Шишмә-Ураҡай

Шишмә-Ураҡай (рус. Чишма-Уракаево) — Башҡортостандың Асҡын районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 245 кеше. Почта индексы — 452889, ОКАТО коды — 80 204 802 002.

Ауыл
Шишмә-Ураҡай татар. Чишмә-Уракай
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Асҡын районы
Координаталар	55°54′43″ с. ш. 56°23′05″ в. д.
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 204 802 002
ОКТМО коды	80 604 402 106
Шишмә-Ураҡай

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	245	114	131	46,5	53,5

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Асҡын): 30 км
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Арбаш): 5 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Көйәҙе): 136 км

Тарихы

Шишмә Үрәкәй ауылы (элекке Яңысолтанғол) типтәр-мишәр биләмәһе булараҡ билдәле. Ауылға 1723 йылдарҙа типтәрҙәр нигеҙ һалған. Иң тәүҙә Шишмә -Үрәкәй Якунин ауылы янында урнашҡан. Башҡорттар менән 1782 йылғы килешеү нигезендә Яугилде ауылынан мишәрҙәр күсеп килгәндәр. Килешеүгә Ғомәр Үрәкәев ҡул ҡуйған һәм күсеп килеүселәрҙе лә үрәкәйәлеләр тип атағандар.
ХVIII быуаттың 70-се йылдарында ауыл Шишмә -Үрәкәй исеме алған. Шишмә «родник»,"ключ",Үрәкәй «үр», «юғары» тигән мәғнәлә,йәғни беренсе урнашҡан Яңысолтанғол ауылынан үрҙәрәк урнашҡан тигәнде аңлата. Ауыл янынан Екатерина II ваҡытында юл төҙөлгән, ул юлдан тотҡондар үткән.
1886 йылда мәсет төҙөлгән.
1936 йылда мәсет ябылып, мәктәп асыла һәм ул 1947 йылға тиклем эшләй.
1929 йылда Шишмә -Үрәкәйҙә «Ҡыҙыл Шәреҡ» колхозы төҙөлә.
1932 йылда айырым хужалыҡтар берләштерелә. Колхоз «Красный ключ» тип атала. Рәйесе Шакир Әхмәтов була.
Бөйөк Ватан һуғышына Шишмә-Үрәкәйҙән 151 кеше китә, 78-е яуҙа һәләк була. Тыуған яҡтарға әйләнеп ҡайтҡан 73 ветерандың 27-һе инвалид булып ҡайта.
1978 йылда мәктәпте һүтеп, уның урынына клуб төҙөйҙәр.

Урамдары

Урам исеме

• Ғабдулла Тукай урамы (рус. улица Габдуллы Тукая)
• Гагарин урамы (рус. улица Гагарина)
• Беренсе май урамы (рус. улица Первомайская)
• Ирек урамы (рус. улица Свободы)
• Үҙәк урам (рус. улица Центральная)
• Мәктәп урамы (рус. улица Школьная)

Билдәле шәхестәре

• Аҡсурина Тәржимә Имам ҡыҙы (24 октябрь-1947 йыл) — Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы(2001)
• Аскарова Светлана Ғайнулла ҡыҙы (23 июнь 1959 йыл)- Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған медицина хеҙмәткәре(2012)
• Зарипов Рәфис Хәжми улы (5 июль 1950йыл)- 4йыл Солтанай ауылында мәктәп директоры, бер йыл Район мәғариф бүлегендә инспектор, 31 йыл Шишмә-Үрәкәй ауылындамәктәп директоры булып эшләй Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәғариф хеҙмәткәре(2004), Рәсәй Федерацияһының халыҡ мәғарифе отличнигы(1984), «100 лет образования Республики Башкортостан» миҙалы менән бүләкләнгән
• Мостафина Рәзифә Мирзихан ҡыҙы (25 май 1954 йыл) — Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы(2021 йыл)
• Мөхәмәтдинова Роза Зиновий ҡыҙы (15 август 1956 йыл) — Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған медицина хеҙмәткәре(2007)

Һылтанмалар

• Әсләмова Сөмбел. Чишмә авыл. Ышаныч. 21 июнь 2016 йыл. Башҡортостан Республикасының «Башкортостан Республикасы» Нәшрият йорты дәүләт унитар предприятиесы.