Википедия

Стравинский Игорь Фёдорович

Стравинский Игорь Федорович (5 [17] июнь 1882 — 6 апрель 1971 йыл) — урыҫ композиторы. Франция (1934) һәм АҠШ (1945) гражданы. ХХ быуатта донъя музыка мәҙәниәтенең иң эре вәкиле. Стравинский музыкаһына стилистик төрлөлөк хас: ижадының тәүге осоронда (айырыуса уның репертуарға ингән әҫәрҙәрендә) уның музыкаһы стиле рус мәҙәни традицияларының сағыу эҙҙәрен йөрөтә. Һуңғы әҫәрҙәренең стилистикаһы неоклассицизм һәм Яңы вена мәктәбенең додекафония стилистикаларын хәтерләтә.

Стравинский Игорь Фёдорович
рус. Игорь Фёдорович Стравинский
Рәсем
Ҡултамға
Зат ир-ат[1][2][3]
Гражданлыҡ  Франция[4][5][6]
 Рәсәй империяһы
 Америка Ҡушма Штаттары[4]
 Швейцария[6]
Тыуған көнө 5 (17) июнь 1882[7]
Тыуған урыны Ломоносов (ҡала), Петербург губернаһы[d], Рәсәй империяһы[8][2][9][…]
Вафат булған көнө 6 апрель 1971({{padleft:1971|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:6|2|0}})[2][1][10][…] (88 йәш)
Вафат булған урыны Нью-Йорк, Нью-Йорк, Америка Ҡушма Штаттары[2][10][9][…]
Үлем төрө тәбиғи үлем[d]
Үлем сәбәбе йөрәк етешмәүсәнлеге[d]
Ерләнгән урыны кладбище Сан-Микеле[d]
Ҡәбере һүрәте
Атаһы Фёдор Игнатьевич Стравинский[d][6]
Бер туғандары Юрий Фёдорович Стравинский[d]
Хәләл ефете Екатерина Гавриловна Носенко[d] һәм Вера Артуровна Судейкина[d]
Балалары Сулима Стравински[d][6] һәм Стравинский, Фёдор Игоревич[d][6]
Нәҫеле Q63440281?
Әһәмиәтле кеше Пикассо, Пабло
Яҙма әҫәрҙәр теле инглизсә
Һөнәр төрө композитор, дирижёр, пианист, либреттист
Эшмәкәрлек төрө музыка[11]
Уҡыу йорто Санкт-Петербург дәүләт университеты
Вторая Санкт-Петербургская гимназия[d]
Кемдә уҡыған Римский-Корсаков Николай Андреевич һәм Калафати, Василий Павлович[d]
Сәләмәтлек торошо туберкулёз
Музыка ҡоралы фортепиано
Әҫәрҙәр исемлеге Список произведений Игоря Стравинского[d]
Дискография дискография Игоря Стравински[d]
Архивы хранятся в Музыкальное подразделение Библиотеки Конгресса[d][12] һәм Архивы департамента Ивелин[d][13]
Ойошма ағзаһы Американская академия искусств и литературы[d], Америка сәнғәт һәм фәндәр академияһы[d], Бавария сәнғәт академияһы[d] һәм Шведская королевская музыкальная академия[d]
Жанр Опера, Симфония, камера музыкаһы[d] һәм Классик музыка 20 быуат[d]
Тауыш яҙҙырыу лейблы RCA Victor[d], Columbia Records[d] һәм CBS[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Grammy Lifetime Achievement Award

Премия Леони Соннинг[d] (1959)

Grammy Award for Best Contemporary Classical Composition[d] (1962)

Премия «Грэмми» за лучшее оркестровое исполнение[d] (1962)

Grammy Award for Best Contemporary Classical Composition[d] (1961)

Премия «Грэмми» за лучший классический альбом[d] (1961)

Премия «Грэмми» за лучшее оркестровое исполнение[d] (1967)

Зал славы премии «Грэмми»[d] (1999)

 Grammy Lifetime Achievement Award Grammy Lifetime Achievement Award

Золотая медаль Королевского филармонического общества[d] (1954)

премия Сибелиуса[d] (1963)

 командор ордена Сантьяго

Звезда на голливудской «Аллее славы»[d]

почётный член Международного общества современной музыки[d]

Тасуирлау биттәре dbpedia.org/resource/Igo…[3][14]
Защитник авторских прав ASCAP[d][15]
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы эштәре авторлыҡ хоҡуҡтары менән яҡланған[d]
Досье в Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы[d][16]
 Стравинский Игорь Фёдорович Викимилектә

Биографияһы

үҙгәртергә

Игорь Стравинский 1882 йылда Петербург янындағы Ораниенбаумдың Швейцария урамында тыуған. Уның атаһы, Федор Игнатьевич Стравинский — опера йырсыһы, Мария театры солисы, әсәһе — пианист һәм йырсы Анна Кирилловна Холодовская (11.08.1854 — 7.06.1939), иренең концерттарында даими концертмейстер була. Стравинскийҙарҙың Петербургтағы өйҙәрендә һәр саҡ музыканттар, артистар, яҙыусылар ҡабул ителгән, улар араһында Ф. М. Достоевский ҙа булған.

 
Игорь Стравинскийҙың ата-әсәһе: Федор һәм Анна, Одесса, 1874

Стравинский А. П. Снеткованан һәм Л. А. Кашперованан фортепиано буйынса дәрестәр ала. Һуңынан композитор билдәләне: «Мадемуазель Кашперованың, педагог булараҡ, берҙән-бер идиосинкразияһы — педаль менән файҙаланыуҙы тулыһынса тыйыу була; өндәрҙе мин, органда уйнағандарса, бармағым менән тотоп һуҙырға тейеш инем; моғайын был минең өсөн юғарынан төшкән күрһәтмә булғандыр, сөнки мин бер ваҡытта ла музыка яҙғанда, педаль ярҙамында музыканы көсәйтеүҙе талап итмәнем». Стравинскийҙың был осорҙа музыкаль зауығының формалашыуына композитор һәм пианист В. И. Покровский ҙур йоғонто яһаусы була, ул Стравинскийҙы көнбайыш европа музыкаһы, беренсе сиратта француз (Ш. Гуно, Ж. Бизе, Л. Делиб, Э. Шабрие һәм башҡалар) музыкаһы менән таныштыра, уға шул ваҡыттағы музыкаль академизм йоғонтоһонан ҡотолорға ярҙам итә. Үҙенең «Диалогтар»ында Стравинский, Покровский менән 1897—1899 йылдарҙа иң тығыҙ аралашыу уның тормошона «хәл иткес йоғонто» яһай: «Беҙ уның менән осрашҡан мәлдә мин әле гимназияла уҡыйым, ә ул инде университет тамамлаған һәм минең өсөн абруйлы кеше ине. Покровский минең өсөн һоҡландырғыс Бодлер кеүек күренә ине. Бер аҙ ваҡыттан мин уның менән бөтә ваҡытымды, хатта мәктәп дәрестәре иҫәбенә, үткәрә башланым», — тип яҙа. 19 йәшендә Гуревич гимназияһын тамамлағандан һуң, Стравинский ата-әсәһенең талабы буйынса Санкт-Петербург университетының юридик факультетына уҡырға инә[17], бер үк ваҡытта музыкаль-теоретик дисциплиналарҙы үҙаллы өйрәнергә тотона .

