Африканы колониаль бүлеү

Африканы колониаль бүлеү
	Африканы колониаль бүлеү
Башланыу датаһы	1885
Тамамланыу датаһы	1914
	Африканы колониаль бүлеү Викимилектә

А́фриканы бүлеү, шулай уҡ Африка өсөн ярыш йәки Африка өсөн көрәш (ингл. Scramble for Africa, франц. Partage de l'Afrique, порт. Partilha de África) — Беренсе донъя һуғышы алдынан булған осорҙа Европаның бер нисә империалистик державаларҙың Африкала яңы территорияларҙы баҫып алырға йүнәлтелгән тикшеренеү эштәрен һәм хәрби операцияларҙы уҙғарыуҙың киҫкен көнәркәшлек дәүере.

Африка 1912 йылда:
**Франция**, **Бөйөк Британия**, **Германия**, **Португалия**, **Бельгия**, **Испания**, **Италия** биләмәләре

Ключевые эпизоды

Бындай эшмәкәрлек электә булыуына ҡарамаҫтан, иң киҫкен көнәркәшлек яңы империализм дәүерендә, бигерәктә 1884 йылғы Берлин конференцияһының Генераль актын ҡабул иткәндән һуң йәйелгән.

«Африка өсөн көрәштең» кльминацияһы тип Фашодтағы ваҡиға иҫәпләнә, ул 1898 йылда Британ империяһын һәм Францияны һуғыш сигенә еткергән.

1902 йылға ҡарай Европа державалары Африка территорияһының 90 % контролдә тотҡан. Сахара сүленән көньяҡтараҡ Африкала тик Либерия (АҠШ патронлығы аҫтында) һәм Эфиопия (итальяндарҙан бойондороҡһоҙлоғон һаҡлаған) үҙаллылыҡ һаҡлап ҡалған.

XIX быуат аҙағына ҡарай Африканы бүлеүгә йәш дәүләт — Италия короллеге ҡушылған, ул был ҡитғала ресурстар сығанаҡтарын күргән. Бигерәктә уны көсһөҙләнеп барған Ғосман империяһының Африка биләмәләре һәм Африка Мөгөҙө территориялары ҡыҙыҡһындырған, сөнки уларҙа көсһөҙ мосолман солтанлыҡтары урынлашҡан.

Африканы колониаль бүлеү Беренсе донъя һуғышы башланған йылда тамамланған, был ваҡытта Бөйөк Британия Мысырҙы рәсми рәүештә аннексиялаған. Быға тиклем ике йыл алда Фес килешеүе буйынса Франция менән Испания араһында Марокко бүленгән, ә Италия итальян-төрөк һуғышы һөҙөмтәһендә Ливия өҫтөнән контроль алған.