Смоле́нск өлкәһе рус. Смоленская область — Рәсәй Федерацияһы субъекты, Үҙәк федераль округы составына инә[4].

Рәсәй Федерацияһы субъекты

Смоленск өлкәһе

Смоленск өлкәһе флагы Смоленск өлкәһе гербы
Смоленск өлкәһе флагы Смоленск өлкәһе гербы

Смоленск өлкәһе

Административ үҙәк

Смоленск

Майҙаны

56-сы

- Барлығы
- һыу өҫтө %

49 779 км²
0,5

Халҡы

53-сө

- Барлығы
- Тығыҙлыҡ

958 630[1] (2016)

19.26 кеше/км²

ТТП

54-се

- Барлығы (ағым. хаҡ.)
- Йән башына

187 млрд. һум[2] млрд. һум (2012)

124,2 мең һум

Федераль округ

Үҙәк

Иҡтисади район

Үҙәк

Губернатор

Островский Алексей Владимирович

Өлкә думаһы рәйесе

Ляхов Игорь Васильевич

РФ субъекты коды

67

ISO 3166-2 коды

RU-SMO

Сәғәт бүлкәте

MSD[d], Европа/Москва[d][3] һәм UTC+3:00[d]

Бүләктәре:

Ленин ордены

Административ үҙәге — Смоленск ҡалаһы. Смоленскиҙан Мәскәүгә тиклем — 365 км, Минскиға — 331 км.

Смоленск өлкәһе көнсығышта — Рәсәй Федерацияһының Мәскәү, көньяҡ-көнсығышта — Калуга, Брянск, төньяҡта — Псков һәм Тверь өлкәләре һәм көнбайышта Белоруссияның Могилёв һәм Витебск өлкәләре менән сиктәш.

Майҙаны — 49 779 км².

1937 йылдың 27 сентябрендә Көнбайыш өлкә территорияһында барлыҡҡа килә.

Ленин ордены менән бүләкләнә (1958).

Географияһы үҙгәртергә

Географик урынлашыуы үҙгәртергә

Смоленск өлкәһе Көнсығыш Европа (рус) тигеҙлегенең үҙәк өлөшөндә урынлашҡан. Төбәктең ҙур өлөшөн Смоленск—Мәскәү ҡалҡыулығы биләй, төньяҡ-көнбайышта Балтик уйһыулығы, көньяҡта — Днепр уйһыулығы урынлашҡан. Көнбайышта өлкә Белоруссия (Витебск һәм Могилев өлкәләре), төньяҡта — Псков һәм Тверь өлкәләре, көнсығышта — Мәскәү өлкәһе, көньяҡ-көнсығышта Калуга өлкәһе, көньяҡта — Брянск өлкәһе менән сиктәш. Төньяҡтан көньяҡҡа табан оҙонлоғо — 300 км, ә көнбайыштан көнсығышҡа — 290 км. Смоленск өлкәһенең Белоруссия сигендәге территорияһының бер өлөшө формаль рәүештә сикләнгән сик зонаһына инә.

Рельефы үҙгәртергә

Файҙалы ҡаҙылмалар үҙгәртергә

Тарихы үҙгәртергә

1708 йылда Смоленск губернаһы барлыҡҡа килә. 1929 йылда РСФСР составында Көнбайыш өлкә ойошторола, уның үҙәге Смоленск ҡалаһында була. Смоленск өлкәһе 1937 йылдың 27 сентябрендә ойошторолған.

Билдәле шәхестәре үҙгәртергә

Халҡы үҙгәртергә


500 000
1 000 000
1 500 000
2 000 000
2 500 000
3 000 000
1959
1991
1996
2001
2006
2011
2016

Рәсәй Дәүләт статистикаһы федераль хеҙмәте мәғлүмәттәре буйынса, өлкә халҡы 958 630 (2016) кеше тәшкил итә. Халыҡ тығыҙлығы — 19.26 кеше/км2 (2016). Ҡала халҡы — 72.44 % (2015).

