Ҡадиров Ғабдрахман Фәйзрахман улы
Ҡадиров Ғабдрахман Фәйзрахман улы (27 ғинуар 1941 йыл — 31 июль 1993 йыл) — Башҡортостанда йәшәгән билдәле совет спортсыһы, мотоциклда боҙҙа уҙышыу буйынса алты тапҡыр донъя чемпионы. Мотоспорт буйынса СССР‑ҙың атҡаҙанған спорт мастеры (1965), халыҡ‑ара категориялы судья (1991). Башҡортостан Республикаһының күренекле спортсыһы (1993). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре (1991). «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1969).
| Ҡадиров Ғабдрахман Фәйзрахман улы | |
| татар. Габдрахман Фәйзрахман улы Кадыйров | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 СССР.svg){kind=small} Рәсәй |
| Тыуған көнө | 27 ғинуар 1941[1] |
| Тыуған урыны | Шатура[d], Мәскәү өлкәһе, РСФСР, СССР[1] |
| Вафат булған көнө | 31 июль 1993[1] (52 йәш) |
| Вафат булған урыны | Сочи, Краснодар крайы, Рәсәй[1] |
| Ерләнгән урыны | Өфө мосолман зыяраты |
| Һөнәр төрө | спидвейный гонщик |
| Уҡыу йорто | П. Ф. Лесгафт исемендәге Физик культура, спорт һәм сәләмәтлек милли дәүләт университеты |
| Әүҙемлек осороноң тамамланыуы | 1974 |
| Спорт төрө | мотоцикл спорты[d] |
| Баш тренер | Самородов Борис Александрович |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре |
   |
Биографияһы
үҙгәртергәҒабдрахман Фәйзрахман улы Ҡадиров 1941 йылдың 27 ғинуарында Мәскәү өлкәһенең Шатура ҡалаһында тыуған. Уның атаһы Бөйөк Ватан һуғышында батырҙарса һәләк була. Әсәһе ғүмер буйы ташсы-төҙөүсе булып эшләй, улар 1946 йылдан Архангельск өлкәһе «Ҡыҙыл маяҡ» балыҡсылыҡ колхозында, артабан Башҡортостандың Туймазы районы Илсембәт ауылында, 1948 йылдан Белорет ҡалаһында йәшәй.
1951 йылдан Ғабдрахман Ҡадиров Өфөлә йәшәй. 7-се, 27-се һәм 23-сө мәктәптә, Өфө авиация техникумында уҡый. Юғары белемде Ленинградтағы П. Лесгафт исемендәге физик культура институтында ала.
Донъя чемпионы исемдәрен ул 1966 йылда — Мәскәү, 1968 йылда — Өфө, 1969 һәм 1971 йылдарҙа — Инцель (Германия), 1970 һәм 1974 йылдарҙа Несше (Швеция) ҡалаларында яулай. Ер йөҙөндә спортта бындай юғары ҡаҙаныштарға башҡа бер кемдең дә өлгәшкәне юҡ.
Артабанғы йылдарҙа Ғабдрахман Ҡадиров үҙен яҡшы тренер һөм ярыштар судьяһы итеп тә күрһәтә. Боҙҙа мотоциклда уҙышыу буйынса халыҡ-ара ярыштарҙа Башҡортостандан берҙән-бер судья ул булған.
Мотоцикл спортын үҫтереүҙәге ҡаҙаныштары һәм шәхси уңыштары өсөн мотоуҙышсы «Почёт Билдәһе» ордены һәм «Өлгөлө хеҙмәт өсөн» миҙалы менән наградлана.
1993 йылдың 31 июлендә вафат була, Өфөлә ерләнгән.
Спортсының ҡатыны — Башҡортостандың популяр эстрада йырсыһы Нәзифә Ҡадирова.
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
үҙгәртергә- Мотоспорт буйынса СССР‑ҙың атҡаҙанған спорт мастеры (1965)
- Халыҡ‑ара категориялы судья (1991)
- Башҡортостан Республикаһының күренекле спортсыһы (1993)
- Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре (1991)
- «Почёт Билдәһе» ордены (1969)
Китаптары
үҙгәртергә- Я выбираю лёд. Уфа, 1974;
- Трудные кольца спидвея. М., 1976.
Хәтер
үҙгәртергә- Выдающемуся спортсмену Башкортостана Габдрахману Кадырову сегодня исполнилось бы 80 лет. ИА «Башинформ», 27 января 2021 года (рус.) (Тикшерелеү көнө: 27 ғинуар 2021)
- 2016 йылдан «Башҡортостан» киностудияһында режиссёр Радик Килмәмәтов билдәле совет мотоуҙышсыһына арналған ҡыҫҡа метражлы фильм төшөргән. Уның «Башҡортостандың йөҙ исеме» проекты сиктәрендәге презентацияһы 2019 йылдың 29 ғинуарында Башҡорт дәүләт филармонияһында уҙа[2].
- Өфөлә Ғабдрахман Ҡадиров исемендәге спортклуб (техник спорт төрҙәре үҙәге) эшләй.
- 1993—1997 йылдарҙа Өфөлә спидвей буйынса Ҡадиров мемориалы үткәрелә.
- Өфөлә спортсы йәшәгән йортҡа мемориаль таҡтаташ ҡуйылған.
- Ҡадиров исеме Өфө урамдарының береһенә бирелгән.
,
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Башкирская энциклопедия (урыҫ) — Башкирская энциклопедия, 2005. — 4344 с.
- ↑ Өфөләрҙе «Беренсе чемпион Ғабдрахман Ҡадиров» фильмының премьераһына саҡыралар. «Башинформ» мәғлүмәт агентлығы, 2019 йыл, 9 ғинуар (Тикшерелеү көнө: 15 ғинуар 2019)
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Башҡортостан календары. 2006 йыл. Автор: Йәмил Буранғолов.
- Юрий Узиков. Исторические памятники Уфы. [1] (на рус.яз.) «Китап» нәшриәте, 1999, 43 с. ISBN 5-295-02294-3.
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Ҡадиров Ғабдрахман Фәйзрахман улы // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 27 ғинуар 2021)