Ҡармыш

Ҡармыш (рус. Кармышево) — Башҡортостандың Әлшәй районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 651 кеше. Почта индексы — 452115, ОКАТО коды — 80202828001.

Ауыл
Ҡармыш
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Әлшәй районы
Координаталар	54°01′26″ с. ш. 54°58′46″ в. д.
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 202 828 001
ОКТМО коды	80 602 428 101
ГКГН номеры	0518065
Ҡармыш

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1906 йыл	530
1920 йыл 26 август	598
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	403
1959 йыл 15 ғинуар	420
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	640
2002 йыл 9 октябрь	687
2010 йыл 14 октябрь	651	328	323	50,4	49,6

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Раевка): 7 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Раевка): 7 км

Урамдары

• Дим урамы (рус. улица Демская)
• Йәштәр урамы (рус. улица Молодежная)
• Аҫҡы тыҡрыҡ (рус. переулок Нижний)
• Күл урамы (рус. улица Озерная)
• Тракт урамы (рус. улица Трактовая)
• Үҙәк урам (рус. улица Центральная)
• Мәктәп урамы (рус. улица Школьная)

Тарихы

Ҡармыш ауылы баҫылып сыҡҡан сығанаҡтарҙа бер нисә тапҡыр телгә алына. 1770 йылда унда йәшәүселәр Көҫәп Биктимеров, Ҡобаҡай Ҡолсомаков, Балтас Аҡанов Сураҡай, Алъяй, Аҡҡолай һәм Ҡасим ауылдарының аҫабалары менән бергә сыуаштарға Яйыҡ-сыбы мең ерҙәренең бер өлөшөн 20 йылға ҡуртымға бирә. Яйыҡ-ҫыбы-мең улусы башҡорттарының Аҫау йылғаһы буйындағы ерҙәрҙе Моҡшин улусы башҡорттарына тапшырыу тураһындағы килешеү яҙмаһы 1745 йылда «мулла Ҡармыш игенселәре заказы буйынса» яҙыла. 1731 йылда уҡ Мең улусы башҡорто Ҡармыш Уразаев (уның тамғаһы Ч) крепостнойҙы ҡабул итеүҙә ҡатнаша. Был Ҡармыштар беренсе күскенсе һәм бер үк кеше.

1759 йылда Ҡармыш ауылы кешеләре Алдан Янбаев, беҙгә Көҫәп Биктимеров, Сура Ишҡыуатов, Балтас Илеков, Изергәп Көбәков Сурай һәм Алий ауылы башҡорттары менән бергә Ҡандыҡ ауылынан мишәрҙәренә Слаҡ йылғаһы буйындағы үҙ ерҙәренә индерәләр. Шулай итеп, Ҡармыш ауылы 1745—1759 йылдар араһында барлыҡҡа килгән.

1795 йылда 119 кеше йәшәгән 22 йорттан тора. 1816 йылда — 176, 1834 йылда — 224, 1870 йылда — 253, 1920 йылда — 598 башҡорт була.

1843 йылда 224 кешегә 8 бот ҡышҡы һәм 1160 фунт яҙғы иген сәселә.

Матбуғатта

• Йәшлек. 16 октябрь 2021, Зөбәржәт Шәймөхәмәтова
• Ватандаш. 12 сентябрь 2020, Ҡармыштарҙың оло шатлығы
• Әлшәй хәбәрҙәре. 3 декабрь 2019, Айыҡлыҡ — тормош нигеҙе
• Тамаша. 23 декабрь 2021, БИҘӘК ТҮГЕЛ, БЕҘҘӘ «АҪА» ТИҘӘР

Билдәле шәхестәре

• Мостафин Дамир Радик улы (18 сентябрь 1959 йыл) — 1993—1996 йылдарҙа Ташлы урта мәктәп директоры, 1996 йылда Ташлы ауыл советы хакимиәте Башлығы, 1998—2001 йылдарҙа — «Союз» крәҫтиән хужалыҡтары ассоциацияһы рәйесе. 2001 йылда «Ташлы» яуаплылығы сикләнгән йәмғиәте директоры, 2001—2004 йылдарҙа — Әлшәй район Советы рәйесе урынбаҫары. 2004 йылда Әлшәй район Советы секретары, 2004—2005 йылдарҙа — Әлшәй районы хакимиәте башлығы, 2006—2020 йылдарҙа — Әлшәй районы муниципаль районы хакимиәте башлығы. Салауат Юлаев ордены кавалеры.
• Шәмсетдинов Рәшит Мәһәҙей улы (рус. Шамсутдинов Рашид Магадиевич), (1 март 1951 йыл) — хужалыҡ эшмәкәре һәм дәүләт хеҙмәткәре. 1990 йылдың 11 октябрендә Башҡорт АССР-ының ун икенсе саҡырылыш Юғары Советының өсөнсө сессияһында Республиканың дәүләт суверенитеты тураһында Декларация ҡабул иткән Башҡорт АССР-ының 12-се саҡырылыш Юғары Советы депутаты.
• Шәмсетдинов Хәмит Мөхәмәҙи улы (5 июнь 1949 йыл — 20 ғинуар 2009 йыл) — театр һәм кино актёры, режиссёр, педагог, Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған артисы (2007), Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (1991).

Видеофильмдар

• Аҫалы балаҫ. БСТ каналында ауылдағы балаҫ һуғыу һөнәре туранда тапшырыу.[5] 2012 йыл 24 ноябрь архивланған.
• Айыҡ ауыл. 25 февраль 2020 йыл. Ҡармыш ауылы Әлшәй районыYouTube сайтында Видео
• Ҡармыш ауылы юбилейы. 25 август 2015 йылYouTube сайтында Видео
• Ҡармыш ауылында мәсет асыу. 24 сентябрь 2020 йылYouTube сайтында Видео

Һылтанмалар

• Ҡармыш // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 16 май 2022)