Википедия

Авдеенко Александр Остапович

Александр Остапович Авдеенко (1908—1996) — СССР һәм Рәсәй прозаигы, публицист, драматург, киносценарий яҙыусы.

Авдеенко Александр Остапович
Зат ир-ат
Гражданлыҡ  Рәсәй империяһы
 СССР
 Рәсәй
Тыуған көнө 8 (21) август 1908
Тыуған урыны Макеевка[d], Таганрогский округ[d], Дон Ғәскәре өлкәһе[d], Рәсәй империяһы[1]
Вафат булған көнө 16 июнь 1996({{padleft:1996|4|0}}-{{padleft:6|2|0}}-{{padleft:16|2|0}}) (87 йәш)
Вафат булған урыны Мәскәү, Рәсәй
Ерләнгән урыны Переделкинское кладбище[d]
Туған тел урыҫ теле
Яҙма әҫәрҙәр теле урыҫ теле
Һөнәр төрө яҙыусы, сценарий яҙыусы, новеллист
Уҡыу йорто А. М. Горький исемендәге әҙәбиәт институты
Сәйәси фирҡә ағзаһы Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Һуғыш/алыш Бөйөк Ватан һуғышы
Ойошма ағзаһы СССР Яҙыусылар союзы
Жанр хикәйә, повесть[d] һәм роман
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
«1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы Ҡыҙыл Йондоҙ ордены «Почёт Билдәһе» ордены I дәрәжә Ватан һуғышы ордены Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены медаль «За отличие в охране государственной границы СССР» «Ленинградты обороналаған өсөн» миҙалы «Мәскәүҙе обороналаған өсөн» миҙалы «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә илле йыл» юбилей миҙалы «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә егерме йыл» юбилей миҙалы «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә утыҙ йыл» юбилей миҙалы «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә ҡырҡ йыл» юбилей миҙалы

Биографияһы

үҙгәртергә

Александр Отсапович Авдеенко 1908 йылдың 8 (21) авгусында  ҡасабала (хәҙер ҡала Макеевка, Донецк өлкәһе, Украина) эшсе-шахтер ғаиләһендә тыуған. Бала сағында ҡарауһыҙ булған, һуңынан Донбасс шахталарында, Макеевкала «Унион» заводында эшләй. Һуңынан Магнитогорскта И.В. Сталин исемендәге Магнитогорск металлургия заводы төҙөлөшөндә — паровоз машинисы ярҙамсыһы булып эшләй. «Буксир» әҙәби төркөмө ағзаһы була .

1933 йылда оло әҙәбиәттә дебюты була: Горький «XVI йыл» альманахында, ә һуңынан «Профиздат» һәм «Совет әҙәбиәте» «Я люблю» романы баҫылып сыға. Яҙыусыларҙың И.В. Сталин исемендәге Беломор-Балтик каналына сәфәрҙә ҡатнаша. Авдеенконың Беломор-Балтик каналына сәйәхәте хаҡындағы китабының тиражы (ул режим өөсөн яракһыҙ булған нескәлектәрҙе һәм күҙәтеүҙәрҙе үҙ эсенә алған) тартып алына һәм юҡҡа сығарыла[2], һуңыраҡ һаҡланып ҡалған экземпляры Үҙгәртеп ҡороу осоронда «Знамя» журналында яңынан баҫылып сыға. Съезда М.Горький сығыш яһап, «Я люблю» әҫәрен китап һөйөүселәр араһында яратҡан китаптар иҫәбендә тороуын әйтә

.