1904—1906 йылдарҙа Стравинский ИгорьН. А. Римский-Корсаковтан шәхси дәрестәр ала. Композитор Игоргә аҙнаһына ике тапҡыр дәрестәр тәҡдим итә, был дәрестәр бер үк ваҡытта Стравинскийҙың В. П. Калафатиҙан дәрестәр алыуы менән бергә бара.

 
Йәш Игорь Стравинский. (1910 йыл)

1906 йылда Стравинский Екатерина Гавриловна Носенкоға, үҙенең яҡын туған һеңлеһенә өйләнә[18]. 1907 йылда уларҙың беренсе улы, рәссам Федор Стравинский тыуа, 1910 йылда икенсе улдары, композитор һәм пианист Святослав Сулима-Стравинский тыуа. 1900—1910 йылдарҙа Стравинскийҙарҙың ғаиләһе уларҙың Устилугалағы имениеһында йәшәй.

Римский-Корсаков етәкселегендә 1906 йылда Стравинский беренсе әҫәрҙәрен — скерцо һәм фортепиано өсөн соната, шулай уҡ оркестр өсөн тауышлы «Фавн и пастушка» сюитаһын — яҙа. Был әҫәрҙәрҙең премьераһын йәш композиторҙың талантын юғары баһалаған Сергей Дягилев ҡарай. Бер аҙ ваҡыттан һуң Дягилев Стравинскийға 1910 йылда Парижда үтәсәк «Рус миҙгелдәре»ндә ҡуйыу өсөн балет яҙырға тәҡдим итә. Дягилев труппаһы менән өс йыл дауамында хеҙмәттәшлек иткән осоронда Стравинский уға донъя билдәлелек килтергән өс балетын: «Жар-птица» (1910), «Петрушка» (1911) һәм «Весна священная» (1913) — яҙа . Был йылдарҙа Стравинский (башлыса Догилев әҫәрҙәрен сәхнәләштереү менән бәйле) Парижға бер нисә тапҡыр бара.

 
Дебюсси һәм Стравинский (Э. Сати фотоһы, 1910)

1911 йылдың июнендә, Парижда үткән «Петрушка» һәм Дягилевтың «Рус балеттары» премьераһынан һуң бер аҙ ваҡыт үткәс, Стравинский Эрик Сати менән таныша,[19] был кешене композитор «иң сәйер кеше», һәм «иң һоҡланғыс» һәм « зирәк һәм тапҡыр аҡыллы» кеше тип атай[20]. Шул уҡ йылдың көҙөндә улар икәүһе Клод Дебюсси йортонда тарихи фотоға төшәләр ,[19] бында музыкалағы импрессионизм стиленә туранан-тура мөнәсәбәтле өс композитор дуҫтарса төшкө аш ашайҙар, был стилдең башында, уға нигеҙ һалыусы Эрик Сати ,[21][22][23][24] стилдең барыһы тарафынан да танылған башлығы Клод Дебюсси һәм уларға эйәреүсе, оҙаҡламай башҡа стилдәргә ҡарата үҙ хәрәкәтен башлаусы урыҫ композиторы Игорь Стравинский[25][26][27] тора.

Дебюсси фекеренсә, «йәш рус мәктәбе» сит ил йоғонтоһо аҫтына эләккән: «ә Стравинский үҙе Шенберг яғына ауышҡан, әммә, был осорҙоң иң мөғжизәле оркестр механизмы булып ҡала»[28]. Рус композиторы һуңғараҡ Дебюссиҙың был һүҙҙәре менән таныша һәм уларҙы Шенбергтың «Лунный Пьеро» вокаль-инструменталь циклын (был әҫәрҙе Стравинский 1912 йылда Берлинда тыңлаған була) ҙур энтузиазм ҡабул итеүе менән бәйләй. Рус композиторының фекеренсә, Шернберг әҫәре уның тормошонда оло ваҡиға була[29].

Сати һәм Стравинскийҙың 1913 йылдан алып яҙышҡан хаттары тиҫтәләрсә иҫәпләнә[30]:279 Сати ижадын тикшеренеүсе Ю. Ханон, Сатиҙың ҡайһы бер әҫәрҙәре, бигерәк тә «Парад» балеты (1917) һәм «Сократ» кантатаһы (1918, автор уны «симфоник драма тип атаған»), Стравинский ижадына һиҙелерлек йоғонто яһаған, тип иҫләй.[30]. Г.Филенко фекеренсә, антик теманы асыуҙағы үҙенсәлекле боролош, музыканың телен боронғоса яңғыратыу һәм «Сократ» кантатаһында музыка конструкцияларының бөтөнләй яңы ысулдарын ҡулланыу башҡа композиторҙар өсөн бик уңышлы өлгө була һәм алдағы ун йылда Онеггерҙың «Антигона»һының (1924), шулай уҡ Стравинскийҙың «Аполлон Мусагет» һәм «Царь Эдип» (1929—1930 йылдарҙа) әҫәрҙәренең неоклассицизмына юл һала, алдан уҡ яңы стилдең төп һыҙаттарын күрһәтә[31]:76.

Стравинский Сатиҙың «Сократ»ына ҡарата һөнәрҙәшенең профессиональ оҫталығы тураһында бик тыйнаҡ һәм скептик баһа бирә:

Не думаю, чтобы он хорошо знал инструментовку и предпочитаю «Сократа» в том виде, в каком он играл мне [на фортепиано], нескладной оркестровой партитуре. Я всегда считал сочинения Сати ограниченными «литературщиной». Заголовки у них литературные, но тогда как названия картин Клее, тоже взятые из литературы, не стесняют его живопись, у Сати, мне кажется, это случается, и при повторном прослушивании его вещи теряют большую долю интереса. Беда «Сократа» в том, что он наскучивает одним своим метром. Кто может вынести это однообразие? И все же музыка смерти Сократа трогательная и по-своему благородна.

— Стравинский. Диалоги[32]

«Поскольку Шестёрка чувствовала себя свободной от своей доктрины и была исполнена восторженного почитания к тем, против кого выставляла себя в качестве эстетического противника, то и никакой группы она не составляла. „Весна священная“ произросла мощным деревом, оттесняя наш кустарник, и мы собирались было признать себя побеждёнными, как вдруг Стравинский вскоре сам присоединился к нашему кругу приёмов, и необъяснимым образом в его произведениях даже чувствовалось влияние Эрика Сати.»[33]

— Жан Кокто, «к юбилейному концерту Шестёрки в 1953 году»

1914 йылдың башында, Беренсе донъя һуғышы алдынан Стравинский ғаиләһе менән Швейцарияға. Һуғыш башланғандан һәм Рәсәйҙә революция булғандан һуң Стравинскийҙар Рәсәйгә ҡайтмай. 1915 йылдың яҙында композитор ғаиләһе менән Лозанна янындағы Моржда, ә 1920 йылдан алып — башлыса Парижда йәшәй.

Был ваҡытта яҙған опера әҫәрҙәре араһында — Андерсендың «Соловей» исемендәге әкиәте буйынса шул исемдәге операһы (1914) һәм «История солдата» (1918) яҙыла. Шул уҡ ваҡытта Стравинский француҙдарҙың «Алтау» төркөмө менән яҡынлаша. Һуғыш тамамланғандан һуң бер аҙ ваҡыт үткәс, Стравинский Рәсәйгә күсеп ҡайтырға ҡарар ҡабул итә алмай һәм Францияла ҡалырға була. 1919 йылда композитор Дягилев заказы буйынса «Пульчинелла» балетын яҙа, «Пульчинелла» бер йылдан һуң сәхнәлә ҡуйыла. 1922 йылда композиторҙың әсәһе, Анна Холодовская, Рәсәйҙән ул йәшәгән йортҡа күсеп килә һәм Парижда 1939 йылда вафат була, Сент-Женевьев-де-Буа зыяратында ерләнә. Игорь Стравинский, уға арнап, К. Бальмонттың шиғыры һүҙҙәренә фортепиано һәм вокал өсөн «Незабудочка-цветочек» йырын ижад итә.

