Википедия

Папанин Иван Дмитриевич

Папанин Иван Дмитриевич ( 14 [26] ноябрь 1894, Севастополь — 30 ғинуар 1986 йыл, Мәскәү ) — СССР-ҙың Арктиканы тикшереүсеһе. География фәндәре докторы (1938), контр-адмирал (1943 ), ике тапҡыр Советтар Союзы Геройы (1937, 1940).

Папанин Иван Дмитриевич
Рәсем
Зат ир-ат[1]
Гражданлыҡ  Рәсәй империяһы
 СССР
Хеҙмәт итеүе СССР
Тыуған көнө 14 (26) ноябрь 1894[2]
Тыуған урыны Севастополь, Таврида губернаһы[d], Рәсәй империяһы[3][2]
Вафат булған көнө 30 ғинуар 1986({{padleft:1986|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:30|2|0}})[1][4][2] (91 йәш)
Вафат булған урыны Мәскәү, СССР[2]
Ерләнгән урыны Новодевичье зыяраты[d]
Ҡәбере һүрәте
Һөнәр төрө полярный исследователь, яҙыусы, хәрби хеҙмәткәр, сәйәсмән, географ
Эшмәкәрлек төрө география
Эш урыны Институт океанологии имени П. П. Ширшова РАН[d]
Институт биологии внутренних вод им. И. Д. Папанина РАН[d][5]
Биләгән вазифаһы СССР Юғары Советы депутаты[d]
Ғилми дәрәжә география фәндәре докторы[d] (1938)
Сәйәси фирҡә ағзаһы Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Ҡатнашыусы ВКП(б)-ның XVIII съезы[d]
Хәрби звание Contraalmirante[d]
Һуғыш/алыш Беренсе донъя һуғышы һәм Бөйөк Ватан һуғышы
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Изображается на мемориальная доска Ивану Папанину[d]
 Папанин Иван Дмитриевич Викимилектә

Биографияһы

үҙгәртергә

Иван Дмитриевич Папанин Севастополь ҡалаһында Хәрби-диңгеҙ флоты моряк ғаиләһендә тыуған. Грек сығышлы, урыҫ[6] [7] .

Белеме

үҙгәртергә

1909 йылда ул башланғыс земство мәктәбен, 1929 йылда — Осоавиахимдың махсус курстарын, 1931 йылда — Почта һәм телеграф халыҡ комиссариатының Үрге бәйләнеш курстарын, 1932 йылда - Планлаштырыу академияһының бәйләнеш факультетының беренсе курсын тамамлай.

Революцияға тиклем эше

үҙгәртергә

Механика оҫтаханалары токаре Черноаз (октябрь 1909 — июнь 1912) уҡыусыһы, Севастополь оҫтаханалары (июнь 1912-декабрь 1913), Ревелдә суднолар төҙөү заводы (хәҙер — Таллин) (декабрь 1913-декабрь 1914) токаре. 1914 йылда хәрби хеҙмәткә алына (флотҡа эләгә).

Граждандар һуғышында ҡатнашыуы

үҙгәртергә

1918-1920 йылдарҙа Папанин Украина һәм Ҡырымдағы Граждандар һуғышында ҡатнаша. 1920 йылдың 17 авгусында А.В. Мокроусов етәкселегендә 11 кешенән торған отряд Капсихор янындағы кәмәнән Врангель тылына һуғышырға төшә. Унда шулай уҡ Папанин да була. 1920 йылдың көҙөндә ул тағы бер тапҡыр фронт һыҙығын аша үтә һәм Ҡырым порттарына эвакуацияланған Врангелдең Рәсәй армияһы ғәскәрҙәренә ҡаршы забастовкаларында ҡатнашып, 1920 йылдың 10 ноябрендә 24 моряк көсө менән Ҡырымға ҡайта .

1920 йылдан-Көньяҡ-Көнбайыш фронтының диңгеҙ көстәре менән идара итеүсе оператив идара комиссары.

1920 йылдың ноябрендә ул Ҡырым ғәҙәттән тыш комиссияһы командиры итеп билдәләнә.

1921 йылда ул Харьковҡа Украина Үҙәк Башҡарма комитетының хәрби командиры итеп күсерелә, шуның менән бергә 1921 йылдың июленән 1922 йылдың мартына тиклем Ҡара диңгеҙ флотының Революцион хәрби советы секретары булып эшләй.

