Мөхәммәт Мәккәне алғандан һуң

Мөхәммәт Пәйғәмбәр ислам календары буйынса һижри 8 йылдың Рамаҙан айында Мәккәне яулауға етәкселек итә (629 йылдың декабренә/ 630 йылдың ғинуарына тап килә). Мәккәлә ҡорайыштар Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең Ғәрәп ярымутрауындағы һуңғы ҙур ҡаршы көс була, һәм яулап алғандан һуң Мөхәммәт с.ғ.с. үҙ хәрби хәрәкәттәрен артабан төньяҡҡа йүнәлтә, Ғәссәниҙәргә һәм Византия империяһына ҡаршы кампания алып барып, үҙенең ислам батшалығын артабан киңәйтеүгә тырышлыҡ һала.

Тарихы

Хоҙайбиә солохо

Хоҙайбиә солохо Мөхәммәт с.ғ.с. менән ҡорайыштар араһында 629 йылда, Мәҙинәнән Үмрә хажы ҡылыу өсөн килгәндән һуң, төҙөлгән килешеү була. Мәккәгә уларҙы индермәйҙәр, Мөхәммәт һәм уның арҡалаштары Хоҙайбиәлә урынлаша, һәм мосолмандар, ҡорайыштар һәм уларҙың союздаштары араһында 9 йыл, 9 ай һәм 9 көнлөк тыныслыҡ килешеүе ҡабул ителә.

Ике йылдан да кәмерәк ваҡыт үткәс, ҡорайыштар менән союздаш булған Бәнү Бәкер ҡәбиләһе, мосолмандар менән союздаш булған Бәнү Хүзәғә ырыуына һөжүм итеп, килешеүҙе боҙа. Мөхәммәт килешеүҙе боҙоусыларға үҙ позицияһын ҡайтанан ҡарау өсөн 4 ай ваҡыт бирә һәм язалау ғәҙеллеген талап итә. 4 ай үткәс, Мөхәммәт Пәйғәмбәр 10 меңлек ғәскәр менән Мәккәгә юллана.

Мөхәммәт с.ғ.с. һижри 8 йылдың Рамаҙан айында ғәскәрен Мәккәгә алып бара. Был 629 йылдың декабренә йәки 630 йылдың ғинуарына тап килергә мөмкин. Мәккәлә ҡорайыштар башлығы Әбү Суфыян ибн Хәрб мосолмандарға тиң ғәскәр әҙерләй алмауын аңлап, Мәҙинәгә килешеүҙе тергеҙергә теләп килә, ләкин Мөхәммәт Пәйғәмбәр уны ҡабул итеүҙән баш тарта, һәм Әбү Суфыян Мәккәгә кире ҡайта. Һуңыраҡ ул власты Мәкккәлә ҡанһыҙ тапшырыуы тураһында әйтә һәм ислам ҡабул итә.

Хүнәйнә һуғышы

Хүнәйнә тирәһендәге һуғыш 630 йылда Мәккәнән әл-Таифҡа илткән юлдарҙың береһендә үҙәндә бәҙәүи һәүәзин ырыуына ҡаршы Мөхәммәт менән уның ғәскәре араһында була. Алыш ҙур трофейҙар яулаған мосолмандарҙың хәл иткес еңеүе менән тамамлана. Хөнәйнә янындағы һуғыш — Ҡөрьәндә телгә алынған ике һуғыштың береһе.

Һәүәзиндәр Мөхәммәт ғәскәре менән Мәккәгә һөжүм итеү өсөн Мәҙинәнән сыҡҡанлығын белгәс, көс Мәҙинәгә һөжүм итергә көс туплай башлай. Әммә Мөхәммәт с.ғ.с. уларҙың ниәттәрен аса һәм Мәккәне яулап алғандан һуң ике аҙна үткәс кенә 12 000 кешелек ғәскәр менән хәүәзиндәргә ҡаршы сыға. Хәҙерге тарихсылар был мәлдән алып һуғыш барышын тулыһынса реконструкциялай алмай, сөнки һуғышты тасуирлаған төрлө мосолман сығанаҡтары ҡапма-ҡаршы мәғлүмәттәр бирә.

Алыш ваҡытында Мөхәммәт Пәйғәмбәр ҡулына бер ус тупраҡ алып, дошмандар яғына һибә. Тупраҡ һәүәзиндәрҙең күҙҙәрен томалай һәм буталыш, ҡурҡыу башлана. Бының менән файҙаланып, мосолмандар уларҙы ҡыҫырыҡлай башлай һәм һәүәзиндәр ғаиләләрен һәм малын ташлап, һуғыш яланын ташлап китергә мәжбүр була.

Һәүәзиндәр башлығы Мәлик ибн Әүеф ән-Насри үҙе менән мал көтөүҙәрен һәм ғаиләләрен алып килгәнгә күрә, мосолмандар 6000 ҡатын-ҡыҙ һәм баланы әсир итә, 24000 дөйәнән торған ҙур табышты яулап ала. Күпмелер кеше ҡасып китеп, ике төркөмгә бүленә. Бер төркөм кире килә, был Аутастағы һуғышҡа килтерә, шул уҡ ваҡытта ҙур төркөм әл-Таифта һыйыныу таба, уларҙы Мөхәммәт ҡамауға ала.

Мөбәхилә аяты

Әлү Ғимран сүрәһенең 61-се аяты

Эҙемтәләре

Был осорҙан һуң Мөхәммәттең вариҫтары осоро башлана

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Ислам тарихы

Сығанаҡтар

• The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate. — Cambridge University Press, 1997. — ISBN 9780521646963.
• An Introduction to Shi'i Islam. — Yale University Press, 1985. — ISBN 9780300034998.
• The Nusayri-Alawi Religion: An Enquiry into Its Theology and Liturgy. — Brill, 2002. — ISBN 978-9004125520.
• Leaman, Oliver, ed. (2006), "'ALI IBN ABI TALIB", The Qur'an: an Encyclopedia, Routledge, pp. 28–32, ISBN 9-78-0-415-32639-1, <https://archive.org/details/quranencyclopedi2006unse/mode/2up> 

• "ĀL-E ʿABĀ", Encyclopædia Iranica, vol. I, 2011, p. 742, <https://iranicaonline.org/articles/al-e-aba-the-family-of-the-cloak-i> 

• Religious Authority and Political Thought in Twelver Shi'ism: From Ali to Post-Khomeini. — Routledge, 2013. — ISBN 9781135044732.