Уразай (Балтас районы)

Уразай (рус. Уразаево) — Башҡортостан Республикаһының Балтас районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 420 кеше булған. ОКАТО коды — 80208834006.

Ауыл
Уразай рус. Уразаево
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Балтас
Ауыл советы	Иҫке Янбай
Координаталар	55°54′27″ с. ш. 56°06′13″ в. д.
Халҡы	↘420 кеше (2010)
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	452991
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 208 834 006
ОКТМО коды	80 608 434 126
Уразай

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	420	202	218	48,1	51,9

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса — күпселек татарҙар (55 %) һәм башҡорттар (44 %) йәшәй..

Географик урыны

Ар һәм Ҡуш йылғалары ҡушылған урында урынлашҡан.

• Район үҙәгенә тиклем (Иҫке Балтас): 19 км
• Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Иҫке Янбай): 3 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Көйөҙе): 86 км

Тарихы

Уҫы даруғаһы Ҡыр‑Танып улусындағы, Ҡошсо йылғаһының Ар йылғаһына ҡойған урынындағы башҡорт ауылы Уразайға 1702 йылда батша рөхсәте менән мишәрҙәр килеп төпләнгән ("по оберегательной грамоте"). 1813 йылда ауылда йәшәгән аҫаба башҡорт Шығай Тәнәкәйев (тамғаһы күрһәтелгән) менән Дәүәнәй Ҡаныбәков (тамғаһы бар) ошо уҡ ауыл аҫаба башҡорто Боҫҡон Уразаевтан 10 һум аҡса алып торған.(Материалы по истории Башкирской АССР, т.3, с.103).

1742 йылда ауылдағы 140 мишәр 27 йортта йәшәгән. 1816 йылда 77 йортта 233 мишәр ир-аты күрһәтелгән. 1834 йылда 119 йортта 751 кеше йәшәгән. 1859 йылғы ревизия ваҡытында бында 1128 кеше (210 йорт) йәшәгән.

Ауылға XIX быуат башында типтәрҙәр килеп ултыра. Х ревизияла 312 ихата-хужалыҡта 1128 кеше теркәлгән. 1905 йылда 1954 кеше (312 йортта) йәшәгән. Ауылда 3 тимерлек, 2 тирмән, 2 бакалея лавкаһы, 2 мәсет, мәҙрәсә булған .

Хәҙерге ваҡытта ауылда урта мәктәп, ауыл мәҙәниәт йорто, балалар баҡсаһы, фельдшер-акушерлыҡ пункты, кибеттәр эшләй.

Ауыл урамдары исемдәре

1. Һаҙлыҡ урамы (Болотная ( улица ))
2. Йылға буйы урамы (Заречная ( улица ))
3. Ҡошсо урамы (Кушчы ( улица ))
4. Урман ауылы (Лесная ( улица ))
5. Йәштәр урамы (Молодежная ( улица ))
6. Фрунзе урамы (Фрунзе ( улица ))
7. Үҙәк урам (Центральная ( улица ))
8. Мәктәп урамы (Школьная ( улица )).

Билдәле шәхестәре

• Зәрәев Әғләм Зәрәй улы (1926—2007), журналист. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1950—1986 йылдарҙа «Кызыл таң» республика гәзите фотохәбәрсеһе. РСФСР-ҙың һәм Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре.
• Ҡорбанова Мәсиҙә Ғабдулла ҡыҙы (18.10.1938), хеҙмәт ветераны, Уразай мәктәбенең элекке уҡытыусыһы. Октябрь Революцияһы ордены кавалеры.
• Дильмиев Нурихан Шәмселбаян улы (1963), «Нефтегазстрой» ААЙ генераль директоры, эшҡыуар

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. ISBN 978–5–295–04683–4 (рус.)

Һылтанмалар

• Башҡорт энциклопедияһы — Уразай, