Бондарев Юрий Васильевич

Бондарев Юрий Васильевич (15 март 1924 йыл — 29 март 2020 йыл) — СССР һәм Рәсәй яҙыусыһы, сценарист. 1951 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы, йәмәғәт эшмәкәре. СССР һәм РСФСР Яҙыусылар союздары идараһында төрлө вазифалар биләй, 1971 йылдан — РСФР Яҙыусылар союзы идараһы рәйесенең беренсе урынбаҫары, бик күп әҙәби журналдарҙың редколлегия ағзаһы. етәкләй. 1990—1994 йылдарҙа Рәсәй Яҙыусылар союзы рәйесе. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы, капитан, батарея командиры. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1984). Ике Ленин ордены (1971, 1984) кавалеры, Ленин (1972), ике тапҡыр СССР Дәүләт премияһы (1977, 1983), Ағалы-энеле Васильевтар исемендәге РСФСР Дәүләләт премияһы (1975) һәм Рәсәйҙең Советтар Союзы Маршалы Г. К. Жуков исемендәге әҙәбиәт һәм сәнғәт өлкәһендәге премияһы лауреаты (2014). Герой-ҡала Волгоградтың (2004) почётлы гражданы.

Бондарев Юрий Васильевич
рус. Юрий Васильевич Бондарев
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	СССР  Рәсәй
Тыуған көнө	15 март 1924({{padleft:1924|4|0}}-{{padleft:3|2|0}}-{{padleft:15|2|0}})[…]
Тыуған урыны	Орск, Ырымбур губернаһы, РСФСР, СССР
Вафат булған көнө	29 март 2020({{padleft:2020|4|0}}-{{padleft:3|2|0}}-{{padleft:29|2|0}}) (96 йәш)
Вафат булған урыны	Мәскәү, Рәсәй
Ерләнгән урыны	Троекуров зыяраты[d]
Яҙма әҫәрҙәр теле	урыҫ теле
Һөнәр төрө	яҙыусы, сценарий яҙыусы, прозаик, киносценарист, новеллист
Эшмәкәрлек төрө	әҙәби эшмәкәрлек[d] һәм киносценарий[d]
Уҡыу йорто	Оренбургское высшее зенитное ракетное училище (военный институт)[d] А. М. Горький исемендәге әҙәбиәт институты
Сәйәси фирҡә ағзаһы	Советтар Союзы Коммунистар партияһы һәм Коммунистическая партия РСФСР[d]
Хәрби звание	Капитан, Сержант, өлкән сержант һәм младший лейтенант[d]
Һуғыш/алыш	Бөйөк Ватан һуғышы
Сәнғәт йүнәлеше	социалистик реализм[d]
Ойошма ағзаһы	СССР Яҙыусылар союзы, СССР Кинематографистар союзы[d] һәм Рәсәй яҙыусылар союзы[d]
Жанр	роман, повесть[d], хикәйә һәм эссе[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	Медаль имени Александра Фадеева[d] (1973) Советская гвардия[d] Знак ранения[d] Международная премия имени М. А. Шолохова в области литературы и искусства[d] (1995) Рәсәйҙең Ҙур әҙәби премияһы[d] (2012) премия «Ясная Поляна»[d] (2013) Патриаршая литературная премия[d] (2015) Почётные граждане города-героя Волгограда[d]
Бондарев Юрий Васильевич Викимилектә

Биографияһы

Бондаревтың исеме Ырымбур училищеһын тамамлаусылар — Советтар Союзы һәм Социалистик Хеҙмәт Геройҙары исемлегендә

Юрий Васильевич Бондарев 1924 йылдың 15 мартында Ырымбур губернаһы (хәҙерге Ырымбур өлкәһе) Орск ҡалаһында Беренсе донъя һуғышында ҡатнашыусы, халыҡ тәфтишсеһе, адвокат һәм административ хеҙмәткәр Бондарев Василий Васильевич (1896—1988) һәм Бондарева Клавдия Иосифовна ҡыҙы (1900—1978) ғаиләһендә тыуған. 1931 йылда ғаилә Мәскәүгә күсенә. Малай 516-сы урта мәктәптә уҡый. Бала сағы һәм һуғыштан һуңғы йылдары Замоскворечьелә үтә.