1940 йылға тиклем Стравинский Францияла йәшәй. Бында һуңғы рус әҫәрҙәренең премьераһы була — «Мавра» камералы опера (1922) һәм бәләкәй генә «Свадебка» (1923) хореография кантатаһы, шулай уҡ неоклассик манерала яҙылған әҫәрҙәре, улар араһында «Пульчинелла» (1920) һәм «Поцелуй феи» балеттары (1928) сәхнәлә күрһәтелә. Ул тәүге тапҡыр Парижда рухи музыкаға мөрәжәғәт итә — «Отче наш» әҫәрен хор менән башҡарыу өсөн яҙа (1928) һәм данлыҡлы «Симфония псалмов»ын (1930) Псалтирҙың латин тексына яҙа (1930; тәүге тапҡыр был әҫәрҙе шул уҡ йылдың декабрь айында Брюсселдә Э. Ансерме башҡара).

1915 йылда Стравинский үҙ әҫәрҙәренең дирижеры сифатында әленән-әле сығыш яһай. 1924 йылда композитор беренсе тапҡыр пианист сифатында үҙенең фортепиано һәм тынлы оркестр өсөн яҙған концертында Сергей Кусевицкий дирижерлығында сығыш яһай.

1930-сы йылдарҙа Стравинский оркестр менән скрипка һәм ике фортепиано өсөн концерттар яҙа. 1933—1934 йылдарҙа Ида Рубинштейн заказы буйынса Андре Жид менән берлектә Стравинский «Персефона» мелодрамаһын яҙа. 1934 йылда композитор Франция гражданлығын ҡабул итә, 1935 йылда француз телендә «Минең тормошомдоң хроникаһы» тигән мемуарҙар китабын нәшер итә.

Һуңғараҡ Стравинский Парижда йәшәгән йылдарын тормошоноң иң бәхетһеҙ осоро тип хәтерләй. 1938 йылда өлкән ҡыҙы Людмила, 1939 йылда ҡатыны (Париждың Сент-Женевьев-де-Буа зыяратында ерләнгән) һәм үҙенең әсәһе вафат була. 1940 йылдың 9 мартында, Стравинский 1922 йылда уның менән таныш булған Вера Судейкинаға өйләнә.

1936 йылдан алып Стравинский әленән-әле гастролдәр менән АҠШ-ҡа йөрөй, был илдәр менән ижади бәйләнештәре нығый. 1937 йылда Нью-йорктың Метрополитен-опера театрында композиторҙың «Игра в карты» балеты ҡуйыла, бер йыл үткәс, «Дамбартон-Окс» тигән концерты үтә. Стравинскийҙы Гарвард университетыналекциялар курстарын уҡырға саҡыралар[асыҡларға][<span style="" title="Википедия:Избегайте неопределённых выражений">ҡасан?</span>]. Икенсе донъя һуғышы башланыу арҡаһында Стравинский АҠШ-ҡа күсергә ҡарар ҡабул итә (1939)[34]. Тәүҙә ул Сан-Францискола, ә аҙаҡ Лос-Анджелеста йәшәй. 1945 йылда америка гражданлығы ала. Был осорҙағы әҫәрҙәре — «Похождения повесы» (1951) неоклассик осорҙоң апофеозы була, «Орфей» (1948) балетын, Симфония до мажор (1940) һәм Өс өлөшлө симфония (1945), кларнет һәм джаз-оркестр өсөн Эбони-концерт (1946) яҙа.

1944 йылдың ғинуарында, Бостонда Америка гимнын ғәҙәти булмаған аранжировкаға һалып башҡарыуы менән бәйле, урындағы полиция Стравинскийҙы ҡулға ала һәм иҫкәртә: гимнды боҙған өсөн яуаплылыҡҡа тарттырып, штраф түләтә[35]. Был тарихты композитор үҙе инҡар итә[36].

1950-се йылдар башынан алып Стравинский үҙ ижадында сериялы принциптарҙы ҡуллана башлай. Ошо принципҡа күсеүҙең башланғысы булып аноним инглиз шағирҙарының шиғырҙарына яҙған Кантатаһы тора, был әҫәрендә композитор музыканы тотош полифонизациялай башлаған була. Беренсе сериялы әҫәре Септет була (1953). Сериялы әҫәрҙәрендә Стравинский тональностан бөтөнләй баш тарта, шундай әҫәрҙәр булып «Threni» (Плач пророка Иеремии, 1958) тора. Сериялы принципҡа тотош буйһонған әҫәре — фортепиано һәм оркестр өсөн яҙылған «Движения» әҫәре (1959) һәм Олдос Хаксли иҫтәлегенә оркестр өсөн вариациялар. Стравинский 1966 йылда «Заупокойные песнопения» (Requiem canticles) — камера стилле ҙур булмаған әҫәрен (романтиктарҙың масштаблы «патетик» реквиемынан айырмалы әҫәрен) яҙа, уны үҙ ижад карьераһын тамамлаусы әҫәр, тип иҫәпләй[37].

Тиҫтә йылдар дауамында Стравинский башлыса үҙ әҫәрҙәренең дирижеы булараҡ Европа һәм АҠШ буйлап гастролдәргә әүҙем йөрөй. Ул үҙ әҫәрҙәрен башҡарыу нюанстарына (бигерәк тә темп, динамикаға, акценттарға) ғәҙәттән тыш талапсан булыуы менән айырылып тора, композитор шулай уҡ аудиояҙмаларға ҙур әһәмиәт бирә. 1950-1960-сы йылдар башында Columbia Records лейблы аҫтында автор идаралығында уның күпселек әҫәрҙәре аудиояҙмала сыға[38]. Стравинский-дирижерҙың автор үҙе башҡарған аудиояҙмалары уның бөтә әҫәрҙәрен яңы башҡарыусыларға интерпретациялау өсөн мөһим йүнәлеш күрһәтеүсе булып хеҙмәт итә.

1962 йылдың 21 сентябрендә Стравинский Мәскәүҙә була, унда үҙенең әҫәрҙәренә дирижерлыҡ итә (октябрҙә — Ленинградта). Композиторҙың концертын илдең музыкаль йәмәғәтселеге һоҡланып ҡаршы ала[34].

Стравинскийҙың һуңғы тамамланған әҫәре — Хуго Вольфтың рухлы йырҙарының ике камера оркестры өсөн эшкәртмәһе (1968). И. С. Бахтың яҡшы темперирланған клавирынан фуга һәм оркестр өсөн дүрт прелюдияһы (1968—1970) тамамланмай ҡалған, шулай уҡ фортепиано өсөн ниндәйҙер бер әҫәрҙең эскиздары һаҡланған.

 
Ире-ҡатынлы Стравинскийҙарҙың ҡәберҙәре

1971 йылдың 6 апрелендә Стравинский йөрәк өйәнәгенән вафат була. Ул Венецияла (Италия) Сан-Микеле зыяратының «урыҫ» өлөшөндә, Сергей Дягилев ҡәберенән алыҫ түгел ерләнгән. 1982 йылда уның ҡәбере менән йәнәш Стравинскийҙың ҡатыны Вера Босс ерләнә.

