«Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы
«Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы — СССР-ҙың ғүмер өсөн хәүеф менән бәйле һәм Совет дәүләте дошмандары менән хәрби ғәмәлдәрҙең уңышына булышлыҡ иткән оҫта, инициативалы, ҡыйыу эштәре өсөн бирелгән дәүләт наградаһы.
| «Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы | |
| Нигеҙләү датаһы | 17 октябрь 1938[1] |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 СССР[1] |
| Юғарыраҡ дәрәжә | Ушаков миҙалы[1] |
| Түбәнерәк дәрәжә | Нахимов миҙалы |
| Барлыҡҡа килгән, эшләнгән | көмөш |
 | |
| Һаны | 5 210 078 |
| Лауреаттар категорияһы | Категория:«Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы менән бүләкләнгәндәр |
 «Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы Викимилектә | |
Тарихы
үҙгәртергәСССР Юғары Советы Президиумының 1938 йылдың 17 октябрендәге «Хәрби ҡаҙаныштары өсөн» миҙалын булдырыу тураһында" Указына ярашлы булдырыла. Положениела миҙал тураһында әйтелә: «„Хәрби ҡаҙаныштар өсөн“ миҙалы менән Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһы, Һауа-Диңгеҙ Флоты һәм сик буйы һағы ғәскәрҙәренең команда һәм рядовой составындағы, ә шулай уҡ Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһы, Һауа-Диңгеҙ Флоты һәм сик буйы ғәскәрҙәрендә сафында тормаған, әммә Совет дәүләте дошмандары менән көрәштә үҙҙәренең ғүмере өсөн хәүеф менән бәйле оҫта, инициативалы, ҡыйыу эш итеү арҡаһында фронттағы хәрби уңыштарға булышлыҡ иткән хәрбиҙәр наградлана».
Миҙал тапшырыла:
- алышта частың, подразделениеның хәрби бурыстарҙы үтәүгә булышлыҡ иткән оҫта, инициативалы, ҡыйыу ғәмәлдәр өсөн;
- СССР дәүләт сиген һаҡлауҙа күрһәткән ҡаһарманлыҡ өсөн;
- хәрби һәм сәйәси әҙерлектәге, яңы техниканы үҙләштереүҙәге һәм хәрби частарҙа һәм подразделениеларҙа юғары хәрби тәртипте һаҡлауҙағы яҡшы уңыштар һәм ғәмәлдәге хәрби хеҙмәт барышындағы башҡа ҡаҙаныштары өсөн;
- немец илбаҫарҙары менән көрәш фронтында командованиеның хәрби заданиеларын теүәл үтәгән өсөн.
1944 йылдың 4 июненән 1957 йылдың 14 сентябренә тиклем «Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы шулай уҡ Ҡыҙыл Армия, Һауа-Диңгеҙ Флоты, эске эштәр һәм дәүләт хәүефһеҙлеге органдарында 10 йыл хеҙмәт иткән өсөн бирелгән.
Күкрәккә тағыу тәртибе
үҙгәртергә«Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы күкрәктең һул яғында йөрөтөлә һәм СССР-ҙың башҡа миҙалдары булған осраҡта Ушаков миҙалынан һуң урынлаштырыла.
1995 йылдың 1 ғинуарына ҡарата «Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы менән 5 210 078 кеше наградланған.
Миҙалдың тасуирламаһы
үҙгәртергә«Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы теүәл түңәрәк формала, диаметры — 31 — 32,5 мм. (сығарыу йылына ҡарап). Миҙалдың алғы яғы 1 мм киңлектәге һәм 0,25 мм бейеклектәге күтәрмә менән ҡаймаланған. Миҙалдың артҡы яғы шыма. 1946 йылға тиклем миҙалдың реверсына номеры яҙыла. Һуңынан миҙалдар номерһыҙ сығарыла, бындай миҙалдарҙың элмәге йәбештереү ысулы менән беркетелмәй, ә медальон менән бергә штамплана.