1941 йылдың йәйендә комсомолец Юрий Бондарев Смоленск янында оборона ҡоролмаларын нығытыуҙа ҡатнаша. 1942 йылдың йәйендә, урта мәктәптең 10-сы класын тамамлағандан һуң, Аҡтүбәгә эвакуацияланған 2-се Бердичев пехота училищеһена уҡырға ебәрелә.

Шул уҡ йылдың октябрендә курсанттарҙы Сталинград янына алыып киләләр. Юрий Бондарев 98-се уҡсылар дивизияһы 308-се полкыныңминомет расчеты командиры итеп тәғәйенләнә. Котельниковский янындағы алышта (хәҙер Котельниково) контузия ала, туңа, арҡаһы еңелсә яралана. Госпиталдә дауаланғандан һуң, Воронеж фронты ы 23-сө уҡсылар дивизияһының 89-сы уҡсылар полкы составындағы орудие командиры булып хеҙмәт итә. Днепрҙы һәм Киевте азат итеүҙә ҡатнаша. Житомир өсөн барған һуғыштарҙа яралана һәм ялан госпиталенә эләгә.

Сумы өлкәһендәге Бормоля ауылы эргәһендә өс ут нөктәһен, автомашиналарҙы, танкыларға ҡаршы пушканы һәм дошмандың 20 һалдатын һәм офицерын юҡ иткәне өсөн «Батырлыҡ өсөн» миҙалыменән бүләкләнә , Каменец-Подольск ҡалаһы эргәһендә немецтарҙың танкыһын шартлатҡаны һәм пехота атакаһын кире ҡаҡҡаны өсөн «Батырлыҡ өсөн» миҙалы менән икенсегә бүләкләнә.

1944 йылдың ғинуарынан Польша 121-се Ҡыҙыл байраҡлы Рыльско-Киев уҡсылар дивизияһы сафында һәм Чехословакия сигендә һуғыша. 1944 йылдан ВКП(б) ағзаһы.

Октябрь айында Чкаловский артиллерия училищеһына ебәрелә, уҡыуын тамамлағандан һуң 1945 йылдың декабрендә яралары арҡаһында хәрби хеҙмәткә яраҡлығы сикләнгән тип таныла һәм кесе лейтенант дәрәжәһендә демобилизациялана.

А. М. Горький исемендәге Әҙәбиәт институтын тамамлай, Паустовский (1945—1951)семинарында шөғөлләнә.

1949 йылда матбуғатта сығыш яһай башлай. Тәүге хикәйәләре «Октябрь», «Смена» һәм «Огонек» журналдарында сыға. 1951 йылда СССР Яҙыусылар союзына алына. 1953 йылда «На большой реке» исемле беренсе хикәйәләр йыйынтығы сыға.

Артабан лонъя күргән әҫәрҙәре: «Поздно вечером» (1962), «Юность командиров» повесы (1956), «Батальоны просят огня» (1957; 4-сериялы фильм «Батальондар ут һорай» повесы мотивы буйынса, 1985), «Последний залп» (1959; шул уҡ исемдәге фильм, 1961), «Родственники» (1969), романдары «Горячий снег» (1969; шул уҡ исемдәге фильм, 1972), «Тишина» (1962; шул уҡ исемдәге фильм, 1964; 1992), «Двое» (« Тишина»; романының дауамы 1964), «Берег» (1975; шул уҡ исемдәге фильм, 1984), «Выбор» (1981; шул уҡ исемдәге фильм, 1987). Үҙенең романдарында тормош мәғәнәһе, үлем, конформизмдың зыяны тураһында фекер йөрөтә, киҫкен һынылыш, шәхси һәм йәмғиәт тарихы яҙмышы хәл иткес мәлдәрҙә кеше тойғоһон һәм кисерештәрен һүрәтләй.

«Правда» гәзите редакцияһына бер төркөм яҙыусылар тарафынан Сахаров, Солженицын тураһында 1973 йылдың 31 авгусында, яҙылған хатҡа ҡул ҡуя.

«Горячий снег» (1972) романы буйынса төшөрөлгән фильмдың сценарий авторы. «Освобождение» киноэпопеяның (1970) һәм «Батальоны просят огня» фильмының сценарийҙары авторы. 1963 йылдан СССР Кинематографистар союзы ағзаһы.