Поляр тикшереүсе

1922 йылда Мәскәүгә диңгеҙ эштәре халыҡ комиссариатының Хужалыҡ идараһы комиссары, 1923 йылда почта һәм телеграфтар Халыҡ комиссариатына эштәр идарасыһы һәм Үҙәк хәрби һаҡ идараһы башлығы итеп күсерелә. 1923-1925 йылдарҙа үрге бәйләнеш курстарын тамамлай, унан һуң Якутияға Томмодтағы радиостанцияны төҙөү буйынса экспедиция башлығы урынбаҫары сифатында ебәрелә.

1932-1933 йылдарҙа Бухта Тихая поляр станцияһы (Франц-Иосиф Ере)[8], ә 1934-1935 йылдарҙа Челюскин бортында станция башлығы була

1937 - 1938 йылдарҙа ул донъялағы беренсе "Төньяҡ полюс" станцияһын етәкләй. Уникаль дрейфта алынған фәнни һөҙөмтәләр 1938 йылдың 6 мартында СССР Фәндәр академияһының Дөйөм йыйылышына тәҡдим ителә һәм белгестәр тарафынан юғары бәйәләнә. И.Д. Папанин һәм ҡалған ҡатнашыусылар география фәндәре докторҙары дәрәжәһен ала.

Алдағы карьераһы

1939-1946 йылдарҙа Төп төньяҡ диңгеҙ юлдары башлығы, 1941 йылдың 15 октябренән — шулай уҡ Аҡ диңгеҙҙә ташыу буйынса Дәүләт оборона комитеты вәкиле булып эшләй. 1946-1949 йылдарҙа-ауырыуы буйынса пенсияла (стенокардия [9] ).

1949 йылдан 1951 йылға тиклем экспедициялар буйынса СССР Фәндәр академияһының океанология институты директорының урынбаҫары була, 1951 йылдан башлап тормош аҙағына тиклем СССР ФА ОМЭР — СССР ФА диңгеҙ экспедициялары эштәре бүлегенең космик тикшеренеүҙәр һәм космик тикшеренеүҙәр хеҙмәтен, СССР ФА буйһоноуындағы бүлексәне етәкләй. 1956 йылдан - Борок ауылындағы СССР Фәндәр академияһының эске һыуҙар биология институты директоры. СССР географик йәмғиәтенең Мәскәү бүлеге рәйесе.

Карелия АССР-ынан 1-се һәм 2-се саҡырылыш СССР Юғары Советының Милли Советы депутаты [10] .

Ул 1986 йылдың 30 ғинуарында вафат була. Уны Мәскәүҙең Новодевичье зыяратында ерләйҙәр[11] .

Бүләктәре һәм исемдәре

үҙгәртергә
  • География фәндәре докторы (1938);
  • Контр-адмирал (1943);
  • Мурманск ҡалаһының почетлы гражданы (1974);
  • Архангельск ҡалаһының почетлы гражданы (1975);
  • Севастополь Герой ҡалаһының почетлы гражданы (1979);
  • Липецк ҡалаһының почетлы гражданы;
  • Ярославль өлкәһенең маҡтаулы гражданы ;
  • Арҙаҡлы Ҡырым кешеһе.
  • "КПСС-та 50 йыл" билдәһе

Хәтер

үҙгәртергә
  • Папанин исеме менән аталғандар:
    • Таймыр ярымутрауында морон, исеме 1937 йылда барлыҡҡа килә;
    • Антарктидала Эндерби ерендә Папанин тауы (координаталары: 68°13′ ю. ш. 50°16′ в. д.HGЯO), беренсе тапҡыр картала 1962 йылда билдәләнгән, 1965 йылда исем бирелә.[12];
    • Тымыҡ океанда һыу аҫты тауы (координаты: 46°00′ с. ш. 170°00′ в. д.HGЯO), совет ғалимдәре асыҡлаған;
    • Сиваш ҡултығында утрау-(Аҙау диңгеҙе);
    • И.Д.Папанин исемендәге Эске һыу биология институты;
    • Боҙ классының ҡоро йөгө (проект 10621) Мурманск диңгеҙ пароходсылығы.
    • Мәскәү, Королев, Красногорск, Минск, Алматы, Екатеринбург, Севастополь, Липецк, Мурманск, Рыбинск, Ярославль, Смоленск, Брест, Минск, Барнаул, Винница һәм башҡа торлаҡ пункттарҙа Папанин исемендәге урамдар
    • И. Д. Папанин исемендәге фәнни-спорт экспедиция.
    • 23550 проектты универсаль патруль караптар. 2017 йылдың апрелендә Адмирал верфе предприятиеһында [ВМФ] нигеҙ һалынған»[13].
    • И.Д. Папанин ғилми-тикшеренеү карабы (И.Д.Папанин), 1986 йылда төҙөлгән,әлеге мәлдә Рәсәй Фәндәр академияһының Байкал ғилми-тикшеренеү флоты составына инә
  • 1938 йылдан 1986 йылға тиклем Папанин йәшәгән йортта (Арбат, 45) 1996 йылда мемориаль таҡта асыла.[14].
  • Ярославль өлкәһе [Борок (Некоуз районы)|Борок] биҫтәһендә Папанин исемендәге музей асыла.
  • 1954 йылда Севастополдә уға һәйкәл ҡуйыла.
  • 2003 йылда Мурманскта һәйкәл асыла.
  • Севастополдә музей асыла.
  • Миндәк ауылында (Башҡортостан) Папанин исемендәге мәктәп.
  • Симферополдә Папанин исемендәге 11-се мәктәп, Ушинский урамы, 4 (хәҙер юҡ)[15].
 