Ижады

үҙгәртергә

Стравинский үҙ заманындағы барлыҡ жанрҙарҙа ла тиерлек эшләй. Уның ижади мираҫында опералар, балет, симфониялар, оратория һәм кантата, яңғыҙ инструменттар менән оркестр өсөн концерттар, инструменталь һәм вокал камера музыкаһы бар. Уның ижади карьераһын өс осорға бүләләр — рус, неоклассика һәм сериялы осорҙары. Был шартлы һәм ҡаршылыҡлы бүлеү, әлбиттә, мәҫәлән, «урыҫ темаһына» әҫәрҙәре («Отче наш», «Верую», «Богородице Дево радуйся», «Скерцо в русском стиле» һәм башҡалар Стравинский неоклассика тип һаналған осоронда яҙған, ә үткән замандар темаһына мөрәжәғәт итеүе («Агон» балеты, Реквием хоры) неоклассика осоро өсөн генә түгел, әммә сериялы осор өсөн дә хас булмаған була. «Похождения повесы» операһы (1951) «неоклассика» тип һаналһа ла, ул «сериялы» йылдарҙа ижад ителгән һәм неоклассик «Пульчинелла»нан (1920) ныҡ айырылып тора.

Рус осоро

үҙгәртергә
 
Стравинский һәм Римский-Корсаков (һулдан бергә ултыралар) 1908 йыл

Стравинский музыка карьераһындағы беренсе этап (уның ҡайһы бер тәүге эштәрен иҫәпкә алмағанда) үҙ эсенә «Фейерверк» оркестр фантазияһын һәм С. Дягилев өсөн яҙылған өс балетты: («Жар-птица», «Петрушка» һәм «Весна священная»ны) — ала. Был әҫәрҙәргә оҡшаш һыҙаттар хас: улар барыһы ла оло оркестр менән башҡарыуға иҫәп тотоп яҙылған, һәм уларҙың барыһында ла рус фольклор темалары һәм мотивтары әүҙем ҡулланылған. Шулай уҡ был әҫәрҙәрҙә стиль үҙенсәлектәренең үҫеше ныҡ күҙәтелә — «Жар-птица» балетында Римский-Корсаков ижадының акценттары сағылдырылған, уның ирекле диатоник көйҙәре ныҡ һиҙелә (бигерәк тә өсөнсө шаршауҙа), «Петрушка» балетына политональность хас, ә «Весна священная» балетында полиритмия һәм диссонанстың тупаҫ сағылышы күҙәтелә.

 
Жак-Эмиль Бланш, Стравинский Игорь портреты, 1915 йыл.

Авторҙың һуңғы әҫәрҙәрендә ҡайһы бер авторҙар (мәҫәлән, Нил Уэнборн) Стравинский, үҙенә күрә «тамуҡ» атмосфераһын тыуҙырырға тырышып, диссонанс һәм полиритмия ҡулланған, тиҙәр. Бындай фекер менән ризалашҡанда «Весна священная» балетының 1913 йылдағы премьераһын ярайһы уңышлы булған тип һанарға мөмкин: премьера бик шау-шыулы үткән, аҙаҡ үҙенең автобиографияһында Стравинский был балетын «ғауға, янъял» (франц. scandale)[39] тип атаған. Айырым шаһиттар әйтеүенсә, тамаша залында урын-урын ыҙғыш-бәрелештәр күҙәтелгән, ә икенсе шаршау күрһәтелгәндә залда полицияның булыуы кәрәк булған. Тикшеренеүселәр, шулай ҙа, ваҡиғаларҙың ҡапма-ҡаршы төрлө версияларына иғтибар итәләр[40].

Юғарыла һанап үтелгән әҫәрҙәренән тыш, был осор ижадына Стравинскийҙың «Соловей» (1916) операһын һәм музыкаль театр өсөн өс әҫәрен индерәләр — «История солдата» (1918), «Байка про лису, петуха, кота да барана» (1916), «Свадебка» (1923), уларҙың һәр береһе автор үҙе билдәләгән үҙенсәлекле жанр булып тора.

«Неоклассик» осоро

үҙгәртергә

Стравинскийҙың беренсе неоклассик балеты йыр менән бергә алып алып барылған «Пульчинелла» балеты (1920), унда XVIII быуат итальян композиторҙары музыкаһына, бигерәк тә Дж. Перголези музыкаһына таянып, Стравинский үҙ музыкаһын (гармония, ритм, оркестрлауҙы) классицизм стиле манераһында ижад иткән. Композиторҙың күп дәрәжәлә юғары үҙенсәлелеге «Мавра» камера операһында (1922) күҙәтелә; ҡайһы бер белгестәр тап ошо сәбәптәр буйынса «Мавра» балетын рус әҫәрҙәре осорон тамамлаусы һәм «неоклассик» осорҙо башлаусы әҫәр, тип атай[41]. Боронғоноң (барокко, классицизм, романтизмдың) оҫта стилләштерелгән диапазонын неоклассицизмға тиклем тәрән аңлашылыуын «Царь Эдип» опера-ораторияһында (1927, латин текст), «Поцелуй феи» (1928, П. И. чайковский музыкаһын ҡулланып), «Дамбартон-Окс» камера оркестры өсөн концерт (1938 әҫәрҙәрендә күрергә мөмкин. Антик темаға (боронғо грек мифологияһына таянып) яҙылған «Мусагет Аполлон» (1928), «Орфей» (1947) балеттары һәм «Персефона» (1933) мелодрамаһының композиция техникаһының классик, йәғни антик техникаһы менән бер ниндәй ҙә уртаҡлығы юҡ, шуға күрә улар Стравинский әҫәрҙәрен неоклассицизмға индерә лә инде. Шулай уҡ ошо осор сиктәрендә өс симфония ижад ителгән: «Симфония псалмов» (1930), Симфония in C (1940) һәм «Өс өлөшлө симфония» (1945).

Һуңғы, йәки «сериялы» осор

үҙгәртергә

1950 йылда композитор үҙ әҫәрҙәрендә сериялы техника ҡуллана башлай. 1952—1953 йылдарҙа сериялы техниканың тәүге тәжрибәһе ҙур булмаған «Кантата», «Септет» һәм «Вильям Шекспирҙың өс йыры» композицияларында күҙәтелә. 1955 йылда яҙылған «Canticum sacrum» әҫәренең бер өлөшө (Surge Aquilo) тулыһынса додекафонлы ижад ителгән була[42]. Һуңынан композитор «Агон» (1957), «Плач пророка Иеремии» (1958), «Проповедь, притча и молитва» (1961) исемле үҙенең әҫәрҙәрендә сериялы техника ҡуллана (һуңғы икеһе библия текстарына һәм мотивтарына нигеҙләнгән)[43], шулай уҡ «Потоп» (1962) мистерияһы «Бытие китабынан» алынған өҙөмтәләрҙең һәм урта быуат инглиз мистерияларының синтезы була; «Потоп»та композитор шулай уҡ католиктарҙың Те Deum гимнының тексын ҡуллана.

Стиль

үҙгәртергә

Стравинскийҙың стилен, Вена классиктары Моцарт йәки Шопендыҡы кеүек итеп, ҡыҫҡа һәм бер төрлө генә итеп һүрәтләү мөмкин түгел. Бының төп сәбәбе — композиторҙың ғүмер буйына үҙ ижады барышында өҙлөкһөҙ стиль эҙләү һәм композиция-техник тәжрибәләр ҡуйыу. Композиция-техник тәжрибәләр ҡуйғанлығы һәм стилдәрен үҙгәрткәнлеге өсөн Стравинскийҙы көнбайыш тарихнамәһе «Егерменсе быуаттың Протейы» тип атай.

