Басов Николай Геннадиевич

Басов Николай Геннадиевич
	Басов Николай Геннадиевич
	рус. Никола́й Генна́диевич Ба́сов
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	Совет Рәсәйе; СССР; Рәсәй
Патронимы йәки матронимы	Геннадьевич[d]
Тыуған көнө	14 декабрь 1922[…]
Тыуған урыны	Усмань[d], Тамбов губернаһы[d], Совет Рәсәйе
Вафат булған көнө	1 июль 2001[…] (78 йәш)
Вафат булған урыны	Мәскәү, Рәсәй
Ерләнгән урыны	Новодевичье зыяраты[d]
Хәләл ефете	Басова, Ксения Тихоновна[d]
Балалары	Дмитрий Басов[d]
Туған тел	урыҫ теле
Һөнәр төрө	физик, уйлап табыусы, университет уҡытыусыһы, сәйәсмән
Эшмәкәрлек төрө	радиофизика[d], физика һәм квантовая электроника[d]
Эш урыны	Рәсәй Фәндәр академияһының П. Н. Лебедев исемендәге физика институты[d]; «МИФИ» Милли ядро тикшеренеү университеты (Мәскәү инженерлыҡ-физика институты)
Биләгән вазифаһы	директор[d] һәм СССР Юғары Советы депутаты[d]
Уҡыу йорто	«МИФИ» Милли ядро тикшеренеү университеты (Мәскәү инженерлыҡ-физика институты)
Ғилми исеме	академик АН СССР[d] һәм РФА академигы[d]
Ғилми дәрәжә	физика-математика фәндәре докторы[d]
Ғилми етәксе	Михаил Александрович Леонтович[d] һәм Прохоров Александр Михайлович
Аспиранттар	Летохов, Владилен Степанович[d] һәм Крохин, Олег Николаевич[d]
Сәйәси фирҡә ағзаһы	Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Һуғыш/алыш	Бөйөк Ватан һуғышы
Ойошма ағзаһы	ГДР фәндәр академяһы[d], Леопольд Академияһы, Рәсәй Фәндәр академияһы, СССР Фәндәр академияһы[d], Болгарская академия наук[d], Шведская королевская академия инженерных наук[d], Һиндостан милли фәндәр академияһы[d] һәм Польша фәндәр академияһы[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	премия Калинги[d] (1986) Большая золотая медаль имени М. В. Ломоносова[d] (1990) почётный доктор Мадридского политехнического университета[d] (28 ғинуар 1985) Америка физика йәмғиәте ағзаһы[d] (1998) Edward Teller Award[d] (1991)
Вики-проект	Проект:Математика[d]
Число Эрдёша	7
	Басов Николай Геннадиевич Викимилектә

Басов Николай Геннадиевич (14 декабрь 1922 йыл — 1 июль 2001 йыл) — СССР һәм Рәсәйҙең ғалим-физигы, физика буйынса Нобель премияһы (1964), Ленин премияһы (1959) һәм СССР Дәүләт премияһы (1989) лауреаты. Ике тапҡыр Социалистик Хеҙмәт Геройы (1969, 1982).

Мәскәүҙән СССР-ҙың 9-11-се саҡырылыш Юғары Советының Союздар Советы депутаты^[8].

Биографияһы

Николай Геннадиевич Басов Тамбов губернаһы Усмань ҡалаһында (хәҙер Липецк өлкәһе) тыуа^[9]. Атаһы — Геннадий Федорович Басов, әсәһе — Молчанова Зинаида Андреевна. Урыҫ^[10]. 1927 йылда ғаилә Усмандән Воронежға күсенә. 1936—1950 йылдарҙа ВЛКСМ ағзаһы. 1941 йылда Басов Воронеж урта мәктәбен тамамлағас, хәрби хеҙмәткә саҡырыла Куйбышев медицина академияһына ебәрелә. 1943 йылда фельдшер квалификацияһына эйә була һәм ғәмәлдәге армияға ебәрелә, 1-се Украина фронтында хеҙмәт итә.

Һуғыштан һуң Басов МИФИ-ға уҡырға инә, 1950 йылда диплом яҡлай. 1948 йылдан СССР Фәндәр академияһының Лебедев исемендәге Физика институтында (ФИАН) лаборант булып эшләй, диплом алғандан һуң да М. А. Леонтович һәм А. М. Прохоров етәкселегендә шунда эшләй. 1953 йылда — кандидатлыҡ, ә 1956 йылда «Молекуляр генератор» темаһы буйынса докторлыҡ диссертацияһы яҡлай^[11].

1958—1972 йылдарҙа Басов — ФИАН директоры урынбаҫары, ә 1973—1989 йылдарҙа үҙе институты директоры вазифаһын биләй. 1963 йылда ул бында квант радиофизикаһы лабораторияһын ойоштора һәм вафат булғансы уны етәкләй. 1962 йылда Басов СССР Фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы итеп һайлана, ә 1966 йылдан — СССР Фәндәр академияһы академигы, һуңынан Фәндәр академияһы президиумына һайлана (1967—1990 йылдарҙа — СССР Фәндәр академияһы президиумы,1991 йылдан Рәсәй Фәндәр академияһы президиумы ағзаһы).

СССР Фәндәр академияһы ғалимдарының 1973 йылда «Правда» гәзитенә «академик А. Д. Сахаровтың тәртибен ғәйепләп» яҙған хатына ҡул ҡуйған академиктарҙың береһе.^[12]^[13].

Иҫкәрмәләр

↑ Басов Николай Геннадиевич // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^2,0 ^2,1 Nikolai Gennadijewitsch Bassow // Энциклопедия Брокгауз (нем.)
↑ ^3,0 ^3,1 Nikolaj Gennadijevič Basov // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
↑ Nikolai G. Basow // Munzinger Personen (нем.)
↑ Find a Grave (ингл.) — 1996.
↑ ^6,0 ^6,1 Чешская национальная авторитетная база данных
↑ http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-58.ln-ru.dl-.pr-inf.uk-12
↑ Список депутатов Верховного Совета СССР 11 созыва (билдәһеҙ). Дата обращения: 14 ғинуар 2015. Архивировано 28 апрель 2013 года.
↑ Попов П. Басов Николай Геннадьевич // Воронежцы: знаменитые биографии в истории края / редактор составитель Ю. Л. Полевой. — Воронеж: Издательский дом «Кварта», 2007. — С. 408. — 520 с. — ISBN 978-5-89609-105-9.
↑ Басов Николай Геннадиевич (билдәһеҙ). «Герои страны» сайты.
↑ Басов, Николай Геннадиевич. Молекулярный генератор : Автореферат диссертации на соискание учёной степени доктора физико-математических наук / Академия наук СССР. Физический институт им. П. Н. Лебедева. — М., 1956. — 10 с.
↑ Архивированная копия (билдәһеҙ). Дата обращения: 11 декабрь 2017. Архивировано 15 ғинуар 2018 года. 2018 йыл 15 ғинуар архивланған.
↑ [1]

Әҙәбиәт

Николай Геннадиевич Басов / РАН; Сост. И. Г. Бебих и др.; Авт. вступ. ст. Ю. М. Попов и др. — 2-е изд. — М.: Наука, 1993. — 264 с. — (Материалы к биобиблиографии ученых. Серия физики; Вып. 37). — 500 экз. — ISBN 5-02-007014-9.
Исаков А. И., Прохоров А. М., Скобельцын Д. В., Собельман И. И., Крохин О. Н. Николай Геннадиевич Басов (К пятидесятилетию со дня рождения) // УФН. — Т. 109. — № 1. — С. 211—213.
Вул Б. М., Келдыш Л. В., Котельников В. А., Логунов А. А., Марков М. А., Никольский С. И., Плотников А. Ф., Прохоров А. М., Скобельцын Д. В. Николай Геннадиевич Басов (К шестидесятилетию со дня рождения) // УФН. — 1982. — Т. 138. — № 12.
Храмов Ю. А. Басов Николай Геннадиевич // Физики : Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера. — Изд. 2-е, испр. и доп. — М. : Наука, 1983. — С. 26. — 400 с. — 200 000 экз.
Андреев А. Ф., Кадомцев Б. Б., Келдыш Л. В., Крохин О. Н., Осипов Ю. С., Попов Ю. М. Николай Геннадиевич Басов (К семидесятилетию со дня рождения) // УФН. — 1993. — Т. 163. — № 1.
Николай Геннадиевич Басов (К 75-летию со дня рождения) // Журн. прикл. спектр. — 1997. — Т. 64. — № 6. — С. 845—846.

Һылтанмалар

Басов Николай Геннадиевич (билдәһеҙ). «Герои страны» сайты.
Профиль Николая Геннадиевича Басова РФА рәсми сайтында
Биография
Биографические материалы на сайтеМИФИ
Биография с сайта Нобелевского комитета (инг.)
«Академик Николай Басов» (документальный фильм)
Биография на сайте воронежской Гимназии имени Н. Г. Басова
Памятник на могиле Н. Г. Басова на Новодевичьем кладбище в Москве
Историческая справка на сайте Архива РАН

[_98305b4a23bd21b5-1] Басов Николай Геннадиевич // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_5c166c9bc5facd87-2] 2,0 ^2,1 Nikolai Gennadijewitsch Bassow // Энциклопедия Брокгауз (нем.)

[_e5d399837e3b348a-3] 3,0 ^3,1 Nikolaj Gennadijevič Basov // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.

[_a2e54e1062142e33-4] Nikolai G. Basow // Munzinger Personen (нем.)

[_cbf8a1ddd94fe787-5] Find a Grave (ингл.) — 1996.

[_825257e511d82aaf-6] 6,0 ^6,1 Чешская национальная авторитетная база данных

[_1e6b8ee436fcaef3-7] ttp://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-58.ln-ru.dl-.pr-inf.uk-12

[8] Список депутатов Верховного Совета СССР 11 созыва (билдәһеҙ). Дата обращения: 14 ғинуар 2015. Архивировано 28 апрель 2013 года.

[FamousV_p408-9] Попов П. Басов Николай Геннадьевич // Воронежцы: знаменитые биографии в истории края / редактор составитель Ю. Л. Полевой. — Воронеж: Издательский дом «Кварта», 2007. — С. 408. — 520 с. — ISBN 978-5-89609-105-9.

[10] Басов Николай Геннадиевич (билдәһеҙ). «Герои страны» сайты.

[11] Басов, Николай Геннадиевич. Молекулярный генератор : Автореферат диссертации на соискание учёной степени доктора физико-математических наук / Академия наук СССР. Физический институт им. П. Н. Лебедева. — М., 1956. — 10 с.

[12] Архивированная копия (билдәһеҙ). Дата обращения: 11 декабрь 2017. Архивировано 15 ғинуар 2018 года. 2018 йыл 15 ғинуар архивланған.

[13] [1]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Басов Николай Геннадиевич
рус. Никола́й Генна́диевич Ба́сов

Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	Совет Рәсәйе СССР Рәсәй
Патронимы йәки матронимы	Геннадьевич^[d]
Тыуған көнө	14 декабрь 1922^[1]^[2]^[3]^[…]
Тыуған урыны	Усмань^[d], Тамбов губернаһы^[d], Совет Рәсәйе
Вафат булған көнө	1 июль 2001^[2]^[3]^[4]^[…] (78 йәш)
Вафат булған урыны	Мәскәү, Рәсәй
Ерләнгән урыны	Новодевичье зыяраты^[d]^[5]
Хәләл ефете	Басова, Ксения Тихоновна^[d]
Балалары	Дмитрий Басов^[d]
Туған тел	урыҫ теле
Һөнәр төрө	физик, уйлап табыусы, университет уҡытыусыһы, сәйәсмән
Эшмәкәрлек төрө	радиофизика^[d], физика^[6] һәм квантовая электроника^[d]^[6]
Эш урыны	Рәсәй Фәндәр академияһының П. Н. Лебедев исемендәге физика институты^[d] «МИФИ» Милли ядро тикшеренеү университеты (Мәскәү инженерлыҡ-физика институты)
Биләгән вазифаһы	директор^[d] һәм СССР Юғары Советы депутаты^[d]
Уҡыу йорто	«МИФИ» Милли ядро тикшеренеү университеты (Мәскәү инженерлыҡ-физика институты)
Ғилми исеме	академик АН СССР^[d] һәм РФА академигы^[d]
Ғилми дәрәжә	физика-математика фәндәре докторы^[d]
Ғилми етәксе	Михаил Александрович Леонтович^[d] һәм Прохоров Александр Михайлович
Аспиранттар	Летохов, Владилен Степанович^[d] һәм Крохин, Олег Николаевич^[d]
Сәйәси фирҡә ағзаһы	Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Һуғыш/алыш	Бөйөк Ватан һуғышы
Ойошма ағзаһы	ГДР фәндәр академяһы^[d], Леопольд Академияһы, Рәсәй Фәндәр академияһы, СССР Фәндәр академияһы^[d]^[7], Болгарская академия наук^[d], Шведская королевская академия инженерных наук^[d], Һиндостан милли фәндәр академияһы^[d] һәм Польша фәндәр академияһы^[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	премия Калинги^[d] (1986) Большая золотая медаль имени М. В. Ломоносова^[d] (1990) почётный доктор Мадридского политехнического университета^[d] (28 ғинуар 1985) Америка физика йәмғиәте ағзаһы^[d] (1998) Edward Teller Award^[d] (1991)
Вики-проект	Проект:Математика^[d]
Число Эрдёша	7
Басов Николай Геннадиевич Викимилектә