза Ғизетдин улы (20.06.1938), этнограф. Тарих фәндәре кандидаты (1989). Рәил Кузеев исемендәге премия лауреаты (2009).
4. Юлдашев Зөлфәр Мырҙабулат улы (4.01.1930—24.01.2017), малсылыҡ алдынғыһы, тыл һәм хеҙмәт ветераны, 9-сы биш йыллыҡ ударнигы. БАССР Юғары Советы депутаты, Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1971), «Почёт Билдәһе» ордены (1973), Халыҡтар Дуҫлығы ордены (1981) кавалеры.
5. Көнәфин Фәрит Хисаметдин улы (12.04.1938), хеҙмәт ветераны, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре (1995), «Почет Билдәһе» ордены (1981 йыл), «Өлгөлө хеҙмәте өсөн» миҙалы (1973), ВДНХ-ның бронза (1985) һәм көмөш (1978) миҙалдары кавалеры, социалистик хеҙмәт ударнигы.
6. Муллағолов Марат Ғизетдин улы (20.03.1940 — 29.08.2012), РСФСР-ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1980), БАССР-ҙың атҡаҙанған уҡытыусыһы (1983), тарихсы-этнограф, фольклорсы, оҫта рәссам һәм фотограф, скульптор-дизайнер.
7. Дәүләтбирҙин Ғәзиз Сәлих улы (24 ғинуар 1951 йыл — 2 сентябрь 2011 йыл) — композитор, педагог. 2000 йылдан Башҡортостан Композиторҙар союзы ағзаһы. Свердловск ҡалаһында үткән Бөтә Союз халыҡ ижады фестивале лауреаты (1977).
8. Хәлитов Хәниф Мансур улы 15 ғинуар 1970 йыл, Башҡортостан Республикаһы, Бөрйән районы, Иҫке Монасип ауылы) — запастағы подполковник.
9. Хәлитов Ғайса Әхәт улы (5 декабрь 1962 йыл, Башҡортостан Республикаһы, Бөрйән районы, Иҫке Монасип ауылы) — Башҡортостан Республиканың атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре.
10. Ишемғужин Барый Бәҙретдин улы (1903 йыл — 16 февраль 1945 йыл) — Граждандар һуғышында, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы, Ҡыҙыл Байраҡ ордены, «Батырлыҡ өсөн», «Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалдары кавалеры.
11. Вәлиев Зәки Шәмсетдин улы (21 сентябрь 1951 йыл) — партия һәм хеҙмәт ветераны, Башҡортостан Республикаһының автомобилдәрҙә ауыл хужалығы уңышы продукттарын ташыу отличнигы (1979), Ауыл хужалығы хеҙмәткәрҙәренең Бөтә Союз социалистик ярыш еңеүсеһе (1985 йыл), «Ун беренсе биш йыллыҡ» Республика социалистик ярыш еңеүсеһе (1985).
12. Хәлитова Сәмәрә Әхәт ҡыҙы (5 сентябрь 1960 йыл) — уҡытыусы, спортсы. Гер күтәреү буйынса 5 тапҡыр донъя чемпионы, Гиннесс рекордтар китабына индерелгән.
13. Истәкова Рәғиҙә Әхмәт ҡыҙы (9 июль 1967 йыл) — педагог, филология фәндәре кандидаты
14. Көнәфин Хәлил Шәмсетдин улы (1 июль 1966 йыл) — запастағы подполковник, II дәрәжәләге «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены миҙалы, I, II, III дәрәжәләге «Хәрби хеҙмәттәге ҡаҙаныштары өсөн», «Фиҙәҡәр хеҙмәт өсөн» миҙалдары менән бүләкләнеүсе

• Иҫке Монасип ауылында эшләгәндәр
• Дәүләтбирҙин Сәлихйән Хафиз улы (26.01.1927—16.09.2017), мәғариф хеҙмәткәре, һуғыш һәм хеҙмәт ветераны. II дәрәжә Ватан һуғышы ордены кавалеры. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған уҡытыусыһы (1982).
• Ғәзизов Таһир Хәсән улы (1935— 28.11.2010), ғалим-химик. 1962 йылдан хәҙерге Рәсәй Фәндәр академияһы Ҡазан фәнни үҙәгенең Органик һәм физик химия институты хеҙмәткәре, 1973 йылдан — өлкән, 1986 йылдан — төп ғилми хеҙмәткәр, 1992—2002 йылдарҙа Татарстан Республикаһы Фәндәр академияһының бүлек начальнигы. Химия фәндәре докторы (1986). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Бөрйән районы Иҫке Монасип ауылынан.
• Мырҙағолова Бикә Сәләхетдин ҡыҙы (3 март 1923 йыл — 16 ғинуар 2010 йыл) — уҡытыусы, хеҙмәт һәм тыл ветераны.

Башҡортостандың халыҡ мәғарифы алдынғыһы, Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры.