Мәскәүҙә йәшәй, Әҙәбиәт институтында уҡый. «Правда» гәзитендә эшләй. Яңы «Столица» («Судьба») романын Максим Горький тәнҡитләй. 1936 йылда Серго Орджоникидзе тәҡдиме буйынса Донбассҡа күсә, Макеевкала йәшәй, яңы «Государство это я» романы өҫтөндә эшләй (1938 тамамланған, баҫылмаған), Макеевка ҡала советы һәм Бөтә Украины съездары советы депутаты итеп һайлана. 1939 йылда «Правда» гәзитенең махсус корреспонденты булараҡ СССР-ға ҡушылған Көнбайыш Украинаға сәфәр ҡыла

1940 йылда Авдеенконың сценарийы буйынса «Закон жизни» фильмы төшөрөлә[3], совет студент йәштәренә ялғанлау тип партия матбуғатында тәнҡиткә дусар була[4][5]. Авдеенко СССР Яҙыусылар союзынан сығарыла, «Правда» гәзитенән бушатыла. Авдеенко ижадын тар-мар итеүселәр: Үҙәк Комитет секретарҙары Жданов һәм Сталин, яҙыусылар Николай Асеев, Николай Погодин, Александр Фадеев.[6] Шунан һуң ер ҡаҙыу машинаһы машинисының ярҙамсыһы булып шахтаға эшкә килә. 1941йылда, по его улының хәтирәләре буйынса, Авдеенконы фронтҡа үҙ ирке менән алмайҙар, сөнки ул әле сәйәси составта иҫәпләнгән, ә рядовой булыу өсөн бер нисә ай көтөргә кәрәк була. Миномет училищеһын тамамлап, ул хәрәкәттәге армияға тик 1942 йылда ғына эләгә. Авдеенконың улы һөйләүе буйынса, атаһы фронт гәзиттәре өсөн яҙа башлай,«Ҡыҙыл йондоҙ» гәзитенә очерктар ебәрә, әммә был да уңышһыҙлыҡҡа тарый була, тик береһен генә «Искупление кровью» (штрафбатта батырлыҡ күрһәткән элекке офицер тураһында) очеркын  — гәзит мөхәррире Давид Ортенберг тәүәкәллек итеп баҫтыра.Ҡалып:Прояснить2Сталинға хәбәр ебәрәләр. Һәм төндә Сталин телефон аша: «Баҫтырып сығарығыҙ. Авдеенко үҙ ғәйебен юйҙы»,- тип әйтә.[7]

Шулай итеп атай әҙәбиәткә әйләнеп ҡайта, аҙаҡ күп китаптар яҙа. Әммә социализм идеяларына ныҡ ышанған кеше өҫтөнән ғәҙелһеҙ язалауҙы кисерә алмай. Сталиндың ҡылыҡтары тураһында дөрөҫлөктө белгәнгә тиклем, ул Сталинға инанған. Бер ваҡыт йөрәк өйәнәгенән һуң, ул тағы Сталин тураһында һөйләй башлай. Мин уға: «Атай, уны ебәр, үҙең тураһында уйла» тип әйттем. Ул былай тип яуап бирҙе: «Эйе, дөрөҫ әйтәһең. Ләкин мин уны кисерә алмайым».[7]

1942—1945 йылдарҙа — фронтта 131-се дивизияның «За Отчизну» дивизияһы гәзитендә, һуңынан «Сын Родины» гәзитенең хәрби хәбәрсе вазифаһында була, башҡа гәзиттәр, шулай уҡ «Красная звезда» гәзите өсөн мәҡәләләр һәм очерктар яҙа. Ленинград блокадаһын өҙөүҙә ҡатнаша. 1944 йылда «Новый мир» журналында «Большая семья» романы баҫылып сыға. Һуғышты капитан дәрәжәһендә тамамлай[8].

1943да яңынан СССР Яҙыусылар союзына ҡабул ителә, тәҡдимде Николай Тихонов һәм Константин Симонов бирә. «Огонек» журналының махсус корреспонденты була. 1944 йылда фронтҡа йәнә Коммунистар партияһына ҡабул ителә[9] (башҡа мәғлүмәттәр буйынса, 1955 йылда КПСС-ҡа теркәлә) 

1996 йылда Мәскәүҙә вафат була. Переделкино зыяратында ерләнә[10].

  • ҡатыны — Любовь Звеняцкая-Авдеенко (1917—2002), Донбасс эшсеһе ғаиләһендә тыуған.
  • улы — Александр Авдеенко (1937—2011), Рәсәй журналисы, «Экран и сцена» «журналының баш мөхәррире [11].

