Иҫке Этекәй
Иҫке Әтекәй (рус. Староитикеево) — Башҡортостандың Ауырғазы районындағы ауыл. Батыр ауыл Советына ҡарай. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 197 кеше[2]. Почта индексы — 453483, ОКАТО коды — 80 205 804 010.
| Ауыл | |
| Иҫке Этекәй рус. Староитикеево | |
| Ил | |
|---|---|
| Федерация субъекты | |
| Муниципаль район | |
| Ауыл биләмәһе | |
| Координаталар | |
| Нигеҙләнгән | |
| Беренсе мәртәбә телгә алынған |
1747,1779 |
| Элекке исеме |
Ғүмәр |
| Халҡы | |
| Милли состав |
татарҙар |
| Сәғәт бүлкәте | |
| Почта индексы |
453483 |
| Һанлы танытмалар | |
| Автомобиль коды |
02, 102 |
| ОКАТО коды | |
| ОКТМО коды | |
.svg)
Тарихы үҙгәртергә
XVIII быуаттың 40-сы йылдарында нигеҙләнгән башҡорт ауылы. 1779 йылда Нуғай даруғаһы Меркет‑Мең улусы башҡорттарының аҫаба ерҙәрендә типтәрҙәр килеп ултыра. Сотник Этекәй Дәүләтов исеме менән аталған ауылға нигеҙ һала. 1774 йылғы Юлбирҙе Этекәйев йорт старшинаһы булып хеҙмәт иткән — ауылдар менән идара иткән. Уның улдары — Юлбирҙе Этекәев (1774) билдәле. Ул бер төркөм ауылдар менән идара иткән, йорт старшинаһы булған. Юлбирҙенең улдары — Фәйзулла, Ихсан, Мөхәмәтғәле, Йосоп. Шулай уҡ ауыл кешеләренең береһе Ғүмәр Исламғолов исеме менән Ғүмәр ауылы тип теркәлгән. XIX быуаттың 1‑се яртыһынан алып хәҙерге исемен йөрөтә[3].
1795 йылда 32 йортта 203 кеше — 167 башҡорт, 22 типтәр, 14 мишәр йәшәгән. Мишәрҙәр һәм типтәрҙәр бында меркет-мең башҡорттары менән керҙәшлек килешеүен 1747 һәм 1779 йылдарҙа төҙөгән. 1865 йылда 35 йортта — 236 кеше[4] Был ике ауылдың халҡы игенселек, малсылыҡ һәм кәсепселек менән шөғөлләнгән. 1842 йылда 295 башҡортҡа 608 бот ужым һәм 1082 бот яҙғы иген сәселгән[5].
Был ауыл урынлашҡандан һуң 100 йыл үтеүгә бер нисә ғаилә икенсе Этекәй ауылына нигеҙ һалған. Иҫке һәм Яңы Этекәйҙә хәҙер башҡорттар, мишәрҙәр, типтәрҙәр йәшәй. Типтәрҙәр үҙҙәрен татар тип атай[6].
Халыҡ һаны үҙгәртергә
Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
| 1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар) | |||||
| 1920 йыл 26 август | 521 | ||||
| 1926 йыл 17 декабрь | |||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | 486 | ||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | 351 | ||||
| 1970 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1979 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | 179 | ||||
| 2002 йыл 9 октябрь | 208 | ||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 197 | 89 | 108 | 45,2 | 54,8 |
- Милли состав
Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса — күпселек татарҙар (77 %) йәшәй[7].
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Ревизия материалдары үҙгәртергә
1850 йылда[8] Иҫке Этекәй ауылында ла рәүиз (ревизия) үткәрелә һәм уның материалдары Башҡортостандың Милли архивында һаҡлана.
Географик урыны үҙгәртергә
Урамдары үҙгәртергә
.
Билдәле шәхестәр үҙгәртергә
- Зифа Нагаева (1 март 1956 йыл) — йырсы, шағир, композитор, радио тапшырыуҙар алып барыусы (1996—2013). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2003), Ауырғазы районының Ғәлимйән Ибраһимов исемендәге премияһы лауреаты (2006), Татарстан Республикаһының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (2011)[12].
- Миңлебаев Ғиләжетдин Фәсхетдин улы, Ғиләж Ғүмәрский (1 апрель 1890 йыл—26 ноябрь 1967 йыл) — драматург. 1910 сы йылдарҙан үҙешмәкәр театр коллективтарын ойоштороусы. 1930—1937 йылдарҙа Башҡортостан дәүләт нәшриәтенең район-ара бүлеге мөдире. Беренсе донъя һуғышында ҡатнашыусы. Сәйәси золом ҡорбаны.
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. Дата обращения: 20 август 2014. Архивировано 20 август 2014 года.
- ↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- ↑ Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 54. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- ↑ Иҫке Этекәй // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- ↑ Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 54. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- ↑ Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 54. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- ↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта(недоступная ссылка) (рус.)
- ↑ ревизия материалдары(недоступная ссылка)
- ↑ Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.
- ↑ Иҫке Этекәй // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- ↑ Межрайонная инспекция Федеральной налоговой службы № 3 по Республике Башкортостан
- ↑ Национальная библиотека им. А.-З.Валиди Республики Башкортостан. Литературная карта Республики Башкортостан. Персоналии. Нагаева Зифа Валиевна (рус.) (Тикшерелеү көнө: 28 февраль 2018)
Һылтанмалар үҙгәртергә
- Иҫке Этекәй // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 54. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- ревизия материалдары(недоступная ссылка)
|
Портал «Башҡортостан ауылдары» |
|---|---|
|
Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала |
|
Проект «Башҡортостан ауылдары» |