Ҡарасәй-Черкес автономиялы өлкәһенән СССР-ҙың 11-се саҡырылыш (1984—1989) Юғары Советы депутаты итеп һайлана, Милләттәр Советы рәйесе урынбаҫары була(. СССР халыҡ депутаттары съезы депутаты (1989—1991). КПСС-тың 19-сы Бөтә Союз конференцияһы делегаты (1988).

1988 йылдың 29 июнендә партияның 19-сы Бөтә Союз конференцияһында Михаил Горбачевтың үҙгәртеп ҡороу сәйәсәтен самолеттың һауаға күтәрелеп, төшөү майҙансығын таба алмау менән сағыштыра, бе үк ваҡытта совет ысынбарлығын һәм уның үткәнен, ул саҡтағы матбуғат һәм телевидение ваҡиғаларынаҡарата булған ғәйепләүҙәрҙе ҡырҡа тәнҡитләй.

1989 йылда ул «совет ПЕН-үҙәк» ойоштороусылар составында була алмай, сөнки шул ойоштороусылар исемлегендә "мин әхләҡи яҡлап әҙәбиәт, сәнғәт, тарих, дөйөм кешелек ҡиммәттәре буйынса риза булмаған кешеләр бар "тип белдерә.

РСФСР Үҙәк комитет Компартияһы ағзаһы (1990—1991). 1991 йылда «Слово к народу»мөрәжәғетенә ҡул ҡуя.. 1992 йылдың ғинуарында совет яҙыусылары төркөмө етәкселегендә Евгений Евтушенко ҡарасҡыһын СССР яҙыусылар Яҙыусылар союзы берләшмәһенә.үҙгәртеүгә протест йөҙөнән яндырҙы.

1994 йылда асыҡтан-асыҡ 70 йыллығы осрағы менән Ельциндан бирелгән Халыҡтар дуҫлығы орденынан баш тарта. . Үҙенеү позицияһын Рәсәй президенты исеменә телеграммалла белдерҙе; «Бөгөн был бөйөк илдең халыҡтар дуҫлығына һәм мәрхәмәтле татыулыҡҡа ярҙам итә алмай», тип күрһәтте.

Идара ағзаһы (1967 йылдан), идара секретары (1971—1991), секретариаттың бюры ағзаһы (1986—1991) Рәсәй Яҙыусылар союзы идарһы рәйесе(1990—1994 декабрь).

Ирекле рәсәй китап һөйөүселәр йәмғиәте идараһы рәйесе (1974—1979), журналдың редколлегия ағзаһы, «наш современник» (а. солженицын редколлегия баҫылып сыҡҡан романы ҡаршы протест йөҙөнән «Октябрь Йылғаса»). Рәсәй яҙыусылар союзының юғары ижад советы ағзаһы (1994), Мәскәү яҙыусылар союзы рәйестәше почет (1999). Журналының редколлегия ағзаһы, «мираҫ беҙгә», «Роман-газета», «Кубань» (1999), «белем донъяһына — белем донъяһына» (2001) гәз., «Әҙәби ЕврАзия» (1999), хәрәкәте үҙәк советының «рухи мираҫ». Тел рәсәй академияһы академигы (1996).

Почетлы ағзалары Санкт-Петербург сәнғәт академияһы һәм йәмәғәт ойошмалары г. р. державин рус күркәм исем. [сығанаҡ 1821 көн күрһәтелмәгән]

Ю. Бондарев хәҙерге рәсәй ысынбарлығын бик ҡәтғи баһаланы. Уның һүҙҙәре буйынса, беҙ ваҡытһыҙ заманда йәшәйбеҙ , ҙур идеялары булмаған әхлаҡһеҙлек һәм изгелекһеҙлек тыйнаҡһыҙлыҡ һәм оятһыҙлыҡ заманында. «Беҙҙең азатлыҡ — үл үткәндәргә , хәҙергегә һәм киләсәккә, иң изге, таҙа, ҡағылмай торғанға төкөрөү азатлығы». Әммә бының менән яҙыусы Рәсәйҙең киләсәгенә ышанысын юғалтманы, ул ышана, хатта ҡот осҡос фажиғәлә лә өмөткә урын бар.

2009 йылдың майында Ю. Бондарев Мәскәү мэры гей-парадтыңтыйыу ҡарарын хупланы.