Ижады

үҙгәртергә

Александр Авдеенко ҡырҡтан ашыу китап авторы булып тора. Александр 15 халыҡтар теленә тәржемә ителгән әҫәрҙәре авдеенко СССР, шулай уҡ инглиз, ҡытай һәм венгр теле. Тәнҡитсе һәм публицист булараҡ, ул гәзитендә баҫылған «Совет мәҙәниәте», «Дөрөҫ» журналы һәм «Советский экран» һәм «Байраҡ».

Библиография

үҙгәртергә

Романдары

үҙгәртергә
  • «В поте лица своего»
  • «Дунайские ночи»
  • «По следам невидимок»
  • «Судьба» (1936)
  • «Труд»
  • «Чёрные колокола»
  • «Это твой свет» (переработанное и дополненное издание романа «Труд»)
  • «Я люблю» (1933)

Повестары

үҙгәртергә
  • «В пограничном небе»
  • «Горная весна»
  • «Жигули вы мои, Жигули»
  • «Застава твоего имени»
  • «Искупление кровью»
  • «Над Тиссой»
  • «Свидание с Магниткой» (документальная повесть)
  • «Следопыт» (документальная повесть)
  • «Солдаты и солдатки»

Хикәйәләр циклы

үҙгәртергә
  • «Вера, Надежда, Любовь»

