Булат (исем)

Булат — башҡорт ир-ат исеме.

Булат

Этимология

Булат — фарсы телендә — иң яҡшы ҡорос (Дамаск ҡоросо); ҡоростай ныҡ, ҡаты булһын тигән теләктә ҡушыла торған исем.

Билдәле кешеләр

• Булат Ишемғол (Ғабдрахман Закир улы Ғабдрахманов; 16 февраль 1900 йыл — 10 июль 1938 йыл) — комсомол, партия һәм матбуғат эшмәкәре, яҙыусы һәм журналист. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. 1934 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. I Бөтә Союз совет яҙыусылары съезы (Мәскәү, 1934) делегаты. Сәйәси золом ҡорбаны.
• Аҙнабаев Булат Әхмәр улы (7 март 1966 йыл) — ғалим-тарихсы. 1992 йылдан Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы, бер үк ваҡытта 2008 йылдан — БДУ-ның Нефтекама филиалының тарих, дәүләт һәм хоҡуҡ тарихы кафедраһы мөдире. Тарих фәндәре докторы (2007).
• Йосопов Булат Тимербай улы (15 сентябрь 1973 йыл) — башҡорт режиссёры, Башҡортостан Республикаһының Шәйехзада Бабич исемендәге йәштәр дәүләт премияһы лауреаты, Рәсәй Федерацияһы Кинематографсылар союзы ағзаһы, Рәсәй Федерацияһы кинорежиссёрҙар Гильдияһы ағзаһы[1].
• Рафиҡов Булат Заһри улы (4 август 1934 йыл — 26 апрель 1998 йыл) — башҡорт совет һәм Рәсәй яҙыусыһы, журналист һәм йәмәғәт эшмәкәре. Башҡортостандың Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (1990), Рәсәйҙең Дуҫлыҡ ордены кавалеры (1994), БАССР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1984).
• Ғафаров Булат Баҡый улы (27 август 1938 йыл — 26 ғинуар 2003 йыл) — башҡорт педагог-методисы, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Педагогия фәндәре кандидаты (1978), профессор (1995). Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған уҡытыусыһы (1996), БАССР мәктәбенең атҡаҙанған уҡытыусыһы (1984), РСФСР-ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1979), Башҡортостан Республикаһының мәғариф отличнигы (1998).
• Батталов Булат Фәсхетдин улы (шулай уҡ Булат Баттал булараҡ билдәле[1]; 19 апрель 1928 йыл, — 21 июль 2011 йыл) — инженер-металлург, шағир һәм дини хеҙмәткәр. Силәбе өлкәһе башҡорт һәм татар яҙыусыларының Мифтахетдин Аҡмулла исемендәге әҙәби берекмәһе ағзаһы.
• Имашев Булат Ғөбәйҙулла улы (27 февраль 1908 йыл — 12 апрель 1946 йыл) — театр актёры һәм режиссёр. РСФСР-ҙың атҡаҙанған артисы (1944), Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1942). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры (1944).
• Хәбибуллин Булат Нурмый улы (24 май 1958 йыл) — математик-ғалим, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Физика‑математика фәндәре докторы (1993), профессор (1996). Башҡортостан Республикаһының мәғариф отличнигы (2002), Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2011).
• Юнысбаев Булат Хәләф улы (22 июнь 1953 йыл — 10 ноябрь 2016 йыл) — ғалим-педагог, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Педагогия фәндәре кандидаты, профессор. Башҡортостан Республикаһы халыҡ мәғарифының атҡаҙанған хеҙмәткәре (2004), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән һәм мәғариф хеҙмәткәре (2012), Рәсәй Федерацияһы Тәбиғәт фәндәре академияһының маҡтаулы профессоры (2014).
• Шадт Булат (Булатов Шаймурат Минлигалеевич) (25 декабрь 1909, Башҡортостан Республикаһының Шаран районы Йәнәхмәт ауылы — 17 март 1943, Үҙәк фронт) — мари совет шағиры, тәржемәсе, журналист, педагог. СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы.
• Байназаров Булат Байназар улы (1902 йыл (башҡа сығанаҡтар буйынса 1923 йыл[1]) — ?) — Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы, ҡыҙылармеец (башҡа сығанаҡтар буйынса сержант[2]. 112-се Башҡорт кавалерия дивизияһының 294-се кавалерия полкы отделениеһы командиры[2].
• Йәнекәев Булат Һиҙиәт улы (21 ғинуар 1942) — халыҡ музыканты, йырсы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1993).
• Манаков Булат Ситдыҡ улы (1908−?) Башҡортостандың күренекле партия һәм дәүләт эшмәкәре. Башҡортостан өлкә комсомол комитетының беренсе секретары (1938 йылдың ғинуар — июль айҙары). Сәйәси золом ҡорбаны (1938).
• Ураҙбаев Булат Насир улы (рус. Уразбаев Булат Насырович; 3 ғинуар 1949 йыл — 29 сентябрь 2011 йыл) — тележурналист, матбуғат эшмәкәре, сәйәсмән. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре. 1990 йылдың 11 октябрендә БАССР-ҙың ун икенсе саҡырылыш Юғары Советының өсөнсө сессияһында республиканың дәүләт суверенитеты тураһында Декларация ҡабул иткән Башҡорт АССР-ының 12-се саҡырылыш Юғары Советы депутаты. Башҡортостан Республикаһының беренсе саҡырылыш (1995—1999) Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты. Милләте — башҡорт[1].
• Булат Шалвович Окуджава (груз. ბულატი შალვას ძე ოკუჯავა; 9 май 1924 йыл — 12 июнь 1997 йыл) — СССР һәм Рәсәй шағиры, барды, прозаигы һәм сценарисы, композиторы. Ике йөҙ тирәһе авторлыҡ һәм эстарда йыры авторы, 1960—1980 йылдарҙағы автор йырыжанрының иң сағыу вәкилдәренең береһе. Окуджава йыр һүҙҙәренә үҙенең шиғырҙарын ғына һайламай, Кавказ халыҡ эпостарына ла мөрәжәғәт итә. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнаша. Гвардия ҡыҙылармеецы (1944).
• Ғәйфуллин Булат Нәҡи улы (25 июнь 1960 йыл) — ғалим-инженер, программист. РУССОФТ ассоциацияһына нигеҙ һалыусыларҙың береһе һәм тәүге президенты[1], «Силикон тайга» программалар менән тәьмин итеүҙе эҙерләүсе альянсты ойоштороусы[2]. Техник фәндәр кандидаты (1985).
• Вәлиуллин Булат Риф улы (10 ғинуар 1987 йыл) — спортсы, Рәсәй шорт-трексыһы. Рәсәйҙең халыҡ-ара класлы спорт мастеры. Рәсәй йыйылма командаһы ағзаһы (2003—2006). Рәсәй чемпионатының (2005) көмөш (1000 м, 1500 м) һәм бронза (500 м, 3000 м, эстафетала) призеры. Күпалышта Рәсәй кубогының бронза призеры (2005). 2006 йылда Рәсәй кубогын яулай, Донъя чемпионаты һәм кубогы ҡатнашыусыһы.
• Дәүләтбаев Булат Сабир улы (27 июль 1937 йыл) — башҡорт тарихсыһы, тарих фәндәре кандидаты. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған халыҡ мәғарифы хеҙмәткәре.
• Байышев Булат Таһир улы (1 апрель 1927 йыл — 14 июль 2012 йыл) — ғалим-тау инженеры. Техник фәндәр докторы (1989), профессор (1991). Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған фән һәм техника эшмәкәре (1993), Рәсәй Яғыулыҡ һәм энергетика министрлығының атҡаҙанған эшмәкәре (1997), СССР-ҙың нефть сәнәғәте отличнигы (1973) һәм почётлы нефтсеһе (1987). «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1966).