Милли состав
Халыҡ 2002 йыл, кеше (* 2012 йыл 26 ғинуар архивланған.) 2010 йыл, кеше[6]
Урыҫтар 980 073 (93,4 %) 893 675 (94,6 %)
Украиндар 17 362 (1,7 %) 12 223 (1,3 %)
Белорустар 16 231 (1,55 %) 12 012 (1,3 %)
Әрмәндәр 3 893 4 776 (0,5 %)
Сиғандар 3 011 -
Татарҙар 2 424 -
Әзербайжандар 2 416 -
Йәһүдтәр 1 434 -
Немецтар 1 133 -
Башҡалар м.ю. 21 394
Милләтен күрһәтмәгәндәр 11 002 (1,1 %) 41 457
Һаны 1000 ашыу булған халыҡтар күрһәтелгән

Смоленск өлкәһендә 2002 йылда — 303 башҡорт йәшәгәне теркәлгән[7].

Административ-территориаль бүленеш үҙгәртергә

 
Смоленск өлкәһенең административ картаһы
 
Смоленск өлкәһе хакимиәте һәм Смоленск өлкә думаһы урынлашҡан Советтар йорто

2006 йылдан алып өлкә территорияһында 350 муниципаль берәмек бар, шул иҫәптән:

  • 2 ҡала округы
  • 25 муниципаль район
  • 23 ҡала биләмәһе
  • 300 ауыл биләмәһе

Картаның легендаһы (билдә өҫтөнә баҫҡанда халыҡ һаны күренә):

  1-ҙән 4 999-гә тиклем кеше (тик район үҙәктәре)
  5 000-дән 9 999-гә тиклем кеше
  10 000-дән 19 999-гә тиклем кеше
  20 000-дән 49 999-гә тиклем кеше.
  50 000-дән 299 999-гә тиклем кеше
  300 000 ашыу кеше

Иҡтисады үҙгәртергә

Тулайым төбәк продукты ағымдағы хаҡтар буйынса: 2014 йылда — 234,7 млрд һум; 2006 йылда — 79,2 млрд һум; 2005 йылда — 68,4 млрд һум.

Тулайым төбәк продукты йән башына: 2014 йылда 242,9 мең һум (85 төбәк араһында 53-сө урын); 2013 йылда 232,5 мең һум. 2015 йылдың декабрендә халыҡтың йән башына уртаса килеме айына 34347 һум тәшкил итә[8]:14.

Төбәктең тупланма бюджеты (2022):

килемдәре — 59 млрд һум[8]:18;

сығымдар — 57,9 млрд һум[9];

профицит — 1,1 млрд һум[8]:21

Сәнәғәт комплексы тулайым төбәк продукты яҡынса 38 процентын тәшкил итә (2006 йыл), шуларҙың 23,1 проценты — етештереү (тәү сиратта химия һәм аҙыҡ-түлек сәнәғәте), 8,3 % — энергетика, 6,5 % — төҙөлөш комплексы, агросәнәғәт комплексында 10 процент (2006).

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

  1. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2016 года и в среднем за 2015 год. Дата обращения: 27 март 2016. Архивировано 27 март 2016 года.
  2. Губернатор Смоленской области отчитался о работе за год | SmolCity.ru - Современный Смоленск
  3. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
  4. Калуцкова Н. Н., Нефёдов В. С. и др. Смоле́нская о́бласть / председ. Ю. С. Осипов и др., отв. ред. С. Л. Кравец. — Большая Российская Энциклопедия (в 35 т.). — Москва: Научное издательство «Большая российская энциклопедия», 2015. — Т. 30. Сен-Жерменский мир - 1679 - Социальное обеспечение. — С. 494—502. — 766 с. — 35 000 экз. — ISBN 978-5-85270-367-5. Архивная копия от 26 май 2019 на Wayback Machine
  5. Башҡорт энциклопедияһы — Дементьев Евгений Павлович 2016 йыл 21 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 7 апрель 2019)
  6. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года 2012 йыл 1 июнь архивланған.
  7. Перепись населения 2002. Том 4 — «Национальный состав и владение языками, гражданство». 3. Население по национальности и владению русским языком по субъектам Российской Федерации 2007 йыл 17 февраль архивланған.
  8. 8,0 8,1 8,2 Рейтинг социально-экономического положения субъектов РФ. Итоги 2015 года. РИА Новости (2016). Дата обращения: 21 июнь 2016. Архивировано 5 июль 2016 года.
  9. Расходы равны сумме доходов и дефицита.

Һылтанмалар үҙгәртергә