Сыуаштар (cыу. чӑвашсем) — Рәсәй Федерацияһының күп һанлы төрки халыҡтарының һәм илдең иң ҙур этностарының береһе. 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса, сыуаштарҙың дөйөм һаны 1 миллион 637 мең самаһы.

Сыуаштар
Чăвашсем
Үҙ атамаһы

чӑваш (ед. ч.), чӑвашсем

Һаны һәм йәшәгән урыны

Барлығы: ~ 1,5 млн
Рәсәй Федерацияһы Рәсәй Федерацияһы:
 1 435 872 (пер. 2010)[1], 1 637 094 (пер. 2002)[2][3]

Ҡаҙағстан Ҡаҙағстан: 7 301 (перепись 2009)[4][5]

Украина Украина: 10 593 (2001)[7][8]

Үзбәкстан Үзбәкстан: 10 074 (1989 й.)[9] или 14000[8]
Беларусь Беларусь:   1 277 (перепись 2009)[10]
Ҡырғыҙстан Ҡырғыҙстан: 848 (1999)[8][11]
Төркмәнстан Төркмәнстан: 2 281 (1989)[12] или 3600[8]
Молдова Молдова: 1 204 (1989)[13] или 1 000[8]
Литва Литва: 687 (1989)[8][14]
Эстония Эстония: 495 (2000)[15]
Грузия Грузия: 542 (перепись 1989)[16]
Латвия Латвия: 534 (оценка 2011)[17]
Әзербайжан Әзербайжан: 489 (1989)[18]
Тажикстан Тажикстан: 200 (2000)[19] или 3 400[8]

Тел

Сыуаш теле, урыҫ тиеле

Дин

Күпселеге православие динендә[20].,

Раса тибы

Субурал тибы, понтий тибы, сублапоноид тибы

Халыҡ

төрки

Туғандаш халыҡтар

савир, болғарҙар, хазарҙар

Этник төркөм

Вирьял, анатри, анат енчи

Килеп сығышы

Болғарҙар

Сыуашстанда йәшәүселәрҙең 49,2 проценты ошо милләт вәкилдәре. Сыуаш диаспоралары, йыйнаҡ төркөмдәр булып, Рәсәйҙең башҡа төбәктәрендә лә көн итә. Ситтә йәшәүселәрҙең 30 процент самаһы Урал-Волга республиалары һәм өлкәләрендә: Башҡортостан, Татарстан, Ульяновск, Һамар һәм Һарытау өлкәләрендә тупланған.

Бынан тыш сыуаштар Ҡаҙағстан, Украина һәм Беларусь Республикаһында йәшәй.

Сыуаштар йәшәгән урындар

Сыуаштар Көньяҡ Урал буйына XVII быуат башында күсенә башлай.

Башҡортостанда сыуаштар халыҡ һаны буйынса урыҫтарҙан, башҡорттарҙан, татарҙарҙан ҡалышып 4-се урында. Улар башлыса Ауырғазы районында — 12,5 мең, Бишбүләк районында — 10, 4 мең, Стәрлетамаҡта — 4,9 мең, Ҡырмыҫҡалы районында — 4,8 мең йәшәй.

Сыуаш шағирҙары К. В. Иванов, Я. Г. Ухсай Башҡортостандың Бәләбәй районы Ыҫлыҡбаш ауылында тыуған.

Космонавт Андриян Николаев та сыуаш милләтенән.

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года 2016 йыл 5 июнь архивланған.
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 Всероссийская перепись населения 2002 года. Дата обращения: 24 декабрь 2009. Архивировано 21 август 2011 года. 2008 йыл 2 февраль архивланған.
  3. Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России
  4. Агентство Республики Казахстан по статистике. Перепись 2009. 2012 йыл 1 май архивланған. (Национальный состав населения 2013 йыл 14 сентябрь архивланған..rar)
  5. В 1989 году — 22 305 чувашей в Казахской ССР: Демоскоп. Каз. ССР 1989
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Численность населения по областям, городам и районам, полу и отдельным возрастным группам, отдельным этносам на 1 января 2010 года 2013 йыл 17 ғинуар архивланған.
  7. Всеукраїнський перепис населення 2001. Русская версия. Результаты. Национальность и родной язык.
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 Chuvash Ethnic People in all Countries
  9. Демоскоп. Уз. ССР. 1989
  10. Национальный состав населения Белоруссии, её областей и районов. Перепись 2009
  11. Демографические тенденции, формирование наций и межэтнические отношения в Киргизии в 1926—2000 г. Демоскоп
  12. Демоскоп. Туркмен. ССР. 1989
  13. Демоскоп. МССР. 1989
  14. Демоскоп. Лит. ССР. 1989
  15. Статкомитет Эстонии Национальный состав населения Перепись 2000 г. ([1])
  16. Демоскоп. Груз. ССР 1989
  17. Tabula: TSK11-03. IEDZĪVOTĀJU NACIONĀLAIS SASTĀVS  (латыш.)
  18. Демоскоп. Аз. ССР 1989
  19. Итоги переписи населения Таджикистана 2000 года: национальный, возрастной, половой, семейный и образовательный составы
  20. Музей им. П. В. Алабина / Музей Алабина / Экспозиция и выставки / Выставки / Конфессии 2010 йыл 16 февраль архивланған.

Һылтанмалар үҙгәртергә