2014 йылдың 6 мартында Ю. Бондарев Федераль йыйылышҡа һәм Рәсәй президенты Путинға Рәсәй Яҙыусылар союзы мөрәжәғәтенә ҡул ҡуйҙы, унда Рәсәйҙең Ҡырым һәм Украинаға ҡарата мөнәсәбәтен хупланы.

2019 йылдың 15 мартында Рәсәй хөкүмәте рәйесе Дмитрий Медведев Бондаревты 95 йәше менән ҡотланы, яҙыусының оло тормош юлын, ил яҙмышына битараф булмауын,үҙ позицияһын ныҡлы яҡлауын, намыҫына ҡаршы компромисҡа бармауынбилдәләне.

2020йылдың 29 мартында Мәскәүҙә вафат була.2 апрелдә Мәскәүҙә Троекуров зыяратында ерләнә.

Библиографияһы

Роман

• Батальондар ут һорай, 1957.
• Тишина, 1962.
• Икәү. Двое, 1964.
• Эҫе ҡар, 1970.
• Яр,Берег 1975.
• Һайлау,Выбор. 1981.
• Уйын,Игра 1985.
• Искушение, 1992.
• Непротивление, 1996.
• Бермуд өсмөйөшө, 1999.
• Без милосердия, 2004.

Повестары

• Юность командиров , 1956.
• Һуңғы залп,Последний залп 1959.
• Родственники, 1969.

Хикәйәләр йыйынтығы

• Поздним вечером, 1962.

Миниатюралар циклы

• Мгновения, 1977.

Әҙәби мәҡәләләр китабы

• Взгляд в биографию, 1971.
• Поиск истины, 1976.
• Хранители ценностей, 1978.
• Диалоги о формулах и красоте, 1990.

Сценарий

• «Освобождение», 1969—1972 (сосценарист).

Һайланма йыйынтыҡтары

• Һайланма әҫәрҙәр 2 том, 1977.
• 4 томлыҡ әҫәрҙәр йыйынтығы, 1973—1974.
• 6 томлыҡ әҫәрҙәр йыйынтығы, 1984—1986.
• 8 томлыҡ әҫәрҙәр йыйынтығы, 1993—1996.
• 6 томлыҡ әҫәрҙәре йыйынтыҡтары, 2013.
  • 1 том: Батальондар ут һорай; Һуңғы залптар; Эҫе ҡар.
  • 2 том: Тишина; Двое; Родственники; Рассказы.
  • 3-сө том: Берег; Мгновения.
  • 4 томда: Выбор; Игра; Мгновения.
  • 5-се том: Искушение; Непротивление; Мгновения.
  • 6 -сы том: Бермуд өсмөйөшө. Без милосердия; Мгновения.

Экранлаштырыу

• • 1961 — Последние залпы, режиссёр Леон Сааков
  • 1962 — 49 дней, режиссёр Генрих Габай
  • 1964 — Тишина, режиссёр Владимир Басов
  • 1972 — Горячий снег, режиссёр Гавриил Егиазаров
  • 1972 — Простите нас, режиссёр Ариф Бабаев
  • 1982 — Вот опять окно… (Вторая новелла — по рассказу Ю.Бондарева «Простите нас!») (ТВ), режиссёр Лев Цуцульковский
  • 1983 — Берег, режиссёры Александров Алов, Владимир Наумов.
  • 1985 — Батальоны просят огня, режиссёры: Владимир Чеботарёв, Александр Боголюбов
  • 1986 — Открытое окно (по рассказу Ю. Бондарева «Клара»), (мультфильм), режиссёр Розалия Зельма
  • 1987 — Выбор, режиссёр Владимир Наумов
  • 1992 — Тишина (телесериал), режиссёр Ольгерд Воронцов