Папанин кешеләре СССР почта маркаһында: Эрнест Кренкель, Иван Папанин, Евгений Федоров, Петр Ширшов
 
2019 йылда Иван Папаниндың 125-йыллығына арналған Россия почта маркаһы

Библиография

үҙгәртергә

Иван Дмитриевич Папанин - популяр фәнни китаптар авторы:

  • Боҙ өҫтөндәге тормош ( 1938 );
  • "Боҙ һәм ялҡын" ( 1977 ).

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. ↑ 1,0 1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #118591622 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 ПАПАНИН // Большая российская энциклопедия (урыҫ) — М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
  3. ↑ Папанин Иван Дмитриевич // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ Ivan Papanin // SNAC (ингл.) — 2010.
  5. ↑ Потапов Р. Л. Мои воспоминания (об орнитологе Е. В. Козловой и других), My Memories (about an Ornithologist Elizaveta Kozlova and Others) (урыҫ) // Историко-биологические исследования — 2015. — Т. 7, вып. 3. — С. 79—96. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
  6. ↑ Дважды Герой Советского Союза Папанин Иван Дмитриевич :: Герои страны
  7. ↑ По данным Метрической книги Николаевского Адмиралтейского собора г. Севастополя (ЦГИА СПб. Фонд 19. Опись 128. Дело 319) Иван Дмитриевич Папаня родился 13 ноября 1895 г. в семье запасного матроса 29-го флотского экипажа из крестьян Бессарабской губ. Измаильского у. Дмитрия Николаевича Папаня и жены его Секлетиньи Петровны. Расхождение в дате рождения в один день связано с неправильным переводом юлианской даты в григорианскую и обратно. Вероятно, год рождения был сознательно исправлен родителями И. Д. Папанина при определении его на работу учеником токаря в 1909 г. Всего в МК имеются сведения о рождении 7 детей в семье Д. Н. Папаня
  8. ↑ В этой экспедиции с ним работал учёный И. Г. Гутерман.
  9. ↑ Папанин. «Лёд и пламень», глава «Выходим в море».
  10. ↑ Карелия: энциклопедия: в 3 т. / гл. ред. А. Ф. Титов. Т. 2: К — П. — Петрозаводск, 2009. — 464 с. — ISBN 978-5-8430-0125-4 (т. 2).
  11. ↑ Московские могилы. Папанин И. Д.
  12. ↑ Масленников Б. Г. Морская карта рассказывает / Под ред. Н. И. Смирнова. — 2-е изд. — М.: Воениздат, 1986. — С. 166. — 35 000 экз.
  13. ↑ В Санкт-Петербурге заложен первый патрульный корабль арктического класса для ВМФ России : Министерство обороны Российской Федерации
  14. ↑ Песков О. В. Мемориальные доски Москвы. — М.: Московские учебники, 2009. — 336 с.
  15. ↑ Остались в памяти людской, Крымская правда (20 апрель 2011). 11 май 2020 тикшерелгән.

Әҙәбиәт

үҙгәртергә
  • Визе В. Ю. Моря Российской Арктики: В 2 т. — Т. II. — М.: Paulsen, 2016. — 340 с. — (Международный полярный год). — ISBN 978-5-98797-130-7.
  • Лурье В. М. Адмиралы генералы и Военно-Морского флота СССР в период Великой Отечественной и советско-японской войн (1941-1945). — СПб.: Русско-балтийский информационный центр БЛИЦ, 2001. — 280 с. — 2000 экз. — ISBN 5-86789-102-X.
  • Папанин Иван Дмитриевич // Отоми — Пластырь. — М. : Советская энциклопедия, 1975. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.]; vol. 1969—1978, вып. 19).
  • Членов А. Особое задание. — М.: Делит, 1977.

Һылтанмалар

үҙгәртергә
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Папанин_Иван_Дмитриевич&oldid=987753» битенән алынған