Леопольд Академияһы
«Леопольдина» (Тәбиғәт фәндәре белгестәренең «Леопольдина» Германия академияһы, нем. Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina; Deutsche Akademie der Wissenschaften) — Германия милли Фәндәр академияһы булып киткән тәбиғәт фәндәре белгестәренең иң боронғо немец йәмғиәте. 1652 йылда табип И. Л. Баушем[de] тарафынан Швайнфуртта Academia Naturae Curiosorum булараҡ[7] нигеҙ һалынған. Германияның Федераль президенты патронаты аҫтында[8]. Коммерцияға ҡарамаған ойошма булараҡ теркәлгән һәм Германия федераль хөкүмәте һәм үҙе урынлашҡан Саксония-Анхальт хөкүмәте финанслай[8]. Донъяның 30 иленән 1,5 меңдән ашыу ағза иҫәпләнә, Германияла иң ҙур академия булып тора[8].
1878 йылдан алып Галле ҡалаһында урынлашҡан[8]. Элек академияның урынлашҡан урыны уның президентының йәшәгән урынына ҡарап үҙгәргән[8].
Тарихы
үҙгәртергәИзге Рим империяһы императоры Леопольд I 1687 йылда уны тәбиғәтте күҙәтеү өсөн, Leopoldina эпитеты биреп, император Леопольд исемендәге Изге Рим империяһы Академияһы сифатында асҡан[9], p. 7-8; [10], һәм ошонан ул «Леопольдина» исемен алған.
2007 йылдың ноябрь айында немец фән министры Аннетта Шаван Leopoldina академияһының исеме «Немец фәндәр академияһы» (der Akademie Wissenschaften Deutsche) тип үҙгәртелеүе тураһында иғлан итә[11].
Наградалары
үҙгәртергә- Котениус миҙалы (беренсе тапҡыр 1792 йылда бирелә)
- Карус миҙалы (1896)
- Шлейден миҙалы (1955)
- Грегор Мендель миҙалы (1965, Грегор Мендель хөрмәтенә)
- Darwin Badge (1959 йылда бер тапҡыр бирелә — «Төрҙәрҙең барлыҡҡа килеүе» китабы баҫылып сығыуының 100-йыллығы хөрмәтенә)
- Леопольд Академияһы премияһы, йәш ғалимдар өсөн
- Георг Ушман исемендәге фән тарихы өлкәһендә премия
- Leopoldina Prize Research (2001, Commerzbank Foundation спонсорлай)
- Медицина буйынса Тиме исемендәге Леопольд Академияһы премияһы
- миҙал менән бүләкләнгән (академия президиумы тарафынан айырым осраҡтарҙа бирелә)
Академия ағзалары
үҙгәртергә.jpg)
Академияға нигеҙ һалынғандан алып 7 меңдән ашыу кеше уның ағзаһы булып китә[8]. Ағзаларҙың дөйөм һаны яҡынса 1000 академик менән сикләнә. Ағзаларҙың дүрттән өс өлөшө — немец телле илдәрҙән (Германия, Австрия, Швейцария) һәм яҡынса дүрттән бер өлөшө 30 башҡа милләттән. Леопольд Академияһының академигы булып һайланыу Германияла иң юғары академик хөрмәт.
Уның айырыуса билдәле ағзалары араһында академияның сайтында Мария Кюри, Чарльз Дарвин, Альберт Эйнштейн, Иоганн Вольфганг фон Гете, Александр фон Гумбольдт, Юстус фон Либиг һәм Макс Планк күрһәтелә[8].
2007 йылда академиктар араһында 157 Нобель премияһы[12] лауреаты була.
Академиктар араһында иң билдәлеләре:
- Беббер, Вильгельм Якоб ван
- Брем, Кристиан Людвиг
- Бремзер, Иоганн Готфрид
- Буэ, Ами
- Гебенштрейт, Иоганн Эрнст
- Чарльз Дарвин
- Альберт Эйнштейн
- Герхард Эртль
- Гёте
- Теодор Хенш
- Вильгельм Оствальд
- Макс Планк
- Эрнест Резерфорд
- Вильгельм Конер (1886 йылдың 24 июленән) — немец археологы, географы һәм библиографы, Берлин университеты китапханасыһы.
