Рәсәй һумы

башҡ. Рәсәй һумы
	рус. Российский рубль ; ингл. Russian Ruble ; франц. Rouble russe
2017 йылда сығарыла башлаған 2000 һум	1997 йылда сығарылған тәңкәләр
	Кодтар һәм и символдар
ISO 4217 кодтары	RUB (643)
Символы	р., руб. (рус.) ; һум (баш.) , ₽
	Әйләнеш территорияһы
Эмитент	Рәсәй Федерацияһы (1992→)
Рәсми	Абхазия (2008→); Көньяҡ Осетия (2008→); Әзербайжан (1992—1994); Әрмәнстан (1992—1994); Беларусь (1992—1994); Грузия (1992—1993); Ҡаҙағстан (1992—1994); Ҡырғыҙстан (1992—1993); Латвия (1992); Литва (1992); Молдова (1992—1993); Тажикстан (1992—1995); Төркмәнстан (1992—1993); Үзбәкстан (1992—1994); Украина (1992—1993); Эстония (1992)
Рәсми булмаған	Днестр буйы Молдава Республикаһы (1992—1993); Таулы-Карабах Республикаһы (1992—1994)
	Сығарылма һәм параллель берәмектәре
Бүленгән	тин (1⁄100)
	Ҡулланыуҙа булған ваҡ аҡсалар һәм банкноталар
Ваҡ аҡсалар	1, 5, 10, 50 тин, 1, 2, 5, 10, 25 һум
Банкноталар	5, 10, 50, 100, 500, 1000, 2000, 5000 һум
	Тарих
Индерелгән	1992 йыл
Элек эшләүсе-валюта	СССР һумы (SUR)
Хроника	Рәсәй һумы (RUR; 1992—1998); Рәсәй һумы (RUB; 1999 →)
	Ваҡ аҡсалар һәм банкноталар етештереү
Эмиссион үҙәк	Рәсәй Федерацияһының Үҙәк банкы
	www.cbr.ru
Банкноталар етештереүсе	Гознак
	www.goznak.ru
Аҡса һуғыу йорто	Мәскәү аҡса һуғыу йорто
	www.mmint.ru
	Санкт-Петербург аҡса һуғыу йорто
	www.mintspb.ru
	17 октябрь 2014 йыл курсалар
1 USD	= 41,05 RUB RUB
1 EUR	= 52,63 RUB RUB
	↑ Для нумерации расчётных и т. п. счетов используется прежний цифровой код ISO 4217 — 810 ;
	[[commons:Category:Money of Russia\|башҡ. Рәсәй һумы]] Викимилектә

Һум — Рәсәй Федерацияһының милли аҡсаһы^[1].

Рәсәй Федерацияһы Конституцияһының 75-се статьяһындә билдәләгәнсә: аҡсаны Рәсәй Федерацияһының Үҙәк Банкы сығара, һәм уның төп функцияһы — милли валюта булған һумдын тотороҡлоғон һаҡлау^[2]. Рәсәй Федерацияһы Үҙәк Банкыһы тураһында махус закон бар^[3].

1997 йылда сығарылған банкноттар

1997 йыл серияһы [2]
Һүрәт		Номинал (һум)	Размеры (мм)	төҫ	тураһында				сығыу көнө
беренсе бит	икенсе бит	Номинал (һум)	Размеры (мм)	төҫ	ҡала	беренсе бит	икенсе бит	һыу тамғаһы	сығыу көнө
		5^{[b 1]}	137×61	йәшел	Бөйөк Новгород	Новгородтағы Рәсәйҙең 1000-йылығына һәйкәл, София соборы	Новгород кремленың Княжая, Спасс һәм Дворцовая башнялары	«5», Софий соборы	1.01.1998
		10	150×65	Йәшел һәм ҡуңыр төҫлө	Красноярск	Параскева Пятница часовняһы, Енисей аша күпер (Коммуналь күпер)	Красноярск ГЭС-ы	«10», Параскева Пятница бәләкәй сиркәүе	1.1.1998, 1.1.2001^{[b 2]}, 16 август 2004^{[b 3]}, 6 сентябрь 2011^[4]
		50		яҡты-күк	Санкт-Петербург	Неваны күрһәткән скульптура, Петропавловск соборы	Васильевоостровский утрауындағы колонна, Биржа йорто (хәрби-диңгеҙ музейы) бинаһы	«50», Петропавловск соборы
		100		Ҡыҙыл-ҡуңыр	Мәскәү	Ҙур театр фасадында антиак арба	Ҙур театр фасады фасады	«100», Ҙур театр
		500		шәмәхә төҫлө	Архангельск	Петр I һәйкәле һәм Диңгеҙ вокзалы бинаһы	Соловецк монастыры	«500», Пётр I
		1000	157×69	фирүзә төҫлө	Ярославль	Ярослав Мудрый һәйкәле, вокзал фонында - часовня, Ярославль гербы.	Иоанн Предтеча сиркәүе	«1000», Ярослав Мудрый һәйкәле	1 ғинуар 2001, 16 август 2004^{[b 3]}, 10 август 2010
		5000	157×69	ҡыҙғылт һары, әфлисун төҫлө, хәнәүәт	Хабаровск	Муравьёв-Амурский һәйкәле	Амур аша күпер	«5000», Муравьёв-Амурский һәйкәле	31 июль 2006
Иҫкәрмәләр ↑ Басылмай. ↑ 2001 йылдан баҫылған банкноталарҙа «модификация 2001 г.» һүҙҙәре яҙылған. ↑ ^3,0 ^3,1 2004 йылдан баҫылған банкноталарҙа «модификация 2004 г.» һүҙҙәре яҙылған

