Йәйге Олимпия уйындары
Йәйге Олимпия уйындары — йәйге һәм бөтә миҙгел спорт төрҙәре буйынса иң ҙур халыҡ-ара ярыштары. Халыҡ-ара олимпия комитеты эгидаһы менән 4 йылға бер тапҡыр уҙғарыла. Олимпия уйындары 1896 йылдан алып үткәрелә башлай. Олимпия хәрәкәтенең хәҙерге заманда яңынан барлыҡҡа килеүе барон Пьер де Кубертен эшмәкәрлегенә бәйле.
Уҙғарыу йылдары һәм урындары үҙгәртергә
| Уйындар | Йыл | Асыу тантанаһы | Ябыу тантанаһы | Ҡала | Дәүләт | Дәүләттәр иҫәбе | Спорт төрҙәре иҫәбе |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I | 1896 | 6 апрель | 15 апрель | Афины | .svg){kind=small} Греция |
14 | 9 |
| II | 1900 | 14 май | 28 октябрь | Париж |  Франция |
24 | 20 |
| III | 1904 | 1 июль | 23 ноябрь | Сент-Луис | .svg){kind=small} АҠШ |
12 | 18 |
| —(1) | 1906 | 9 апрель | 19 апрель | Афины | Греция |
21 | |
| IV | 1908 | 27 апрель | 31 октябрь | Лондон | .svg){kind=small} Бөйөк Британия |
22 | 22 |
| V | 1912 | 5 июнь | 27 июль | Стокгольм |  Швеция |
28 | 14 |
| VI(2) | 1916 | __ | __ | Берлин | .svg){kind=small} Герман империяһы |
__ | __ |
| VII | 1920 | 14 август | 29 август | Антверпен |  Бельгия |
29 | 22 |
| VIII | 1924 | 5 июль | 27 июль | Париж | Франция |
44 | 17 |
| IX | 1928 | 17 май | 12 август | Амстердам |  Нидерланд |
46 | 14 |
| X | 1932 | 30 июль | 14 август | Лос-Анджелес | .svg){kind=small} АҠШ |
37 | 14 |
| XI | 1936 | 1 август | 16 август | Берлин | .svg){kind=small} Германия |
51 | 19 |
| XII(3) | 1940 | __ | __ | Токио → Хельсинки |
 Япония →  Финляндия |
__ | __ |
| XIII(4) | 1944 | __ | __ | Лондон | Бөйөк Британия |
__ | __ |
| XIV | 1948 | 29 июль | 14 август | Лондон | Бөйөк Британия |
59 | 17 |
| XV | 1952 | 19 июль | 3 август | Хельсинки | Финляндия |
69 | 17 |
| XVI(5) | 1956 | 22 ноябрь 10 июнь |
8 декабрь 17 июнь |
Мельбурн Стокгольм |
 Австралия Швеция |
67 | 17 (ат спорты) |
| XVII | 1960 | 25 август | 11 сентябрь | Рим |  Италия |
83 | 17 |
| XVIII | 1964 | 10 октябрь | 24 октябрь | Токио | Япония |
93 | 19 |
| XIX | 1968 | 12 октябрь | 27 октябрь | Мехико |  Мексика |
112 | 20 |
| XX | 1972 | 26 август | 11 сентябрь | Мюнхен |  ФРГ |
121 | 23 |
| XXI | 1976 | 17 июль | 1 август | Монреаль |  Канада |
92 | 21 |
| XXII(6) | 1980 | 19 июль | 3 август | Мәскәү |  СССР |
80 | 21 |
| XXIII(7) | 1984 | 28 июль | 12 август | Лос-Анджелес |  АҠШ |
140 | 23 |
| XXIV | 1988 | 17 сентябрь | 2 октябрь | Сеул |  Корея Республикаһы |
159 | 27 |
| XXV | 1992 | 25 июль | 9 август | Барселона |  Испания |
169 | 32 |
| XXVI | 1996 | 19 июль | 4 август | Атланта | АҠШ |
197 | 26 |
| XXVII | 2000 | 15 сентябрь | 1 октябрь | Сидней | Австралия |
199 | 28 |
| XXVIII | 2004 | 13 август | 29 август | Афины |  Греция |
201 | 28 |
| XXIX | 2008 | 8 август | 24 август | Пекин |  Ҡытай |
204 | 28 |
| XXX | 2012 | 27 июль | 12 август | Лондон | Бөйөк Британия |
204 | 26 |
| XXXI | 2016 | 5 август | 21 август | Рио-де-Жанейро |  Бразилия |
203 | |
| XXXII | 2020 | 24 июль | 9 август | Токио | Япония |
||
| XXXIII | 2024 | ||||||
| XXXIV | 2028 |
1 Халыҡ-ара олимпия комитеты менән танылмаған рәсми булмаған уйындар.
