Түбәнге Бәгәнәш

Түбәнге Бәгәнәш
	Ауыл
	Түбәнге Бәгәнәш; Түбәнге Бәгәнәш
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Ауырғазы районы
Ауыл советы	Семенкин
Координаталар	53°47′17″ с. ш. 55°33′31″ в. д.HGЯO
Милли состав	татарҙар, башҡорттар
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 205 834 005
ОКТМО коды	80 605 434 141
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Түбәнге Бәгәнәш

Түбәнге Бәгәнәш (рус. Нижний Бегеняш) — Башҡортостандың Ауырғазы районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 235 кеше^[1]. Почта индексы — 453492, ОКАТО коды — 80205834005.

Тарихы

Ауылға 18 быуат уртаһында (башҡа мәғлүмәттәр буйынса 1702 йылда) Нуғай даруғаһы Бәгәнәш‑Мең улусы Бәгәнәш ауылы (хәҙерге Үрге Бәгәнәш ауылы) башҡорттары үҙ ерҙәрендә Бәгәнәш исеме менән нигеҙ һала. 1794 йылда керҙәшлек килешеүе буйынса бында яһаҡлы татарҙар (улар һуңынан типтәрҙәр ҡатламына күскән) килеп ултыра. 1795 йылда (Үрге Бәгәнәш ауылы халҡы менән бергә иҫәпкә алынған) 67 йортта 449 кеше йәшәгән, 1865 йылда 120 йортта — 766 кеше. Шулай уҡ Түбәнге Бәгәнәш‑Әбүкән исеме менән билдәле булған. Игенселек, малсылыҡ, урман кәсептәре менән шөғөлләнгәндәр. Мәсет, училище булған. 1906 йылда мәсет, бакалея кибете теркәлгән. 1920 йылда 1‑се Түбәнге Бәгәнәш һәм 2‑се Түбәнге Бәгәнәш ауылдары (халҡы бергә иҫәпкә алынған), 1939 йылда Бәгәнәш ауылы булараҡ теркәлгән. 40‑сы йылдарҙан алып хәҙерге исемен һәм статусын йөрөтә. Унда яңы суҡындырылған сыуаштар йәшәй. Улар 125 кеше иҫәпләнә. Бөгөнгө көндә ауылда татарҙар өҫтөнлөк итә^[2].

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	235	115	120	48,9	51,1

Милли составы

2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәтенә ярашлы, күпселек милләт — татарҙар (70 %), башҡорттар (28 %)^[3].

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

Район үҙәгенә тиклем (Талбазы): 38 км
Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Семёнкин): 10 км
Яҡындағы тимер юл станцияһы (Стәрлетамаҡ): 30 км^[4].

Урамдары

Совет урамы (рус. улица Советская)
Үҙәк урам (рус. Центральная улица)^[5]

Билдәле шәхестәр

Хисмәтуллин Ғәрифйән Рәхимйән улы (9 август 1932 йыл—15 ноябрь 2004 йыл) — ауыл хужалығы хеҙмәткәре һәм йәмәғәт эшмәкәре, 1948—1992 йылдарҙа Стәрлетамаҡ районының «Первомайский» совхозы механизаторы, трактор бригадаһы бригадиры. Башҡорт АССР-ының 8-се саҡырылыш Юғары Советы депутаты (1971-1975). Социалистик Хеҙмәт Геройы (1971)^[6].
Ғәлиев Әлмөхәмәт Бикмөхәмәт улы (4.11.1904, Түбәнге Бәгәнәш ауылы- 6.02.1945, Альт Раутден, Германия (Польша))- СССР ҡораллы көстәре кадровый офицеры. Капитан. Ҡыҙыл Армия сафында 1926-1945 йылдарҙа хеҙмәт иткән. 1930 йылдарҙа Бәләбәй ҡалаһында урынлашҡан айырым 4-се Башҡорт территориаль уҡсылар полкы командиры урынбаҫары.

Иҫкәрмәләр

↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
↑ Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 56. — ISBN 978-5-295-04683-4.
↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта(недоступная ссылка) (рус.)
↑ Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.
↑ Улицы д.Нижний Бегеняш
↑ Хисматуллин Гарифьян Рахимьянович —Хисматуллина Гарифьяна Рахимьянович 2016 йыл 7 апрель архивланған. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 8 август 2017)

Һылтанмалар

1816 йылғы ревизия материалдары(недоступная ссылка)
1850 йылғы ревизия материалдары(недоступная ссылка)

Сығанаҡтар

	Портал «Башҡортостан ауылдары»
	Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала
	Проект «Башҡортостан ауылдары»

[1] Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)

[2] Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 56. — ISBN 978-5-295-04683-4.

[справочник-3] Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта(недоступная ссылка) (рус.)

[ATU-4] Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.

[5] Улицы д.Нижний Бегеняш

[6] Хисматуллин Гарифьян Рахимьянович —Хисматуллина Гарифьяна Рахимьянович 2016 йыл 7 апрель архивланған. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 8 август 2017)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Һанлы танытмалар
Ауыл
Түбәнге Бәгәнәш Түбәнге Бәгәнәш
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Ауырғазы районы
Ауыл советы	Семенкин
Координаталар	53°47′17″ с. ш. 55°33′31″ в. д.^HGЯO
Милли состав	татарҙар, башҡорттар
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 205 834 005
ОКТМО коды	80 605 434 141
Картаны күрһәтергә/йәшерергә Түбәнге Бәгәнәш