Хильдесхайм

Хильдесхайм
	Хильдесхайм
	нем. Hildesheim
Байраҡ	Герб
Рәсми атамаһы	Hildesheim
Ҡыҫҡаса атамаһы	Hil
ХФА-лағы транскрицияһы	hɪldəshaɪ̯m
Архивы хранятся в	Stadtarchiv Hildesheim[d]
Этнохороним	Hildesheimer, Hildesheimerin һәм Hildesheimerinnen
Дәүләт	Германия
Административ үҙәге	Хильдесхайм[d]
Административ-территориаль берәмек	Хильдесхайм[d]
Сәғәт бүлкәте	UTC+1:00[d] һәм UTC+2:00[d]
Хөкүмәт башлығы	Инго Мейер[d]
Ойошма ағзаһы	Мэры за мир[d] һәм Niedersächsischer Städtetag[d]
Халыҡ һаны	102 325 кеше (31 декабрь 2023)
Диңгеҙ кимәленән бейеклек	96 метр
Туғандаш ҡала	Ангулем[d], Уэстон-сьюпер-Мэр[d], Паданг[d], Галле, Геленджик[d], Северный Сомерсет[d], Павия[d] һәм Эль-Минья[d]
Сиктәш	Харзум[d], Шеллертен[d], Бад-Зальцдетфурт[d], Дикхольцен[d], Деспеталь[d], Бетельн[d], Нордштеммен[d] һәм Гизен[d]
Инвентарный номер	187
Майҙан	92,29 км² (31 декабрь 2017)
Почта индексы	31101–31141
Рәсми сайт	stadt-hildesheim.de
Урындағы телефон коды	05121
Номер тамғаһы коды	HI
Категория для почётных граждан субъекта	Q8942859?
Элементтың күренеше өсөн категория	Category:Views of Hildesheim[d]
	Хильдесхайм Викимилектә

Хильдесхайм (ҡайһы берҙә Гильдесгейм; нем. Hildesheim ) — Германиялағы ҡала, Түбәнге Саксония ерендәге шул уҡ исемдәге Хильдесхайм районы үҙәге. Ганноверҙан 25 км көньяҡ-көнсығышта урынлашҡан. Халҡы — яҡынса 100 мең кеше тәшкил итә. IX быуаттан билдәле.

Тарихы

IX быуат башында, 815 йылда, Хильдесхайм епископлығына нигеҙ һалына. Бер нисә быуат дауамында ҡала менән руханиҙар идара итә, һуңынан ратуша төҙөлгәс, граждандар идара итеүгә хоҡуҡ ала. 1300 йылда епископ ҡала халҡы менән власты уртаҡлашырға мәжбүр була, уларға үҙенең ҡала хоҡуғын бирә һәм үҙенең мисәтен булдырыға рөхсәт итә.

Протестант Реформацияһы көрәштәше Мартин Лютер Йоһанн Бугенхаген эшмәкәрлеге арҡаһында 1542 йылда ҡалала еңеп сыға.

Хильдесхайм кенәзлеге-епископлығы вәкәләттәрен донъяуи кенәзлеккә тапшыра. 1807 йылға тиклем ҡала һәм кенәзлек идараһы аҫтында ҡала һәм кенәзлек Пруссия идаралығы аҫтында була, ә һуңынан Наполеон тарафынан ойошторолған Вестфалия Короллегенә күсә. Шул саҡта Хильдесхейм Дистриктта Хильдесхейм Окер Департаментының префектура аҫты үҙәге була (франц. Département Ocker de l). Наполеон һуғыштарынан һуң 1813 йылда Хильдесхайм Ганновер Короллеге составына инә, ә 1823 йылда барлыҡҡа килгән Хильдесхейм округының үҙәге була. 1866 йылда Австро-пруссия һуғышынан һуң Ганновер Короллеге менән бергә Хильдесхайм Пруссия тарафынан аннексиялана һәм Ганновер Провинцияһының өлкә ҡалаһы булып китә.

Хильдесхайм 1945 йылда Икенсе донъя һуғышы ваҡытында, бигерәк тә 1945 йылдың 22 мартында һауа һөжүме һөҙөмтәһендә зыян күрә. Урта быуат үҙенсәлеген һаҡлап килгән ҡала үҙәге йәшәүҙән туҡтай. Һуғыштан һуң ул бөтөнләй башҡа төрлө стилдә тергеҙелә. Бәхеткә күрә, күпселек эре сиркәүҙәр, уларҙың икеһе әлеге ваҡытта ЮНЕСКО-ның Бөтә донъя мираҫы, һуғыштан һуң, тиҙ арала тергеҙелә.

1980 йылда тарихи үҙәктең реконструкцияһы башлана. Төп майҙан тирәләй боронғо биналар һәм ҡоролмалар һүтелә һәм ысын төҙөлөштәрҙең күсермәләре менән алмаштырыла.