1789 йылда кенәз ҡатыны Воронцова-Дашкова академия тарихында беренсе ҡатын-ҡыҙ-академик була[13]. 1925 йылда ойошманың ағза-корреспонденты итеп совет ботанигы Н. И. Вавилов һайлана[14], Шмальгаузен почетлы ағзаһы була (1958), В. М. Глушков ағзаһы була (1970).
Президенттары
үҙгәртергә- 1652—1665 Иоганн Лоренц Бауш (Швайнфурт)
- 1666—1686 Иоганн Михаэль Фер (Швайнфурт)
- 1686—1693 Иоганн Георг Фолькамер (Нюрнберг)
- 1693—1730 Лукас Шрёк (Аугсбург)
- 1730—1735 Иоганн Якоб Байер (Альтдорф-бай-Нюрнберг)
- 1735—1769 Андреас Элиас Бюхнер (Эрфурт, Галле)
- 1770—1788 Фердинанд Якоб Байер (Нюрнберг)
- 1788—1791 Генрих Фридрих Делиус (Эрланген)
- 1791—1810 Шребер, Иоганн Христиан (Эрланген)
- 1811—1818 Фридрих фон Вендт (Эрланген)
- 1818—1858 Нес фон Эзенбек, Христиан Готфрид Даниэль (Эрланген, Бреслау)
- 1858—1862 Дитрих Георг фон Кизер (Йена)
- 1862—1869 Карус, Карл Густав (Дрезден)
- 1870—1878 Вильгельм Фридрих Бен (Дрезден)
- 1878—1895 Кноблаух, Карл Германн (Галле, шул ваҡыттан алып бында)
- 1895—1906 Фритч, Карл фон
- 1906—1921 Альберт Вангерин
- 1921—1924 Август Гуцмер
- 1924—1931 Вальтер, Иоганнес
- 1932—1950 Абдергальден, Эмиль
- 1952—1953 Отто Шлютер
- 1954—1974 Курт Мотес
- 1974—1990 Бетге, Хайнц
- 1990—2003 Бенно Партир
- 2003—2010 Фолькер тер Мойлен
- 2010— хәҙерге ваҡытта Йорг Генрих Хакер
Астрономияла
үҙгәртергәАкадемия хөрмәтенә 1918 йылда асылған астероид (893) Леопольдина[en] исеме менән аталған.
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ https://idw-online.de/de/institution743
- ↑ https://www.nfdi.de/verein/#mitglieder
- ↑ https://allea.org/members
- ↑ https://web.archive.org/web/20221208195542/https://www.interacademies.org/network/member-academies
- ↑ https://www.leopoldina.org/service/impressum/
- ↑ http://www.maru.firenze.sbn.it/MareMagnum/mare_magnum.htm
- ↑ E. Werner Gerabek: Enzyklopädie Medizingeschichte, 23 S. google online
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 About the Leopoldina
- ↑ Self-produced overview of the Leopoldina 2007 йыл 28 сентябрь архивланған.
- ↑ Groschenheft magazine on the Leopoldina’s anniversary (German) 2007 йыл 11 март архивланған. (accessed May 27, 2005)
- ↑ «Der Leopoldina zur Deutschen Akademie wird Wissenschaften Die»(недоступная ссылка), Der Leopoldina Pressemitteilungen, 16. 2007 November
- ↑ Leopoldina | Wissenschaften der Akademie Nationale(недоступная ссылка)
- ↑ “Never idle” - The establishment of the Leopoldina (билдәһеҙ). Leopoldina : офиц. интернет-ресурс. Leopoldina. Дата обращения: 13 март 2014. Архивировано 14 март 2014 года. 2014 йыл 14 март архивланған.
- ↑ Совет ғалимдары Корнеев с. г. — сит илдең ғилми ойошмаһының почетлы ағзаһы. М.: Издательство «Наука», 1981, С. 28
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Parthier B.: Die Leopoldina. Ältesten deutschen Wandel Akademie Bestand und der. Druck-Zuck, 1994 Halle
- B. Parthier, D. von Engelhardt (Hrsg.): 350 Jahre Leopoldina. Und Anspruch Wirklichkeit. Der Naturforscher der Leopoldina Festschrift 1652—2002 Akademie Deutschen. Druck-Zuck, 2002 Halle
- Meulen Volker ter (Hrsg.): Der Deutsche Leopoldina Akademie Naturforscher — Geschichte, Struktur, Aufgaben. Druck-Zuck, 2006 Halle (2 MB)