=== «Урыҫ» Стравинскийы

Стравинскийҙың әҫәрҙәрендә урыҫ тематикаһы, мелодикаһы ярылып ята, сөнки композитор ғүмере буйына үҙен урыҫмын тип һанай.

«Русское» в музыке Стравинского, наиболее заметное в использовании им характерных особенностей жанров крестьянского и городского фольклора (как в песенных сборниках «Прибаутки» и «Кошачьи колыбельные», в «Свадебке», в «Петрушке») — мелодики, гармонии, ритмики, фактуры и т. д. — не ограничивается опусами так называемого русского периода. Явные и латентные отголоски «русского» находятся во многих сочинениях «неоклассического» периода (прямые, например, в вокальных сочинениях на церковнославянские тексты «Верую», «Богородице Дево радуйся» и «Отче наш», в инструментальном «Русском скерцо»; скрытые, например, в «Симфонии псалмов»). Сам Стравинский считал себя русским на протяжении всей жизни, даже с учётом поздней, вполне додекафонной, музыки. На склоне лет, во время поездки в 1962 в Россию композитор дал интервью одной из центральных газет, в котором, как бы отвечая на советские упреки в «формализме», настаивал:

Я всю жизнь по-русски говорю, у меня слог русский. Может быть, в моей музыке это не сразу видно, но это заложено в ней, это — в её скрытой природе

Я всю жизнь по-русски говорю, у меня слог русский. Может быть, в моей музыке это не сразу видно, но это заложено в ней, это — в её скрытой природе

— Интервью газете «Комсомольская правда» (сентябрь 1962)[44].

Один из лучших российских интерпретаторов Стравинского Г. Н. Рождественский в книге, посвящённой в том числе изучению его техники композиции, писал:

…в каждой партитуре Стравинского (включая опусы последних лет) можно услышать интонации русской музыкальной речи, интонации русского фольклора, Мусоргского, Чайковского

…в каждой партитуре Стравинского (включая опусы последних лет) можно услышать интонации русской музыкальной речи, интонации русского фольклора, Мусоргского, Чайковского

— Рождественский Г. Н. Дирижёрская аппликатура. Л., 1978, с. 8.

«Сериялы» Стравинский

үҙгәртергә

Стравинскийҙың һуңғы ижадына композитор- коллегаларының (мәҫәлән, Д. Д. Шостакович менән П. Булездың) һәм тәнҡитселәрҙең реакцияһы төрлөсә була. Стравинскийҙың сериялы музыка тәжрибәһе ҡайһы берҙәр тарафынан «формалистик» тренд, милли традицияларҙан «тулыһынса өҙөлөү», икенселәре тарафынан — «музыка телен объективлаштырыу»ға тырышыу һәм музыка теленә «универсаль» характер бирергә һуңлаған ынтылыш яһау тип һанала[45]. Композиция техникаһына ҡараш яңы вена мәктәбе музыканттары (Шёнберг, Веберн һәм Берг) ҡарашынан айырмалы рәүештә, Стравинский серия техникаһына бик иркен[46] мөрәжәғәт итә, ҡыҫҡа ғына сериялар яҙа (барлыҡ 12 тондың бөтәһен дә файҙаланмай), тондарҙы ҡабатлай, төрлө бейеклектәге өндәрҙе «псевдо-трезвучия»ға берләштерә, серияны бөтә әҫәрҙәрендә лә киң ҡулланмай, бары тик әҫәренең айырым өлөшөн генә сериялы техника менән ижад итә. Знакомство Стравинского в 1957 йылда Стравинский Э. Кшенектың «Плач пророка Иеремии» әҫәрендә сериялы ротация менән таныша һәм уны үҙенең[47] «Хәрәкәт» (1959) тигән фортепиано менән оркестр өсөн әҫәрендә, «Проповедь, притча и молитва» (1961) кантатаһында, «Потоп» (1962) музыкаль тамашаһында, «Авраам и Исаак» (1963) изге балладаһында, оркестр өсөн «Вариации памяти Oлдоса Хаксли» (1964), «Памяти Т. С. Элиота» ирҙәр хоры һәм камера ансамбле өсөн (1965), «Заупокойные песнопения» (1966) әҫәрҙәрендә ҡуллана.

Э. Кшенектан айырмалы рәүештә, Стравинский алты өндө генә түгел, ә дүрт өндө лә ротациялай, шулай уҡ, төп сериялы формаларҙың ун ике өнлө сегменттарына өҫтөнлөк биреп, уларҙы «хроматически» («диатоник») ротациялай, был алымды ул бары бер тапҡыр ғына «Движения» әҫәрендә ҡуллана)[48]. Ротация сегменттарының аккорд вертикалдәренә ойошоуы һәм уларҙың эҙмә-эҙлелеге Стравинскийҙың һуңғы ижадының сериялы гармонияһы нигеҙенә һалынған[49]. Полифониянан акцентты 12-тонлы рәтле гармония ысулына күсереү композиторға серия техникаһының индивидуаль-автор вариантын булдырырға мөмкинлек бирә. В. В. Гливинский фекеренсә, «Стравинскийҙың һуңғы ете партитуралары тексын төп тыуҙырыусы сериялы ротация табицалары хәҙерге замандың мәғлүмәти технологиялары өлкәһендә ҡулланылған мәғлүмәт базаларына оҡшашлығын күрһәтә»[50].

Яңынан көйгә һалыуҙар, эшкәртеүҙәр

үҙгәртергә

Стравинский бөтә тормошо дауамында үҙенең һәм сит кешеләрҙең әҫәрҙәрен (автор композицияларын, православие ҡулланған музыканы, халыҡ йырҙарын) эшкәртеү менән шөғөлләнә. Иң тәүҙә ул үҙенең элек яҙған әҫәрҙәрен яңы инструменттар менән башҡарыу өсөн эшкәртә. Ҡайһы бер осраҡтарҙа уға үҙенсәлекле музыканы үҙгәртергә тура килә (уны йә ҡыҫҡарта, йә көйҙө киңәйтә, йә яңыртып көйләй), бындай осраҡтарҙа бер әҫәрҙең ике редакцияһы барлыҡҡа килә.

Бының миҫалы булып «Петрушка» балеты тора, композитор уға бер нисә тапҡыр кире ҡайта. 1911 йылда әҫәрҙең «беренсе редакцияһы», йәки «үҙенсәлекле редакцияһы» тамамлана һәм артабан төрлөсә эшкәртеүгә дусар ителә: 1921 йылда (фортепиано өсөн өс номер эшкәртелә), 1932 (скрипка һәм фортепиано өсөн «Русский танец» эшкәртелә), 1947 йылда (балеттың икенсе редакцияһы барлыҡҡа килә), 1947 йылда (симфоник оркестр өсөн сюита), 1965 йылда (балеттың өсөнсө редакцияһы булдырыла).

Стравинскийҙың ҡайһы бер эшкәртеүҙәре парадоксҡа әйләнә. Мәҫәлән, иҫке славян телендә яҙылған «Отче наш» (1926), «Символ веры» (1932) һәм «Богородице Дево радуйся» (1932) православие ҡануни текстары 1949 йылда композитор тарафынан латин телендәге Pater noster, Credo һәм Ave Maria католик ҡануни текстары менән алмаштырыла, рус стилендә яҙылған музыкаһы бөтөнләй үҙгәрешһеҙ көйөнсә ҡала.