Пьеса

үҙгәртергә
  • Ровесники

Китап баҫмалары

үҙгәртергә
  1. 1933 — Я люблю (роман). — Москва, «Советская литература», 215 с.
  2. 1933 — Я люблю (роман, 2-е издание). — Москва, Профиздат.
  3. 1934 — История рыжего Никанора. — М., ГИХЛ.
  4. 1934.- Потомок сумасшедшего Никанора. — М., ГИХЛ
  5. 1934 — Я люблю М., ГИХЛ. (Роман-газета)
  6. 1935 — Я люблю.- М., Гослитиздат, 214 с.
  7. 1935 — Я люблю. — М., Гослитиздат, 268 с.
  8. 1935 — Я люблю. — Л., Молодая гвардия
  9. 1935 — Я люблю. — Свердловск
  10. 1936 — Сто дней. М., Жургаз
  11. 1936 — Я люблю (роман). — Минск, Государственное издательство Белоруссии, 222 с.
  12. 1936 — Судьба (роман). — Москва, Гослитиздат, 224 с., 15 000 экз
  13. 1936 — Судьба. — Свердловск, 1936
  14. 1936 — Я люблю. Л., Гослитиздат
  15. 1936 — Я люблю. — Иркутск
  16. 1936 — Я люблю. — Хабаровск
  17. 1937 — Я люблю. — М., Гослитиздат
  18. 1946 — Дневник моего друга. М.-Л., Детгиз, 136 с., 30 000 экз.
  19. 1951 — Труд (роман). — Москва, Профиздат, 616 с. Художник: К. Кащеев. Тираж: 45000 экз.
  20. 1952 — Труд. — Сталино.
  21. 1954 — Дорога на Верховину (очерк). — Москва, Молодая гвардия, 120 с., 90 000 экз.
  22. 1954 — Над Тиссой. М., Детгиз
  23. 1954 — Над Тиссой (повесть). — Москва, Воениздат
  24. 1955 — Над Тиссой. М., Детгиз
  25. 1955 — Горная весна (повесть). — Москва, Детгиз, 184 с. Серия «Новинки детской литературы», № 77. Тираж: 165000 экз.
  26. 1955 — Над Тиссой (повесть). — Москва. Воениздат.
  27. 1956 — Горная весна (повесть). — Москва, Воениздат, 478 с. Художник: Ю. Ребров. Серия «Библиотечка военных приключений».
  28. 1956 — Над Тиссой (Из пограничной хроники). — Москва, Профиздат, 528 с. Художник Д. Н. Домогацкий. Тираж: 90000 экз.
  29. 1956 — Над Тиссой. Горная весна (повести). — Ташкент, объединённое издательство «Кзыл Узбекистан», «Правда Востока» и «Узбекистони сурх», 608 с. Художник: В. Силевяков. Тираж: 45000 экз.
  30. 1957 — Горная весна (повесть). — Москва, Воениздат, 478 с. Художник: Ю. Ребров. Серия «Библиотечка военных приключений».
  31. 1957 — Над Тиссой (из пограничной хроники). — Москва, Профиздат, 526 с. Тираж: 75000 экз.
  32. 1957 — Над Тиссой. М., Воениздат,
  33. 1957 — Над Тиссой. Чкалов.
  34. 1957 — У Карпатского костра. М., Детгиз
  35. 1958 — Я люблю. — Москва, «Советская Россия», 340 с.
  36. 1959 — Над Тиссой (повесть). — Минск.
  37. 1959 — Над Тисою. — Ужгород, Закарпатське обласне видавництво.
  38. 1959 — Я люблю. — М., Советская Россия
  39. 1960 — Это твой свет (роман). — Москва, «Советская Россия», 535 с. Тираж: 100000 экз.
  40. 1962 — Вера, Надежда, Любовь (повести, рассказы и очерки о войне). — Москва, Воениздат, 510 с. Тираж: 100000 экз.
  41. 1963 — Чёрные колокола (роман). — Москва, «Советская Россия», 320 с. Тираж: 300000 экз.
  42. 1963 — Дунайские ночи (роман). — Москва, Воениздат. Серия «Военные приключения». 720 с., 300 000 экз.
  43. 1963 — Дунайские ночи. М., Советская Россия
  44. 1964 — Чёрные колокола (роман). — Москва, Воениздат, 318 с. Тираж: 65000 экз.
  45. 1964 — Чёрные колокола. — М., Советская Россия
  46. 1967 — Я люблю. М., Советская Россия.
  47. 1970 — Вся красота человечества. Фронтовой дневник. — Москва, «Советская Россия», 396 с. Художник: И. Махов. Тираж: 50000 экз.
  48. 1971 — Жигули вы мои, Жигули (повесть). — Москва, Детская литература.
  49. 1971 — Путешествие с другом (волжский дневник). — Москва, Профиздат, 251 с. Тираж: 75000 экз.
  50. 1972 — По следам невидимок (роман). — Москва, Воениздат, 400 с. Художник: П. Борисов. Тираж: 100000 экз.
  51. 1972 — Следопыт (документальная повесть). — Москва, «Советская Россия», 349 с. Тираж: 100000 экз.
  52. 1975 — Свидание с Магниткой (документальная повесть). — Москва, «Советская Россия», 96 с. Серия «Писатель и время». Серия «Письма с заводов и строек». Тираж: 30000 экз.
  53. 1975 — По следам невидимок. — М., Воениздат
  54. 1976 — Вся красота человечества. Слово о войне и мире (дилогия). — Москва, Воениздат, 520 с. Художник: Д. Громан. Тираж: 100000 экз.
  55. 1977 — Войди в огонь, в котором я горю (слово о Магнитке). — Москва, «Советский писатель», 374 с. Тираж: 50000 экз.
  56. 1977 — Граница (из пограничного дневника писателя). — Москва, «Советская Россия», 284 с. Художник: А. Плаксин. Тираж: 100000 экз.
  57. 1978 — Граница (из пограничного дневника писателя). — Киев, «Дніпро», 234 с. Авторизованный перевод С. Оноприенко.
  58. 1978 — По следам невидимок (роман). — Ереван, «Советакан грох», 496 с. Перевод А. Шарурян.
  59. 1979 — В поте лица своего (роман). — Москва, «Советский писатель», 383 с. Художник: В. Муравьёв. Тираж: 30000 экз.
  60. 1979 — Граница (повести). — Москва, Воениздат, 351 с. Тираж: 65000 экз.
  61. 1979 — Я люблю (роман, книги 1 и 2). — Москва, «Советская Россия», 634 с. Тираж: 100000 экз.
  62. 1981 — Застава твоего имени (повесть). — Москва.
  63. 1982 — По следам невидимок (роман). — Тбилиси, «Мецниереба», 447 с. Перевод В. Ахаладзе.
  64. 1982—1983 — Собрание сочинений (в 4 томах). — Москва, «Художественная литература».- 100 000 экз.
  65. 1987 — Над Тиссой (повести). — Таллин, «Ээсти раамат», 437 с. перевод Х. Тийдуса. Художник: А. Кютт.
  66. 1989 — Отлучение (книга воспоминаний)
  67. 1991 — Наказание без преступления (воспоминания). — Москва, «Советская Россия», 335 с. Тираж: 100000 экз. ISBN 5-268-01225-8
  68. 1994 — Над Тиссой. Горная весна (повести). — Ростов-на-Дону, «Проф-пресс», 600 с.
  69. 1994 — Над Тиссой (из пограничной хроники). — Москва, Воениздат, 384 с.
  70. 2004 — Над Тиссой. — Москва, «Вече». ISBN 5-9533-0496-X. Серия «Военные приключения».
  71. 2005 — Дунайские ночи (роман). — Москва, «Вече», 352 с. Тираж: 5000 экз. ISBN 5-9533-0552-4. Серия «Военные приключения».