• Сөләймәнов Зәки Мөхәмәтвәли улы (12 июнь 1930 йыл — 10 май 2017 йыл) — педагог. БАССР мәктәптәренең атҡаҙанған уҡытыусыһы (1977); «Хеҙмәт ветераны» (1984), «Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында фиҙәҡәр хеҙмәте өсөн» (2001) миҙалдары кавалеры.
• Рысбаева Мәрйәм Әхмәт ҡыҙы (9 ғинуар 1933 йыл — 2010 йыл) — педагог. 1973—1988 йылдарҙа Бөрйән районы Иҫке Собханғол урта мәктәбе уҡытыусыһы. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1975).
• Ихсанов Ғимат Сөләймән улы (1 июль 1899 йыл — 1956 йыл) — педагог, партия органдары хеҙмәткәре. 1924—1956 йылдарҙа хәҙерге Бөрйән районы мәктәптәре уҡытыусы һәм директоры. Башҡорт АССР-ы мәктәбенең атҡаҙанған уҡытыусыһы (1941).
• Ҡунаҡбаев Хөсәйен Әхмәтйән улы, Хөсәйен Ҡунаҡбай (12 февраль 1912 йыл — 15 февраль 1943 йыл) — Бөйөк Ватан һуғышында батырҙарса һәләк булған яугир, батальон замполиты, кесе лейтенант. Шағир һәм журналист, тәржемәсе. 1940 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Сәйәси золом ҡорбаны.
• Бүләкова Ғәҙилә Мөҙәрис ҡыҙы (11 апрель 1957 йыл) — ғалим-әҙәбиәт белгесе, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Филология фәндәре кандидаты (1990). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәғариф хеҙмәткәре (2012).
• Сәғитов Рәсүл Хәсән улы (14 март 1964 йыл) — башҡорт радиожурналисы, яҙыусы һәм тәржемәсе. Рәсәйҙең һәм Башҡортостандың Журналистар һәм Яҙыусылар союздары ағзаһы. Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған мәҙәниәт (2016), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре (2004), Башҡортостан Хөкүмәтенең Шәһит Хоҙайбирҙин исемендәге премияһы лауреаты (2005).

• Иҫке Монасип ауылы яугирҙәре
• Ғиззатуллин Ғәйфулла Ғөбәйҙулла улы (1922 йыл Бөрйән районы Иҫке Монасип ауылы — 1977 йыл, Иҫке Монасип ауылы) — 112-се Башҡорт кавалерия дивизияһы яугиры, рядовой, гвардия ҡыҙылармеецы, Ҡыҙыл Йондоҙ ордены кавалеры.
• Муллағолов Ғизетдин Ғилметдин улы (1910-?) — 112-се Башҡорт кавалерия дивизияһы яугиры, гвардия рядовойы, 1-се дәрәжә Ватан һуғышы (1985) ордены кавалеры, «Батырлыҡ өсөн», «Хәрби хеҙмәттәре өсөн» (1943), «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» (1945) миҙалдары менән бүләкләнгән.
• Ҡонафин Шәмсетдин Сиражетдин улы (1918 йыл — май, 1974 йыл, БАССР-ҙың Бөрйән районы, Иҫке Монасип ауылы) — Бөйөк Ватан һуғышы ветераны, Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры.
• Буранов Халиҡ Моталлап улы (15 май 1920 йыл — 15 ноябрь 2002 йыл) — Бөйөк Ватан һуғышы ветераны, II дәрәжә Ватан һуғышы ордены кавалеры, хеҙмәт ветераны.
• Баймырҙин Рәхмәт Иҙрис улы (15 март 1911 йыл, Ырымбур губернаһы Орск өйәҙе Иҫке Монасип ауылы — 17 март 1980 йыл, Бөрйән районы, Иҫке Монасип) — Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы, «Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы (1945) менән бүләкләнеүсе

Видеофильмдарҙа

• Старомунасипово
• Ялтырҡая мәмерйәһе
• Кепес
• Янғындан зыян күреүселәр яңы өйгә күсәләр
• И5ке Монасип китапхана8ы

Рәсемдәр

• 
  Иҫке Монасип ауылы
• 
  Иҫке Монасип ауылы
• 
  Хисам ҡотоғо
• 
  Иҫке Монасип ауылы мәктәбе
• 
  Масаҡ тауы
• 
  Иҫке Монасип һәм Яңы Монасип ауылдарын тоташтырыусы аҫылмалы күпер
• 
  Бөйөк_Ватан_һуғышында_тыл_хҙмәткәрҙәренә_һәйкәл.
• 
  Бөйөк Ватан һуғышы яугирҙәренә һәйкәл
• 
  Иҫке Монасип ФАП-ы
• 
  Иҫке Монасип ауылы мәҙәниәт йорто

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Монасип мәҙәктәре Викидәреслектә.

Сығанаҡтар

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Уфа: Китап, 2009. — 744 с. — ISBN 978-5-295-04683-4. (рус.)

Һылтанмалар

• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий 2020 йыл 3 март архивланған.
• Иҫке Монасип ауылы
• Ауылдың урам исемдәре. Межрайонная инспекция Федеральной налоговой службы № 20 по Республике Башкортостан
• Ҡалып:Тарих һөйләй Ҡаратау
• Вконтакте сайтында Иҫке Монасип Мәктәбе
• Вконтакте сайтында Иҫке Монасип
• Иҫке Монасип // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.