Башҡа композиторҙарҙың яҙмалары һәм халыҡ йырҙарын да Стравинский ирекле эшкәртә — мәҫәлән, (Гуго Вольфтың рухи йырҙарын, Карло Джезуальдоның мадригалдарын, рус халыҡ йыры «Дубинушка»ны), ә ДЖ. Б. Пергозизи музыкаһына («Пульчинелла»ны, П. И. Чайковскийҙың «Поцелуй феи» әҫәрҙәрен авторҙарынан айырмалы үҙгәртә.

Исемдәре

үҙгәртергә
  • Швеция Король музыка академияһының ағзаһы (1951)

Әҙәби әҫәрҙәре

үҙгәртергә
  • (авторҙашы: W. Nouvel) минең ғүмерем хроникаһы (франц. Chroniques de ma vie. Paris, 1935; урыҫ. тәржемә: Мәскәү, 2005).
  • (Сувчинский менән авторҙашлыҡта П.&nbsp;П.&nbsp;) Музыкаль поэтика (франц. Poétique musicale. Cambridge, ОКСФОРДТАҒЫ, 1942; ингл. назва тәржемә аҫтында. Poetics of Music, 1947; урыҫ. тәржемә: Мәскәү, 2004).
  • Крафт менән әңгәмә. London & New York, 1958—1969:
  1. Conversations Stravinsky with Igor (1958);
  2. Commentaries and Memories (1960);
  3. Developments Expositions and (1962);
  4. Episodes and Themes (1966);
  5. Diary and a Dialogues (1968);
  6. Conclusions Retrospectives and (1969).
Диалоги. Перевод В. А. Линник под ред. Г. А. Орлова и М. С. Друскина. Ленинград, 1971. Перевод (во фрагментах) первых четырёх книг. Полного перевода всех шести книг бесед Крафта со Стравинским на русском языке нет.
  • Хроника. Поэтика // Составление, комментарии, перевод, указатели, заключительная статья С. И. Савенко. М.: РОССПЭН, 2004. 368 с.

Ғаиләһе

үҙгәртергә
  • Ағаһы — Роман (1874 — май 1897).
  • Ағаһы — Юрий (1878 — май, 1941), архитектор.
  • Ағаһы — Гурий (12 август (30 июль) 1884 — апрель 1917), Мария театры артисы, бас-баритон, Беренсе донъя һуғышы йылдарында Көньяҡ фронтта Яссыла тифтан һәм перитониттан вафат булған, атаһының ҡәберенә ерләнгән.
  • И. Ф. Стравинскийҙың ҡыҙы Людмилаға (1908—1938) шағир Юрий Мандельштам өйләнгән була. Уларҙың етем ҡалған ҡыҙҙары Екатерина (Китти) Мандельштам (1937—2002) олатаһының ғаиләһендә — Стравинский Федор Игоревичтарҙа тәрбиәләнә (1907—1989)[51].

Адрестары

үҙгәртергә

Санкт-Петербургта:

  • 5 июнь 1882—1908 — М. Ф. Немков йорто — Крюков каналы яр буйы, 6 (хәҙер 8), 66-сы фатир.
  • 1909—1910 йылдарҙа — өйләнгәс, Стравинский Игорь Федорович Инглиз проспектының 26-сы йортонда йәшәй. Композитор ижады өсөн был йорт әһәмиәтле була: тап бында ул «Жар-птица» балетын яҙа;

Нью-Йоркта:

Хәтер

үҙгәртергә

Уның хөрмәтенә почта маркалары һәм тәңкәләр сығарылған, улар араһында — 150 һум номиналлы платина тәңкәне Рәсәй Банкы (1993) сығарған; Меркурийҙағы кратер һәм астероид 4382 Стравинский (Stravinsky 4382) исемен йөрөтә[52]. Лозаннала уның исемендәге аллея бар, Амстердамда — урам (Strawinskylaan[nl]й.), Ломоносовта — майҙан бар. Ломоносовта һәм Монтрела музыка мәктәптәре уның хөрмәтенә аталған. Париждағы Жорж Помпиду Үҙәгендәге шул уҡ исемдәге майҙанда Стравинский фонтаны бар. 2019 йылда Киевтың Лютеран урамында Стравинскийҙың барельефы менән мемориаль таҡтаташ асыла.

«Коко Шанель и Игорь Стравинский» нәфис фильмы 2009 йылғы Канн кинофестивален яба.

«Аэрофлот — Рәсәй авиалиниялары» компанияһының теркәү номеры VP-BDO булған А-319 самолеты Стравинскийҙың исемен йөрөтә.

Игорь Стравинскийҙың иң беренсе музейы Украинаның Устилуга (Волынь өлкәһе) ҡалаһында 1990 йылда асыла. 1994 йылдан алып Волынь ҡалаһында Стравинский исемендәге музыкаль фестиваль уҙғарыла.

Стравинскийҙың «Весна священная» әҫәре «Вояджера»ның Алтын пластинкаһында яҙылған.