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

• Социалистик Хеҙмәт Геройы (14 март 1984 йыл)
• ике Ленин ордены (22 июнь 1971 йылда; 14 март 1984 йыл)
• Октябрь Революцияһы ордены (7 август 1981 йыл)
• I дәрәжә Ватан һуғышы ордены (11 март 1985 йыл)
• Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (18 март 1974 йыл)
• Халыҡтар Дуҫлығы ордены (14 март 1994 йыл) — хәҙерге Ватан әҙәбиәте һәм мәҙәниәте үҫешенә ҙур шәхси өлөш индергән өсөн; ҡабул итеүҙән баш тарта, Борис Ельцин ға телеграмма ебәрә
• «Почёт Билдәһе» ордены (28 октябрь 1967 йыл)
• Орден «За личное мужество» (10 март, 2009 йыл, Днестр буйы Молдова Республикаһы) — Рәсәй Федерацияһы һәм Молдова Республикаһы араһындағы дуҫлыҡты һәм хеҙмәттәшлекте нығытыуға һәм үҫтереүгә индергән шәхси өлөшө 1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышы тураһындағы күренекле әҫәрҙәр ижад иткән ҡаҙаныштары яңы һәм мәҙәни ҡиммәттәрҙе пропагандалауөсөн
• Почет ордены (14 октябрь 2003 йылда, Днестр алды Молдова Республикаһы) — Молдова Республикаһы яҙыусылар ойошмаһы барлыҡҡа килтереү һәм үҫтереү өсөн булған ҡаҙаныштары , Рәсәй Федерацияһында Днестр авторҙарының әҙәби әҫәрҙәрен пропагандалау, Мәскәү ҡалаһында Днестр әҙәбиәт көндәрен ойошторғаныөсөн
• ике "Батырлыҡ өсөн"миҙал (14 октябренән 1943 йыл, 21 июнь 1944 йыл)
• Миҙал «Сталинградты обороналаған өсөн»
• Миҙал «Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн 1941—1945 йй.»
• башҡа миҙалдар
• Ленин премияһына (1972) — киноэпопея «Освобождение» сценарийы өсөн
  • Государственная премия РСФСР имени братьев Васильевых (1975) — за сценарий к фильму «Горячий снег» (1972)
    • Государственная премия СССР (1977) — за роман «Берег»
    • Государственная премия СССР (1983) — за роман "Выбор
  • Государственная премия Российской Федерации имени Маршала Советского Союза Г. К. Жукова в области литературы и искусства (23 апреля 2014 года) — за серию книг, раскрывающих величие народного подвига в Великой Отечественной войне 1941—1945 годов, героизм и мужество защитников Отечества
  • Золотая медаль имени А. А. Фадеева
  • Золотая медаль имени А. П. Довженко (1973) — за сценарий фильма «Горячий снег» (1972)
  • приз ВКФ (1984) — за сценарий фильма «Берег» (1983)
  • премия имени Льва Толстого (1993)
  • Международная премия имени М. А. Шолохова в области литературы и искусства (1994)
  • Всероссийская литературная премия «Сталинград»
  • медаль ЦК КПРФ «90 лет Великой Октябрьской Социалистической Революции»
  • Почётный гражданин города-героя Волгограда (2004)
  • премия имени А. Невского «России верные сыны»
  • Большая литературная премия России (2012)
  • премия «Древо жизни» (2012)
  • премия «Ясная поляна» (2013)
  • Патриаршая литературная премия имени святых равноапостольных Кирилла и Мефодия (2015)
  • Таврическая литературная премия (2016)

Әҙәбиәт

• Ҡалып:Из КЛЭ
• Казак В. Лексикон русской литературы XX века
• Кузин Н. Г. Из племени непокорённых (Несколько слов об Юрии Бондареве) // Кузин Н. Г. Спутники извечные мои… Избранные заметки о русских писателях. Проза. Стихи. Екатеринбург, 2008. С. 126—129.
• Михайлов В. Юрий Бондарев (1976)
• Горбунова Е. Юрий Бондарев (1989)
• Коробов В. Юрий Бондарев (1984)
• Идашкин Ю. Юрий Бондарев (1987)
• Федь Н. «Художественные открытия Бондарева» (1988)
• Сорокин В. Красота мудрости / Обида и боль.: Очерки, — М., 2002.
• Сталинградская битва: энциклопедия
• В. Бондаренко Офицерский вызов Юрия Бондарева. Юрий Бондарев. Собрание сочинений в 6 томах, 2013. Т. 1. Вступ. ст. — С. 5—32.

Шулай уҡ ҡара

• Лейтенант прозаһы
• Быков Василь Владимирович
• Курочкин, Виктор Александрович
• Некрасова, Виктор Платонович
• Ырымбур өлкәһе, Социалистик Хеҙмәт Геройҙары

Һылтанмалар

• Database The Electronic Literary Юрий Бондарев сайтында (ELDb)
• Бондарев, Юрий Васильевич в Максим Мошков китапханаһынан
• Гуманист һәм коммунист