Википедия

Кожедуб Иван Никитович

Кожедуб Иван Никитович (укр. Іван Микитович Кожедуб; 8 июнь 1920 йыл — 8 август 1991 йыл, Мәскәү, ) — СССР-ҙың хәрби эшмәкәре. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Авиация маршалы (1985), осоусы-ас. Өс тапҡыр Советтар Союзы Геройы (04.02.1944[4], 1944, 1945). СССР Юғары Советы депутаты (1946—1961). СССР-ҙың халыҡ депутаты (1989—1991).

Кожедуб Иван Никитович
рус. Ива́н Ники́тович Кожеду́б
укр. Іва́н Мики́тович Кожеду́б
Рәсем
Зат ир-ат
Гражданлыҡ  СССР
Хеҙмәт итеүе СССР
Тыуған көнө 8 июнь 1920({{padleft:1920|4|0}}-{{padleft:6|2|0}}-{{padleft:8|2|0}})[1][2][3]
Тыуған урыны Ображиевка[d], Глуховский уезд[d], Черниговская губерния[d], Украина Совет Социалистик Республикаһы
Вафат булған көнө 8 август 1991({{padleft:1991|4|0}}-{{padleft:8|2|0}}-{{padleft:8|2|0}})[3] (71 йәш)
Вафат булған урыны Мәскәү, СССР
Ерләнгән урыны Новодевичье зыяраты[d]
Һөнәр төрө лётчик-истребитель, хәрби хеҙмәткәр, сәйәсмән
Биләгән вазифаһы СССР Юғары Советы депутаты[d]
Уҡыу йорто Ю. А. Гагарин исемендәге Хәрби-һауа академияһы[d]
Рәсәй Федерацияһы Ҡораллы Көстәре Генераль штабы Хәрби академияһы[d]
Сәйәси фирҡә ағзаһы Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Ҡатнашыусы КПСС-тың XIX съезы[d] һәм КПСС-тың XXII съезы[d]
Хәрби звание маршал рода войск[d]
Командалыҡ иткән 324-я истребительная авиационная дивизия[d] һәм 76-я воздушная армия[d]
Һуғыш/алыш Бөйөк Ватан һуғышы һәм Күре һуғышы
Ғәскәр төрө СССР хәрби-һауа көстәре[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Советтар Союзы Геройы Советтар Союзы Геройы Советтар Союзы Геройы Ленин ордены Ленин ордены Ҡыҙыл Байраҡ ордены Ҡыҙыл Байраҡ ордены Ҡыҙыл Байраҡ ордены Ҡыҙыл Байраҡ ордены Ҡыҙыл Байраҡ ордены Ҡыҙыл Байраҡ ордены Ҡыҙыл Байраҡ ордены Александр Невский ордены I дәрәжә Ватан һуғышы ордены Ҡыҙыл Йондоҙ ордены Ҡыҙыл Йондоҙ ордены орден «За службу Родине в Вооружённых Силах СССР» II степени орден «За службу Родине в Вооружённых Силах СССР» III степени «Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы В. И. Лениндың тыуыуына 100 тулыу айҡанлы юбилей миҙалы «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә егерме йыл» юбилей миҙалы «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә утыҙ йыл» юбилей миҙалы «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә ҡырҡ йыл» юбилей миҙалы «Берлинды алған өсөн» миҙалы "Варшаваны азат иткән өсөн" миҙалы "СССР-ҙың Ҡораллы Көстәре ветераны" миҙалы медаль «За укрепление боевого содружества» "Совет Армияһының һәм Флоттың утыҙ йыллығы" юбилей миҙалы юбилейная медаль «40 лет Вооружённых Сил СССР» юбилейная медаль «50 лет Вооружённых Сил СССР» юбилейная медаль «60 лет Вооружённых Сил СССР» юбилейная медаль «70 лет Вооружённых Сил СССР» «Мәскәүҙең 800 йыллығы иҫтәлегенә» миҙалы медаль «В память 1500-летия Киева» медаль «За безупречную службу» I степени кавалер ордена Возрождения Польши Ҡыҙыл Байраҡ ордены орден Государственного флага орден «За заслуги перед Отечеством» в бронзе медаль «Китайско-советская дружба» медаль «50 лет Монгольской Народной Армии»
 Кожедуб Иван Никитович Викимилектә

Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытынан осоусы-ас, союздаштар авиацияһының иң һөҙөмтәле летчик-истребителе (64 еңеү). Кореяла совет белгестәре төркөмө составында хәрби хәрәкәттәр мәлендәге псевдонимы — «Крылов»[5].

Биографияһы үҙгәртергә

Иван Никитович Кожедуб Чернигов губернаһы Глухов өйәҙе Ображиевка ауылында (хәҙерге Украинаның Шосткинск районы Сумы өлкәһендә) крәҫтиән — сиркәү старостаһы ғаиләһендә тыуа[6]. Украин[7]. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан, совет осоусы-истребительдәрҙең икенсе быуынына ҡарай.

1934 йылда мәктәпте тамамлап Шостка ҡалаһында химик-технология техникумына уҡырға инә.

Авиацияла беренсе аҙымын Шосткин аэроклубыгда яһай. 1940 йылдың башында Ҡыҙыл Армия сафына баҫа һәм шул уҡ йылдың көҙөндә Чугуев хәрби авиация летчиктар мәктәбен тамамлай, һуңынан шунда уҡ инструктор вазифаһында хеҙмәтен дауам итә.

Һуғыш башланғас, авиашкола менән бергә Ҡаҙағстандың Чимкентҡалаһына эвакуациялана, унда инструктор вазифаһында фронтҡа летчиктар әҙерләү менән шөғөлләнә. 1942 йылдың 23 февралендә Кожедубҡа өлкән сержант званиеһы бирелә. 1942 йылдың ноябрендә Ивановола формалаштырылған 302-се истребителдәр авиация дивизияһының (1944 йылдың 2 июленән — 14-се гвардия истребителдәр авиация дивизияһы) 240-сы истребитель авиация полкына ебәрелә. 1943 йылдың мартында дивизия составында Воронеж фронтына оса.

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

  1. ↑ Кожедуб Иван Никитович // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ Bibliothèque nationale de France Ivan Nikitovič Kožedub // идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Ivan Nikolayevich Kozhedub // TracesOfWar
  4. ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР «О присвоении звания Героя Советского Союза офицерскому составу военно-воздушных сил Красной Армии» от 4 февраля 1944 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1944. — 17 февраля (№ 10 (270)). — С. 1
  5. ↑ «Две войны Ивана Кожедуба».
  6. ↑ В Киеве открыли памятник знаменитому лётчику Кожедубу 2020 йыл 7 август архивланған..
  7. ↑ Кожедуб Иван Никитович. Сайт «Герои страны». Дата обращения: 4 февраль 2018.

Әҙәбиәт үҙгәртергә

  • Бодрихин Н. Г. Кожедуб. — М.: Молодая гвардия, 2010. — (Жизнь замечательных людей). — ISBN 978-5-235-03292-7
  • Окороков А. Секретные войны СССР. Самая полная энциклопедия. — М.: Яуза; Эксмо, 2015. — С. 717—718. — ISBN 978-5-699-67679-8

Һылтанмалар үҙгәртергә

  Кожедуб Иван Никитович Викимилектә
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Кожедуб_Иван_Никитович&oldid=1245121» битенән алынған