Фильмографияһы

үҙгәртергә
  1. 1936 — Я люблю (драма). Сценарист: А. Авдеенко. Режиссёр: Л. Д. Луков.
  2. 1940 — Закон жизни (драма). Сценарист: А. Авдеенко. Режиссёры: Б. Г. Иванов, А. Б. Столпер.
  3. 1958 — Над Тиссой (детектив). Режиссёр: Д. И. Васильев.

Наградалары

үҙгәртергә

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. ↑ Авдеенко Александр Остапович // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ Судьбы учёных в сталинских спецтюрьмах
  3. ↑ Сделан разбор фильма товарищем Красновым на len.ru 12.02.2019.
  4. ↑ LocalRu Личности и история — «Закон жизни» и жизнь вне закона (недоступная ссылка с 12-10-2016 (2939  дня))
  5. ↑ Константин Симонов. Глазами человека моего поколения. Размышления о И. В. Сталине. 17 марта 1979 года
  6. ↑ А.Авдеенко. Отлучение // Знамя № 4, 1989.-С.99-106
  7. ↑ 7,0 7,1 Сын отвечает за отца // Известия
  8. ↑ Оружием Слова. Дата обращения: 25 ғинуар 2012. Архивировано 13 февраль 2019 года. 2019 йыл 13 февраль архивланған.
  9. ↑ А.Авдеенко. Отлучение // Знамя № 4, 1989.-С.132
  10. ↑ Московские могилы. Авдеенко А.О
  11. ↑ Могила А. А. Авдеенко

Әҙәбиәт

үҙгәртергә
  1. Иовик а, в. ефимов «Магнитка Менән айырылып ла мин...». — «Көнбайыш-Көнсығыш Альянс» (Магнитогорск), 2008, № 9, с. 42-43.
  2. А. Иовик, бер ефимов в. телмәр — тормош һәм бөтә (в пафосын сағылдырған шәхси сталин дәүере). — «Металл магнитогорск», 29 февраль 2008, б. 12. — Веб-һылтанмалар
  3. А. Иовик, ҡан ефимов в искупление. — «Металл магнитогорск», 12 июль 2008, б. 12.
  4. Казак В. Лексиконы XX быуат рус әҙәбиәте = ab 1917 lexikon der russischen literatur / [пер.].  — М. : РИК «Мәҙәниәт», 1996.  — XVIII, 491, [1] с. — 5000 экз. — ISBN 5-8334-0019-8.
  5. Әҙәби ҡыҫҡаса энциклопедия. 1 шул. — Мәскәү, 1962.
  6. Рус совет яҙыусыһы-прозаик (библиографик күрһәткес). 1 шул. — Ленинград, 1959.
  7. Әҙәби селивановка һуғыш аллаһы. — Мәскәү, 1959.
  8. Әҙәби Урал (биобиблиографический ҡыҫҡаса белешмә). — Силәбе, Көньяҡ-Урал китап нәшриәте, 1988, 7 с.

Һылтанмалар

үҙгәртергә

Әҫәрҙәре

үҙгәртергә

Мәғлүмәт

үҙгәртергә
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Авдеенко_Александр_Остапович&oldid=1252034» битенән алынған