Урыҫтар
Урыҫтар йәки рустар (үҙ атамаһы рус. русские) — Рәсәй Федерацияһында иң күп һанлы халыҡ, төп халҡы. Көнсығыш славян халыҡтары төркөмөнә керә. Урыҫ телендә һөйләшәләр. Диндарҙарҙың төп өлөшө православие динен тота.
| Һаны һәм йәшәгән урыны | |
|---|---|
|
Барлығы: ~ 133 000 000[13]
| |
| Тел | |
| Дин |
православие (75 %)[14] |
| Раса тибы | |
| Халыҡ | |
| Туғандаш халыҡтар | |
| Килеп сығышы | |
.svg){kind=small}
Йолалар
Был мәҡәләнең өлөшө әлегә яҙылмаған. |
Ғаилә башлығы булып атай йәки иң өлкән ир бала (большак, старшой) торған. Ғаиләлә бала тыуыуы тантаналы билдәләнгән, Суҡындырыу байрамынан һуң, көҙөн йәки ҡышын, туй үткәрелгән.
Урыҫтар донъя фәнендә
Был мәҡәләнең өлөшө әлегә яҙылмаған. |
Михаил Ломоносов Рәсәй фәненә нигеҙ һалыусы. XIX быуатта рус фәне донъя кимәленә сыға. Математиктар М. В. Остроградский, Н. И. Лобачевский күп илдәрҙә танылыу таба.
.jpg)
Башҡортостан урыҫтары
Башҡортостан урыҫтары — Башҡортостанда йәшәгән урыҫ халҡы. 2010 йылдағы Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәп алыу буйынса республикала 1 миллион 432 мең 906 кеше йәшәй (республика халҡының 35,19 % өлөшө)[15][16].
Төбәккә урыҫтарҙың күпләп күсеп ултырыуы Башҡортостандың Рус дәүләтенә ҡушылыуынан һуң башланған. Иң беренсе урыҫтар Өфө тирәһендәге ерҙәрҙе биләп, Башҡортостандың үҙәк төбәктәрендә, һуңыраҡ — төньяҡ-көнбайышында, Кама аръяғы сик һыҙығы буйлап таралып ултырған.
Уралдағы беренсе урыҫ тораҡ пункттары (торамалары):
Төрлө сығанаҡтар буйынса урыҫтарҙың республикаға күсеү процессы колониализм тип иҫәпләнә.
Республикала урыҫтарҙы берләштерғән күп ойошмалар эшләй. Иң эреһе — Собор русских Башкортостана[17].
-
Республикала урыҫтарҙың таралып ултырыуы
.svg)
.jpg){kind=link}
Иҫкәрмәләр
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010. Национальный состав населения РФ 2010 2020 йыл 25 май архивланған.
- ↑ Вот какие мы — россияне. Об итогах Всероссийской переписи населения 2010 года
- ↑ По данным Всероссийской переписи населения 2010 года, проведённой до произошедшего в 2014 году фактического присоединения территорий Республики Крым и Севастополя к России. Численность русских в данных субъектах по результатам крымской переписи 2014 года составила соответственно 1 188 978 и 303 100 человек
- ↑ При переписи 2010 года было рекордное число лиц, «не указавших национальную принадлежность, включая лиц, по которым сведения получены из административных источников» (более 5,6 млн.), поэтому цифры могут не отражать реальную численность
- ↑ По данным Всеукраинской переписи населения 2001 года, проведённой до произошедшей в 2014 году утраты Украиной контроля над территориями АР Крым и Севастополя с их фактическим присоединением к России. Численность русских в данных регионах по результатам переписи 2001 года составила соответственно 1 180 441 и 269 953 человек
- ↑ Всеукраїнський перепис населення 2001. Русская версия. Результаты. Национальность и родной язык. Архивировано 22 август 2011 года.
- ↑ Агентство Республики Казахстан по статистике. Этнодемографический сборник Республики Казахстан 2016 2017 йыл 14 октябрь архивланған.
- ↑ А. Ракитин Так сколько же “русских” в Нью-Йорке?
- ↑ Итоги переписи населения Беларуси 2009 г. Национальный состав.
- ↑ Информация о национальном составе постоянного населения Республики Узбекистан
- ↑ Население Латвии 2015 2016 йыл 12 март архивланған. (латыш.)
- ↑ Population by selected ethnic origins, by province and territory (2006 Census) (Statistics Canada) 2011 йыл 15 ғинуар архивланған.
- ↑ People: Russian (билдәһеҙ). Дата обращения: 28 февраль 2012. Архивировано 27 май 2012 года.
- ↑ «Верим ли мы в бога?» 2016 йыл 29 июнь архивланған. // ВЦИОМ, 30 марта 2010 года
- ↑ Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года 2016 йыл 5 июнь архивланған.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Официальные итоги с расширенными перечнями по национальному составу населения и по регионам. 2021 йыл 9 декабрь архивланған.: см. 2012 йыл 18 октябрь архивланған.
- ↑ Сайт Собора русских РБ
Һылтанмалар
- Урыҫтар // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- Кто такие русские? Вадим Викторович Долгов, российский историк и писатель. Доктор исторических наук, профессор. Кто такие русские? Сайт «Исторический документ», 27.10.2018 (рус.) (Тикшерелеү көнө: 12 ғинуар 2019)
|
Был донъя халыҡтары тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ. |