Иҫкәрмә

үҙгәртергә
  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Deutsche Nationalbibliothek Record #118642545 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  3. ↑ 3,0 3,1 https://datos.bne.es/resource/XX953980 (исп.): El portal de datos bibliográficos de la Biblioteca Nacional de España — 2011.
  4. ↑ 4,0 4,1 LIBRIS — Национальная библиотека Швеции, 2012.
  5. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k65478206/f49.item.r=Stravinsky
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Каталог Немецкой национальной библиотеки (нем.)
  7. ↑ https://www.astro.com/astro-databank/Stravinsky,_Igor
  8. ↑ Stravinsky, Igor (ингл.) // The Enciclopædia Britannica — 12 — London, NYC: 1922. — Vol. XXXII Pacific Ocean Islands to Zuloaga. — P. 582.
  9. ↑ 9,0 9,1 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  10. ↑ 10,0 10,1 Taruskin R., White E. W. Igor Stravinsky // Encyclopædia Britannica (ингл.)
  11. ↑ Чешская национальная авторитетная база данных
  12. ↑ https://hdl.loc.gov/loc.music/eadmus.mu018011
  13. ↑ STRAWINSKY Igor // https://archives.yvelines.fr/rechercher/archives-en-ligne/correspondances-du-musee-departemental-maurice-denis/correspondances-du-musee-maurice-denis
  14. ↑ Record #17309155, Record #3416159248662204870003 // VIAF (билдәһеҙ) — [Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
  15. ↑ (unspecified title) (ингл.)
  16. ↑ https://data.performing-arts.ch/a/24186eeb-6d31-4b28-b7e4-ddde2d5b6210 / под ред. Швейцария башҡарыу сәнғәте архивы
  17. ↑ Из расходной книги Ф. И. Стравинского 2013 йыл 2 декабрь архивланған.
  18. ↑ Искусство и архитектура русского зарубежья - Стравинская (урожд. Носенко) Екатерина Гавриловна. Дата обращения: 15 март 2013. Архивировано 15 март 2013 года.
  19. ↑ 19,0 19,1 Erik Satie. Correspondance presque complete. — Paris: Fayard/Imec, 2000. — С. 1131.
  20. ↑ Стравинский И. Ф. Диалоги. — Л.: 1971, с.99.
  21. ↑ Paul Collaer, Stravinski. — Bruxelles, 1930
  22. ↑ Paul Collaer, «La Musique modern». — Paris/Bruxelles, 1955 & 1963.
  23. ↑ Landormy P. «La musique française après Debussy». — P.: Gallimard, 1943. 380 p., — pag. 53
  24. ↑ Эрик Сати, Юрий Ханон. «Воспоминания задним числом». — СПб.: Центр Средней Музыки & Лики России, 2010. — С. 60—61. — 682 с. — ISBN 978-5-87417-338-8.
  25. ↑ Штейнпресс Б. С., Ямпольский И. М. Энциклопедический музыкальный словарь. — М.: «Советская Энциклопедия», 1966. — С. 493. — 632 с. — 100 000 экз.
  26. ↑ Н.Александрова, О.Атрощенко. «Пути русского импрессионизма 2018 йыл 18 июнь архивланған.». — М.: СканРус., 2003 г.
  27. ↑ А. Т. Садуова. «Импрессионизм в русской музыке рубежа XIX—XX веков : истоки, тенденции, стилевые особенности». — стр.129-132
  28. ↑ Кремлёв Ю. А. Клод Дебюсси. — М.:: Музыка, 1965. — С. 677—678. — 792 с.. Цитата из письма Дебюсси к Годе (неустановленной даты).
  29. ↑ Диалоги, с. 81.
  30. ↑ 30,0 30,1 Эрик Сати, Юрий Ханон. «Воспоминания задним числом». — СПб.: Центр Средней Музыки & Лики России, 2010. — С. 321. — 682 с. — ISBN 978-5-87417-338-8.
  31. ↑ Филенко Г. «Французская музыка первой половины XX века». — Л.: Музыка, 1983. — С. 76. — 232 с.
  32. ↑ Стравинский И.Ф. Диалоги. Л., 1971, с.100.
  33. ↑ Жан Кокто. «Петух и Арлекин». — М.: «Прест», 2000. — С. 79. — 224 с. — 500 экз.
  34. ↑ 34,0 34,1 Иванян Э. А. Энциклопедия российско-американских отношений. XVIII-XX века. — Москва: Международные отношения, 2001. — 696 с. — ISBN 5-7133-1045-0.
  35. ↑ According to Michael Steinberg, Liner notes to Stravinsky in America, RCA 09026-68865-2, the police «removed the parts from Symphony Hall.»Paul Thom. The Musician as Interpreter. — Penn State Press (инг.)баш., 2007. — ISBN 9780271031989. page 50
  36. ↑ Stephen Walsh. Stravinsky: The Second Exile: France and America, 1934-1971. — University of California Press, 2008. — ISBN 9780520256156., page 152
  37. ↑ "…"Заупокойные песнопения" завершили всю мою творческую картину… Реквием в моём возрасте слишком задевает за живое…, «…сочиняю шедевр своих последних лет» (Стравинский).
  38. ↑ Позже были выпущены в виде масштабных компиляций на лейблах Sony/BMG, на компакт-дисках.
  39. ↑ Stravinsky 1936
  40. ↑ См., например: Eksteins 1989, pp. 10-16.
  41. ↑ Как например, Р. Тарускин в книге «Стравинский и русская традиция: биография его сочинений вплоть до „Мавры“» (Taruskin 1996); см. также Walsh 2001
  42. ↑ Straus 2001, p. 4.
  43. ↑ White 1979, p. 510.
  44. ↑ Цит. по: Островская Г. И. Русские традиции в стилистике Стравинского // Gaudeamus 2002, № 2, с.187.
  45. ↑ «Для меня Стравинский выступает во всем блеске, когда он что-либо иллюстрирует, когда он рассказывает истории <…> как в балетах „Жар-птица“, „Петрушка“, „Весная священная“ <…>. Но когда он пытается писать слишком абстрактную музыку, она гораздо менее убедительна, потому что у него нет чутья к разработке подобного Брамсу, Брукнеру или Бетховену — это не в его характере» (Интервью П. Булеза в буклете к компакт-диску CSOR 901918 [2010], с.3).
  46. ↑ Стравинский И. Ф. // Музыкальный энциклопедический словарь. М., 1990, с.523.
  47. ↑ Glivinsky V. Stravinsky, Krenek and Serial-Rotational Technique // Notes on Art Criticism, Kiev, Ukraine. — 2015. — № 28. — С. 23—34. — ISSN 2226-2180.
  48. ↑ Гливинский В.В. Позднее творчество И.Ф. Стравинского. Исследование. — Донецк: Донеччина, 1995. — С. 30—48. — ISBN 5-7707-7987-X.
  49. ↑ Гливинский В.В. Позднее творчество И.Ф. Стравинского. Исследование. — Донецк: Донеччина, 1995. — С. 48—80. — ISBN 5-7707-7987-X.
  50. ↑ Гливинский В.В. И. Ф. Стравинский и современные компьютерно- информационные технологии // Opera musicologicа : научный журнал Санкт-Петербургской консерватории. — 2010. — № 2(4). — С. 41—57. — ISSN 2075-4078.
  51. ↑ Мария Елачич-Стравинская: «Я — последняя из Стравинских в Европе»
  52. ↑ (4382) Stravinsky // IAU Minor Planet Center. www.minorplanetcenter.net. Дата обращения: 12 ғинуар 2019.