Рәсәй һумы символы. XVII—XIX быуаттар.
Декабрист Владимир Федосеевич Раевскийҙан тартып алынған аҡса исемлеге (1826)
Авторы Леонтий Филиппович Магницкий булған Арифметика китабында Рәсәй империяһының аҡса билдәһе (1703)
Рәсәй һумының символ варианттары.
Рәсәй һумының Тарбеев Александр Владимирович тәҡдим иткән символы

2017 йылда сығарылған банкноттар

2017 йыл серияһы [3]
Һүрәт		Номинал (һум)	Размеры (мм)	төҫ	тураһында				сығыу көнө
беренсе бит	икенсе бит	Номинал (һум)	Размеры (мм)	төҫ	ҡала	беренсе бит	икенсе бит	һыу тамғаһы	сығыу көнө
		200	150×65	йәшел	Севастополь	Тавр Херсонесе	Батылған кораблдәр һәйкәле, Граф пристане пропилейҙәре	«200», Ҡырым ярымутрауы	12.10.2017
		2000	157×69	Зәңгәр төҫлө	Алыҫ көнсығыш	Рус күпере	Амур өлкәһендәге «Восточный» космодромы	«2000», Рус күпере	12.10.2017

Рәсәй һумы — Доллар курсы

Доллар курсы 2016 йыл башындағы максимумда 83,5913 һумға барып етһә, 2017 йылдың апрелендәге минимумда 55,8940 һумға тиклем төшә. Билдәле булыуынса, 2014 йыл аҙағында Үҙәк банк милли валютаның ирекле курсын иғлан иткәйне. Әммә ирекле курс шарттарында һумдың көсәйеүе сит ил валютаһындағы килемдәрҙе (нефть һәм газ экспортынан килгән долларҙарҙы) өлөшләтә юғалтыуға килтерҙе^[5].

Иҫкәрмәләр

↑ Конституция Российской Федерации — статья 75
Денежной единицей в Российской Федерации является рубль.
↑ Статья 75 Конституции России
↑ Федеральный закон Российской Федерации от 10 июля 2002 года № 86-ФЗ «О Центральном банке Российской Федерации (Банке России)»
↑ 2010 йылдан баҫылған банкноталарҙа «модификация 2010 г.» һүҙҙәре яҙылған
↑ [1] 2017 йыл 28 сентябрь архивланған.

Һылтанмалар

Информация о банкнотах и монетах на сайте Банка России (рус.) (инг.) (Тикшерелеү көнө: 27 декабрь 2009)
РОССИЙСКИЙ РУБЛЬ И ПРИЗНАКИ ПОДЛИННОСТИ РОССИЙСКОГО РУБЛЯ 2012 йыл 3 февраль архивланған. (рус.)
Российский рубль, Энциклопедия «Вокруг света». (рус.)
Рәсәй һумы (банкноталар) һәм Совет һумы (банкноталар) (нем.) (инг.) (фр.)

[1] Для нумерации расчётных и т. п. счетов используется прежний цифровой код ISO 4217 — 810

[bon5-5] Басылмай.

[mod2001-6] 2001 йылдан баҫылған банкноталарҙа «модификация 2001 г.» һүҙҙәре яҙылған.

[mod2004-7] 3,0 ^3,1 2004 йылдан баҫылған банкноталарҙа «модификация 2004 г.» һүҙҙәре яҙылған

[const-2] Конституция Российской Федерации — статья 75
Денежной единицей в Российской Федерации является рубль.

[Статья_75-3] Статья 75 Конституции России

[Закон-4] Федеральный закон Российской Федерации от 10 июля 2002 года № 86-ФЗ «О Центральном банке Российской Федерации (Банке России)»

[8] 2010 йылдан баҫылған банкноталарҙа «модификация 2010 г.» һүҙҙәре яҙылған

[9] [1] 2017 йыл 28 сентябрь архивланған.

[1]

[a 1]

[2]

[3]

[b 1]

[b 2]

[b 3]

[4]

[5]