Миҙал элмәк һәм дүңгәләк ярҙамында биш мөйөшлө ҡалыпҡа тоташтырыла, ҡалып күкһел төҫтәге ебәк муар таҫма менән уратылған, таҫманың ситтәре 2 мм киңлектәге ике алтын төҫтәге буйҙар менән биҙәлгән. Таҫманың киңлеге — 24 мм.
1943 йылдың көҙөнә тиклем миҙал ҡыҙыл таҫма менән көпләнгән дүрт мөйөшлө ҡалыпта тапшырылған.
Аверс
үҙгәртергәМиҙалдың ал яғынының өҫкө өлөшөндә түңәрәк буйлап батырылған хәрефтәр менән «СССР» яҙыуы урынлашҡан, яҙыу ҡыҙыл рубин эмале менән ҡапланған. «СССР» яҙыуының киңлеге — 6 мм, хәрефтәр бейеклеге — 2,5 мм. Урта өлөшөндә — өс юллыҡ «Хәрби хеҙмәттәре өсөн» рельефлы яҙыу. Хәрефтәр бейеклеге — 3 мм. Яҙыу аҫтында — штыгы беркетелгән һәм ҡайышы ысҡындырылған винтовканың рельефлы һүрәте, винтовка менән ҡылыс арҡыры-буйға һалынған. Штык менән винтовканың оҙонлоғо — 23 мм, ҡылыстың — 20 мм.
Эшләү материалдары
үҙгәртергәМиҙал 925-се пробалы көмөштән эшләнә. Миҙалдағы көмөштөң дөйөм ауырлығы (1975 йылдың 18 сентябренә ҡарата) — 18,22 грамм. Ҡалыпһыҙ миҙалдың дөйөм ауырлығы — 19,725±йылда 1,3 грамм.
Күп тапҡыр бүләкләүҙәр
үҙгәртергә- Өс миҙал
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ 1,0 1,1 1,2 «ЗА БОЕВЫЕ ЗАСЛУГИ» МЕДАЛЬ // Большая российская энциклопедия. Электронная версия (урыҫ) — Большая российская энциклопедия, 2016.
- ↑ Озолин Ян Петрович, Медаль «За боевые заслуги» :: Документ о награде :: Память народа. pamyat-naroda.ru. Дата обращения: 24 июль 2018.
- ↑ Озолин Ян Петрович, Медаль «За боевые заслуги» :: Документ о награде :: Память народа. pamyat-naroda.ru. Дата обращения: 24 июль 2018.
- ↑ Озолин Ян Петрович, Медаль «За боевые заслуги» :: Документ о награде :: Память народа. pamyat-naroda.ru. Дата обращения: 24 июль 2018.
- ↑ Табаков Павел Павлович, Медаль «За боевые заслуги» :: Документ о награде :: Память народа. pamyat-naroda.ru. Дата обращения: 24 июль 2018.
- ↑ Табаков Павел Павлович, Медаль «За боевые заслуги» :: Документ о награде :: Память народа. pamyat-naroda.ru. Дата обращения: 24 июль 2018.
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Ордена и медали СССР / Сост. Г. И. Гребенникова, Р. С. Каткова. — М.: Планета, 1982.
- Володин А. Н., Мерлай Н. М. Медали СССР. — СПб.: Печатный двор, 1997. — С. 33—36. — 301 с. — 3000 экз. — ISBN 5-7062-0111-0.
- Колесников Г. А., Рожков А. М. Ордена и медали СССР. — Мн.: Народная асвета, 1986. — С. 59—60.
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Медаль «За боевые заслуги» // Портал Онаградах.ру
- Олег Деревянко. Награды: Медаль «За боевые заслуги» 2013 йыл 3 декабрь архивланған. // журнал «Братишка», июль-август 2001.
- Медали и ордена СССР