Әҙәбиәт

үҙгәртергә
  • Адамович Г. Встреча с Игорем Стравинским // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1971.— 20 апреля (№ 22225).— С. 3; Русская мысль.— Париж, 1971.— 22 апреля (№ 2839).— С. 4.
  • Андриссен Луи и Шёнбергер Элмер. Часы Аполлона. О Стравинском / Перевод с нидерландского Ирины Лесковской.— СПб., 2003. — 300 с. ISBN 5-7331-0041-9
  • Баланчин Джордж: «Стравинский планировал, а я импровизировал»: Фрагмент из книги «Чайковский Баланчина» [С. Волкова]: К 75-летию начала творческого сотрудничества Дж. Баланчина и И. Стравинского / Фото М. Волковой // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 2000.— 25 февраля (№ 31378).— С. 32: ил.; 28 февраля (№ 31380).— С. 15.
  • Бахрах А. Потонувший мир: [О выставке, посвященной И. Ф. Стравинскому, в Парижской национальной библиотеке] // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1980.— 23 декабря (№ 25385).— С. 5.
  • Berger A. Problems of pitch organization in Stravinsky // Perspectives of New Music 2 (1963), pp. 11-42; репринт в кн.: Perspectives on Schoenberg and Stravinsky, ed. B. Boretz and E.T. Cone. New York, 1972, pp. 123—154.
  • Гендлин Л. Стравинский о себе и о других // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1977.— 4 декабря (№ 24431).— С. 2: портр.
  • Гливинский В. В. Позднее творчество И. Ф. Стравинского. Исследование.— Донецк: Донеччина, 1995.— 192 c., нот., схем.
  • Гливинский В. В. И. Ф. Стравинский и современные компьютерно-информационные технологии // Opera musicologica: научный журнал Санкт-Петербургской консерватории, № 2(4), 2010. C.41-57.
  • Glivinsky V. Stravinsky, Krenek and Serial-Rotational Technique // Notes on Art Criticism, issue 28, 2015. Kiev, Ukraine. P. 23-34
  • <i id="mwA5A">Друскин М.С</i>. Игорь Стравинский: Личность. Творчество. Взгляды.— Л.; М.: Советский композитор. 1974.— 221 с.; 2-е изд., испр. и доп.— Л.: Советский композитор, 1979.— 230 с; 3-е изд., 1982. 208 с.
  • Друскин М. С. Стравинский // Музыка XX века: Очерки. 1917—1945.— М.: Музыка.1984.— Кн. 4, ч. 2.— С. 203—229.
  • Евангулов Г. Чествование в Гамбурге Игоря Стравинского: Спектакль в Государственной опере // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1962.— 4 июля (№ 18013).— С. 3.
  • Завалишин В. «Стравинский и искусство танца» (Выставка в галерее Вильденштейна) // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1962.— 12 мая (№ 17960).— С. 4.
  • В. З-н [Завалишин В.]. Музей памяти Стравинского и Дягилева // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1973.— 7 июня (№ 23004).— С. 3.
  • Зорин Ю. Вновь обретаемый профиль // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1976.— 15 августа (№ 24023).— С. 7: ил.
  • Коряков М. Листки из блокнота: …Новая книга Игоря Стравинского [«Expositions and Developments»] // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1962.— 8 марта (№ 17895).— С. 3.
  • Коряков М. Листки из блокнота: Возвращение Игоря Стравинского; Ужин у Фурцевой [По материалам дневника Роберта Крафта] // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1963.— 23 июня (№ 18367).— С. 3; 30 июня (№ 18374).— С.3.
  • Коряков М. Листки из блокнота: «Пламя споров о Стравинском…» // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1976.— 29 февраля (№ 23878).— С. 3.
  • Лишке А. Стравинский, 1882—1971 // Русская мысль.— Париж, 1971.— 15 апреля (№ 2838).— С. 11: портр.
  • Манусевич В. Стравинский один из немногих // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1946.— 24 марта (№ 12382).— С. 5, 8.
  • Марголин Ю. Игорь Стравинский в Израиле // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1962.— 9 сентября (№ 18080).— С. 4, 8.
  • Могилянский М. Встречи с И. Ф. Стравинским; Гольдштейн М. Игорь Стравинский и его родина // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1982.— 13 июня (№ 25847).— С. 3, 6: портр. — (К 100-летию со дня рождения И. Ф. Стравинского).
  • Сабанеев Л. Игорь Стравинский (Письмо из Парижа) // Рабис.— 1927.— № 6.— С. 4.
  • Сабанеев Л. Игорь Стравинский. (Впечатления встречи) // Рабис.— 1927.— № 22.— С. 5.
  • Сабанеев Л. «Эдип» Стравинского (Письмо из Парижа) // Рабис.— 1927.— № 25.— С. 4.
  • Савенко&nbsp;С.&nbsp;И. Мир Стравинского.— М.: Композитор. 2001.— 328 с.— ISBN 5-85285-492-1
  • Савенко С. И. Игорь Стравинский.— Челябинск: Аркаим, 2004.— 288 с.— ISBN 5-8029-0511-5
  • Савенко С. Музыка Стравинского в зеркале русской зарубежной прессы // Мир искусств: Альманах.— СПб.: Алетейя, 2004.— Вып. 5.— С. 183—197.— ISBN 5-89329-701-6
  • Свет Г. Сенсация Берлинского концертного сезона: Скрипичный концерт Стравинского… // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1931.— 23 ноября (№ 6875).— С. 3.
  • Г. С. [Свет Г.] Игорь Стравинский и советские музыканты // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1962.— 18 марта (№ 17905).— С. 4.
  • Свет Г. Игорь Стравинский // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1962.— 17 июня (№ 17996).— С. 4, 5.
  • Свет Г. Пятьдесят лет спустя…: [Стравинский и Монтэ в Альберт-Холле в 50-летие «Весны Священной»] // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1963.— 11 июня (№ 18355).— С. 3.
  • Свет Г. Музыкальные заметки: …Произведение Стравинского — народу Израиля // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1964.— 23 января (№ 17905).— С. 3.
  • С-т Г. [Свет Г.] «Авраам и Исаак» Стравинского // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1964.— 30 августа (№ 18801).— С. 5.
  • Северный Л. Москвич, очаровавший Нью-Йорк: (Прощальная беседа с И.&nbsp;А.&nbsp;Добровейным) // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1933.— 15 января (№ 7294).— С. 3.
  • А. С. [Седых А.] Фестиваль Стравинского [в Линкольн Сентер] // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1972.— 8 марта (№ 22548).— С. 3.
  • Седых А. Открылся фестиваль Стравинского // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1972.— 20 июня (№ 22652).— С. 3.
  • Седых А. Стравинский в Метрополитен Опера // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1981.— 9 декабря (№ 25687).— С. 6: ил.
  • Седых А. Заметки редактора: Судьба архива Игоря Стравинского // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1983.— 14 июня (№ 26159).— С. 3: портр.
  • Архив Стравинского останется в США // Новое русское слово.— Нью-Йорк, 1983.— 18 июня (№ 26163).— С. 2.
  • Стравинская К. Ю. О И. Ф. Стравинском и его близких.— Л.: Музыка, 1978.— 232 с.: ил.
  • Rousseau-Plotto, Étienne. Stravinsky à Biarritz. Anglet, Séguier, 2001, seconde édition corrigée et augmentée. Biarritz, Atlantica, 2016.— 192 p. ISBN 978-2-7588-0238-9
  • Stravinsky V., Craft R. Stravinsky in Pictures and Documents.— New York: Simon and Schuster, 1978.
  • Fantastic Cities and Other Paintings by Vera Stravinsky.— Boston: David R. Godine, 1979.
  • Igor and Vera Stravinsky: A Photograph Album 1921 to 1971 / Text from Stravinsky’s Interview, 1912—1963; 258 photographs selected by Vera Stravinsky and Rita McCaffrey; Captions by Robert Craft.— New York: Thames and Hudson, 1982.
  • Dearest Bubushkin: The Correspondence of Vera and Igor Stravinsky, 1921—1954, with Excerpts from Vera Stravinsky’s Diaries, 1921—1971 / Ed. by R. Craft.— New York: Thames and Hudson, 1985.
  • The Salon Album of Vera Sudeikin-Stravinsky / Ed. and tr. by J. E. Bowlt.— Princeton: Princeton University Press, 1995.— XXXI, 114 p.
  • Муза. Отрывки из дневника и другие тексты Веры Судейкиной (Стравинской) // Experiment / IMRC. Vol. 13: Los Angeles, 2007. С. по указ.
  • Игорь Федорович Стравинский = Igor Fyodorovich Stravinsky: Аннотированный библиографический указатель / Моск. гос. консерватория им. П. И. Чайковского, Науч. муз. б-ка им. С. И. Танеева.— Москва: Моск. гос. консерватория, 2005.— Вып. 1: И. Ф. Стравинский в зеркале русской прессы, 1901—1922.— 229 с.— ISBN 5-89598-155-0
  • Straus J.N. Stravinsky’s serial «mistakes» // The Journal of Musicology 17 (1999), pp. 231—271.
  • Straus J.N. Stravinsky’s late music. Cambridge: Cambridge University Press, 2001. ISBN 0-521-80220-2.
  • Taruskin R. Stravinsky and the Russian traditions: a biography of the works through Mavra. Oxford: Oxford Univ. Press, 1996.
  • White, Eric Walter. Stravinsky: The composer and his works.— Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 1979. — ISBN 0-520-03983-1, ISBN 0-520-03985-8 ( фрагмент в Гугл-букс)
  • Шлецер Б. Игорь Стравинский // Последние новости.— Париж, 1921.— 28 июля (№ 392).— С. 2—3.
  • Шлецер Б. «Царь Эдип» // Последние новости.— Париж, 1927.— 23 июля (№ 2313).— С. 3.
  • Энгель Р. «Соловей» и «Жар-птица» Стравинского в Берлине // Сегодня.— Рига, 1927.— 22 декабря (№ 289).— С. 8.

Һылтанмалар

үҙгәртергә
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Стравинский_Игорь_Фёдорович&oldid=1267721» битенән алынған