2 Беренсе донъя һуғышы арҡаһында уҙғарылмай.
3 Токиола үткәрелергә тейешле уйындар япон-ҡытай һуғышы башланғас Хельсинкиға күсерелә, ә һуңынан Икенсе донъя һуғышы арҡаһында бөтөнләй уҙғарылмай.
4 Икенсе донъя һуғышы арҡаһында бөтөнләй уҙғарылмай.
5 Ат спорты буйынса ярыштар Стокгольмда уҙғарыла.
6 65 дәүләт, шул иҫәптән АҠШ, Канада, Төркиә, Көньяҡ Корея, Япония, СССР-ҙағы уйындарға бойокт иғлан итәләр.
7 Мәскәү Олимпиадаһына бойкотҡа яуап итеп Ҡытай, Югославия һәм Румыниянан башҡа барлыҡ социалистик илдәр АҠШ-тағы уйындарға бойкот иғлан итәләр.
Йөҙөүсе Майкл Фелпс Олимпия уйындары тарихында 23 алтын миҙал яулай
Миҙалдар һаны буйынса лидерҙар үҙгәртергә
Алтын миҙалдар үҙгәртергә
_(cropped).jpg)
Кәмендә һигеҙ алтын миҙал
| № | Спортсы | Милли олимпия комитеты | Спорт төрө | Уйындар |  |
 |
 |
Всего |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Майкл Фелпс | АҠШ
|
Йөҙөү | 2004—2016 | 23 | 3 | 2 | 28 |
| 2 | Лариса Латынина | СССР
|
Спорт гимнастикаһы | 1956—1964 | 9 | 5 | 4 | 18 |
| 3 | Пааво Нурми | Финляндия
|
еңел атлетика | 1920—1928 | 9 | 3 | 0 | 12 |
| 4 | Марк Спитц | АҠШ
|
Йөҙөү | 1968—1972 | 9 | 1 | 1 | 11 |
| 5 | Карл Льюис | АҠШ
|
Еңел атлетика | 1984—1996 | 9 | 1 | 0 | 10 |
| 6 | Биргит Фишер |  ГДР Германия
|
Байдарка һәм каноэла ишеү | 1980—2004 | 8 | 4 | 0 | 12 |
| 7 | Савао Като | Япония
|
Спорт гимнастикаһы | 1968—1976 | 8 | 3 | 1 | 12 |
| Дженни Томпсон | АҠШ
|
Йөҙөү | 1992—2004 | 8 | 3 | 1 | 12 | |
| 9 | Мэтт Бионди | АҠШ
|
Йөҙөү | 1984—1992 | 8 | 2 | 1 | 11 |
| 10 | Рэй Юри | АҠШ
|
Еңел атлетика | 1900—1908 | 8 | 0 | 0 | 8 |
| Усэйн Болт |  Ямайка
|
Еңел атлетика | 2008—2016 | 8 | 0 | 0 | 8 |
Призёрҙар үҙгәртергә
1896—2021 йылдарҙа үткән 29 уйында команда ярыштарында йәйге Олимпия уйындары еңеүселәре:
АҠШ — 19 тапҡыр.
СССР/
Олимпия уйындарында Берләшкән команда — 7 тапҡыр.
Франция — 1 тапҡыр.
Бөйөк Британия — 1 тапҡыр.
Германия — 1 тапҡыр.
КНР — 1 тапҡыр.
Шулай уҡ ҡарағыҙ үҙгәртергә
Һылтанмалар үҙгәртергә
|
Йәйге Олимпия уйындары Викимилектә |
|---|---|
|
Йәйге Олимпия уйындары Викияңылыҡтарҙа |