Хисаметдинов Әхмәтсафа Мәғәфүр улы
Хисаметдинов (Мөхәмәтйәнов) Әхмәтсафа Мәғәфүр улы (рус. Хисаметдинов (Мухаметьянов) Ахметсафа Магафурович; 27 июнь 1922 йыл — 29 декабрь 2009 йыл) — ауыл хужалығы эшмәкәре, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы, 112-се Башҡорт кавалерия дивизияһы яугиры, II дәрәжә Ватан һуғышы ордены кавалеры, Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған ауыл хужалығы механизаторы (1967)[1].
| Хисаметдинов Әхмәтсафа Мәғәфүр улы | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 СССР Рәсәй |
| Тыуған көнө | 27 июнь 1922 |
| Тыуған урыны | Иҫән, Орск өйәҙе, Ырымбур губернаһы, Совет Рәсәйе |
| Вафат булған көнө | 29 декабрь 2009 (87 йәш) |
| Һөнәр төрө | тракторсы, Һалдат |
| Һуғыш/алыш | Бөйөк Ватан һуғышы |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре | |
Биографияһы үҙгәртергә
Әхмәтсафа Мәғәфүр улы Хисаметдинов — 1922 йылдың 27 июнендә (ҡайһы бер сығанаҡтарҙа 1 ғинуар) Башҡортостан АССР-ы Бөрйән-Түңгәүер кантоны (хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Баймаҡ районының) Иҫән ауылында ғаиләлә беренсе бала булып донъяға килә. Иҫән һәм Муллаҡай ауылы мәктәптәрендә уҡып 6-сы класты тамамлай. 1938 йылда Баймаҡ районының 2-се Этҡол ауылында тракторсылар курсын тамамлап, тыуған колхозында тракторсы булып эш башлай[1].
1941 йылдың декабрь айында үҙ теләге менән һуғышҡа китә. Ул 112-се Башҡорт кавалерия дивизияһына эләгә[2]. Уға хәрби әҙерлекте Әбделхәй Кәримов взводында үтергә тура килә һәм дивизияға Ҡыҙыл Байраҡ тапшырыу тантанаһы шаһиты була. Март айында дивизия полктарға бүленә. Әхмәтсафа Сәйфулла Хәбиров командалыҡ иткән 3-сө полк составында Брянск өлкәһенә юллана. Полк 1942 йылдың апрелендә һуғышҡа инә. Ә. Хисаметдинов полк артиллерияһында разведчик-корректировщик вазифаһын үтәй. Орудие командиры Жданов була[1].
1942 йылдың июнендә Олым йылғаһы буйында оборона тоталар. Дошман Воронеж ҡалаһын алыу өсөн бар көсөн һала. Артиллерия ер менән күкте тоташтыра. Дивизия, Сталинград йүнәлешендә хәрәкәт итергә, тигән приказ ала. Сталинград өсөн ҡаты һуғыш башлана. Әхмәтсафа, шул алыш мәлендә яралпанып, хәрби госпиталгә эләгә. Дауаланып сыҡҡас, уны 3-сө Украина фронтына ебәрәләр, һәм ул Курск дуғаһы һуғышында ҡатнаша. 1943 йылдың 19 авгусында ауыр яралана, әммә дауаланып сыҡҡас кире сафҡа баҫа. Курск, Чернигов, Сарны, Люблин ҡалаларын һәм ауылдарҙы азат итеүҙә ҡатнаша. 1945 йылдың майында 187-се уҡсылар полкы составында Австрияға бәреп инә. Балатон күле янында уларҙың полкы АҠШ һалдаттары менән осраша. Шулай итеп, Иҫән егете Әхмәтсафа Хисаметдинов Украина, Югославия, Венгрия, Румыния, Болгария һәм Австрия илдәрен дошмандан азат итеүҙә ҡатнаша. 1945 йылда II төркөм Ватан һуғышы инвалиды булып тыуған ауылына ҡайтып төшә[1].
Һуғыштан һуңғы ауыр ваҡытта Әхмәтсафа Хисаметдинов колхоз производствоһының төрлө өлкәләрендә эшләй. 1946—1947 йылдарҙа «Таналыҡ» колхозында бригадир, 1947—1950 йылдарҙа «Ҡыҙыл Маяҡ» колхозы рәйесе, 1950—1953 йылдарҙа «Ҡыҙыл Маяҡ» колхозында агротехник, 1953—1967 йылдарҙа «Салауат» колхозында автомеханик булып эшләй. Артабанғы йылдарҙа машинист-моторист, МТМ-ла гараж мөдире вазифаларын башҡара.
1957 йылда «Ҡыҙыл Маяҡ» колхозы иң юғары уңыш алыуға өлгөшө. Шуға ла Әхмәтсафа Хисаметдинов республика делегацияһы составында Мәскәүгә ебәрелә.
Маҡтаулы исемдәре һәм бүләктәре үҙгәртергә
- Башҡорт АССР-ының атҡкаҙанған ауыл хужалығы механизаторы (1967)
- «Почетлы сиҙәмсе» (1974)
- «Хеҙмәт ветераны» миҙалы (1974)
- «Украинаның Бендер ҡалаһын азат иткән өсөн» Верховный Главнокомандующийҙың Рәхмәт хаты (1944 йыл, 22 вгуст)
- «Украинаның Ноколаев ҡалаһы өсөн» Верховный Главнокомандующийҙың Рәхмәт хаты (1944 йыл)
- «Венгрияның Надканижск ҡалаһы азат иткәндә батырҙарса һуғышҡаны өсөн», Верховный Главнокомандующийҙың Рәхмәт хаты (1945)
- II дәрәжә Ватан һуғышы ордены[3]
- «1941-1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы [3] һәм юбилей миҙалдары ;
- «Сиҙәм ерҙәрҙе үҙләштергән өсөн» миҙалы;
- «Хеҙмәт батырлығы өсөн» миҙалы.
- «Бөтә Союз ауыл хужалығы күргәҙмәһендә ҡатнашыусы» көмөш миҙалы (1957)
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Сәйғәфәров Ә. М. «Тарих һәм кеше яҙмышы солғанышында Иһән ауылы». — Өфө: «Китап», 2019. — С. 300.
- ↑ Шаймуратовцы/ Хисамутдинов Сафа Магафурович
- ↑ 3,0 3,1 Память народа /Документы о награждении Хисамутдинова А.М.
Әҙәбиәт үҙгәртергә
- Сәйғәфәров Ә. М. «Тарих һәм кеше яҙмышы солғанышында Иһән ауылы». Өфө. Китап. Т. 350 экз.. С 300.