Халҡы

Йыл	Иҫәбе
1270	5000
1400	6000
1450	8000
1500	9000
1648	5500
1803	11 108
1817	11 585
1825	12 630
3 декабрь 1849¹	14 651
3 декабрь 1855¹	15 923
3 декабрь 1858¹	16 300
3 декабрь 1861¹	17 100
3 декабрь 1864¹	17 988
3 декабрь 1867¹	19 580
1 декабрь 1871¹	20 801

Йыл	Иҫәбе
1 декабрь 1875¹	22 581
1 декабрь 1880¹	25 900
1 декабрь 1885¹	29 386
1 декабрь 1890¹	33 481
2 декабрь 1895¹	38 977
1 декабрь 1900¹	42 973
1 декабрь 1905¹	47 061
1 декабрь 1910¹	50 239
1 декабрь 1916¹	47 364
5 декабрь 1917¹	46 164
8 октябрь 1919¹	53 499
16 июнь 1925¹	58 181
16 июнь 1933¹	62 519
17 май 1939¹	72 495
31 декабрь 1945	58 982

Йыл	Иҫәбе
29 октябрь 1946¹	58 973
13 сентябрь 1950¹	72 292
25 сентябрь 1956¹	84 695
6 июнь 1961¹	96 341
31 декабрь 1965	99 001
27 май 1970¹	93 800
31 декабрь 1975	105 290
31 декабрь 1980	102 619
31 декабрь 1985	100 864
25 май 1987¹	103 449
31 декабрь 1990	105 291
31 декабрь 1995	106 101
31 декабрь 2000	103 909
30 сентябрь 2005	102 654

¹ данные переписи

Иҫтәлекле урындары

Ратуша, төп майҙан

Изге Михаил сиркәүе

Иртә готик торлаҡ йорто Темпельхаус

Раштыуа йәрминкәһе

Изге Годехард базиликаһы

Хильдесхайм соборы (нем.St. Dom. Maria), урта быуат католик соборы, 1010 һәм 1020 йылдар араһында төҙөлгән, XI, XII һәм XIV быуаттарҙа реконструкциялана һәм киңәйтелә, 1945 йылдағы һауа һөжүменән һуң 1950 йылдан алып 1960 йылға тиклем тергеҙелә. 1985 йылдан ЮНЕСКО-ның мәҙәни мираҫы исемлегенә ингән.
Изге Михаил сиркәүе (нем.Michaeliskirche), икенсе мең йыллыҡтың башында роман стилендә төҙөлгән, 1985 йылда ЮНЕСКО-ның мәҙәни мираҫы исемлегенә ингән.
Йәмиғ музейы (нем. Dom-Museum), дини һынлы сәнғәттең ҙур коллекцияһы урынлашҡан.
Рёмер һәм Пелицеус музейы (нем. Roemer - und Pelizaeus-Museum), 1844 йылда нигеҙ һалынған Рёмер музейының һәм 1911 йылда барлыҡҡа килгән Пелицеус музейының берләшмәһе булып тора. Музейҙа боронғо мысыр һәм боронғо перуан сәнғәтенең иң бай коллекцияһы һаҡлана. Был музейҙа ҡытай фарфорының коллекцияһы үҙенең күләме менән Европала икенсе урынды биләй.

Башҡа иҫтәлекле урындар үҙ эсенә театрҙарҙы, оперетта, мюзиклдар, драма, балетты индерә.

Ваҡиғалар

Джаз фестивале (нем. Jazz-Festival), Изге Троица көнөндә, йыл һайын май йәки июнь айында үтә.
M’era Luna Festival — Германияның ҙур музыкаль фестивале, йыл һайын августың икенсе ял көнөндә үткәрелә.

Изге Михаил сиркәүенә 1010 йылда нигеҙ һалына (11 быуат)

Мәҙәниәт һәм мәғариф

Хильдесхайм университеты (нем. Universität Hildesheim) 1978 йылда барлыҡҡа килгән. Уның төп факультеттары — социаль һәм информацион фәндәр. Университетта яҡынса 5 мең кеше теркәлгән. Халыҡ-ара менеджмент һәм бәйләнеш өлкәһендә инновациялар университетҡа сит ил студенттарын йәлеп итә

Иҡтисады

Хильдесхаймдағы корпорациялар:

Bosch, автомобиль һәм сәнәғәт ҡорамалдары етештереүсе;
Blaupunkt, «Robert Bosch GmbH Corporation» концернында бүленгән компания;
The Coca-Cola Company;
Fairchild';
Thyssen, тәҙрә системалары;
Krupp, тутыҡмай торған табаҡлы ҡорос етештереү буйынса ҙур концерн.
Mettler-GmbH Garvens Toledo

Сәйәсәте

1803 йылдан алып әлеге көнгә тиклем мэрҙар исемлеге

Йыл	Исеме
1803—1843	Отто Фердинанд Лодя Георг
1843—1848	Кристоф Карл Люнтцель
1848—1852	Домайер
1853—1875	Йохан Фридрих Бойзен Паулу
1876—1895	Густаф Струкманн
1895—1896	Ханс Укерт
1896—1909	Густаф Струкманн
1909—1937	Эрнст Эрлихер
1945—1946	Эрих Брушка
1946—1950	Альбин Хунгер
1950—1952	Фридрих Лекве
1952—1958	Альбин Хунгер
1958—1959	Линка Паулу
1959—1964	Бойкен Мартин
1964—1968	Немша Фридрих
1968—1972	Бойкен Мартин
1972—1975	Немша Фридрих
1975—1981	Клинг Хайко
1981—1991	Табутты Клемка
1991—2001	Курт Махенс
2001—2005	Һан. Ульрих Кумма
2005 йылдан алып	Курт Махенс

Элемтә һәм киң мәғлүмәт саралары

Relation Hildesheimer, Германияла иң беренсе гәзит, XVII быуаттан баҫылып сыға (1619—1620).
1908 йылдың 10 июлендә беренсе телефон станцияһы асыла.

Хильдесхаймда эффектив транспорт инфраструктураһы — тимер юлы өсөн төбәк үҙәге (Intercity-Express) бар, ул автострада менән бәйле автострада (Autobahn), Урта герман каналында гаване бар.