Фамилия

• Булатов Григорий Петрович (16 ноябрь 1925 йыл — 19 апрель 1973 йыл) — рядовой, разведчик. 1945 йылдың 30 апрелендә лейтенант Рәхимжан Ҡошҡарбаев менән бергә тәүгеләрҙән булып рейхстаг бинаһы фасадына Еңеү Байрағын ҡаҙай[1].
• Булатов Анатолий Павлович (14 сентябрь 1939 йыл — 23 декабрь 2017 йыл) — ғалим-зоотехник, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1988—2013 йылдарҙа Т. С. Мальцев исемендәге Ҡурған дәүләт ауыл хужалығы академияһының кафедра мөдире, 2013 йылдан — уҡытыусы, бер үк ваҡытта 2007—2017 йылдарҙа «Кормление сельскохозяйственных животных и кормопроизводство» журналының баш мөхәррире. Биология фәндәре докторы (1987), профессор (1989). Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1994).
• Булатов Хоҙат Сәлимйән улы (15 сентябрь 1906 йыл — 2 ғинуар 1982 йыл) — Бөйөк Ватан һуғышы яугиры. 16‑сы гвардия Чернигов кавалерия дивизияһының танкыға ҡаршы орудие командиры, гвардия сержанты. Советтар Союзы Геройы (1944).
• Булатов Рөстәм Баян улы, «Тэм» (26 июль 1980 йыл) — йырсы, 1997 йылдан «Lumen», 2014 йылдан — «23» төркөмө вокалсыһы һәм йыр текстары авторы.

Ауылдар

• Булат (рус. Булат) — Башҡортостандың Туймазы районындағы ауыл.
• Булат (рус. Булатова) — Рәсәй Федерацияһы Силәбе өлкәһенең Арғаяш районындағы ауыл.
• Булат (рус. Булатово) — Башҡортостандың Благовещен районындағы ауыл.
• Булатйылға (рус. Булат-Елга; башҡа атамалары: Булат; Бүләкйылға) — Башҡортостан Республикаһының Яңауыл районындағы ауыл.

Булат (рус. Булатово) — Рәсәй Федерацияһы Силәбе өлкәһенең Уй районындағы ауыл.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

Булат Солтангәрәев исемендәге ижади конкурс

Булат — Рәсәйҙәге йылға.

Булат тауы (рус. Булатовская гора)

Сығанаҡтар

• Башҡорт исемдәре / Таңһылыу Күсимова, Cветлана Бикҡолова. — Өфө: Китап, 2005. – 224 бит.
• Күсимова Таңһылыу. Исемдәр донъяһында. Башҡорт исемдәре һүҙлеге, башҡорт һәм рус телдәрендә. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1991. — 192 бит.
• Сулейманова Р. А. Башкирско-русский словарь-справочник личных имен и фамилий. — Уфа, 2013. — 364 с. ISBN 978-5-91608-111-4.
• Тупеев С. Х. Башкирский именник. Справочник личных имен с написанием вариантов на русском и башкирском языках. — Уфа, 2004.
• Хисамитдинова Ф.Ғ., Султанова Р. И. Русско-башкирский словарь — справочник личных имен, отчеств, фамилий. — Уфа, 2004.
• Хисамитдинова Ф.Ғ., Төпәев С. Х. Төрки сығанаҡлы һәм төрки элементлы башҡорт исемдәре. — Өфө, 2006.

Яңы сығанаҡ өҫтәү өсөн «Ҡалып:Исемдәр донъяһында» сәхифәһен үҙгәртегеҙ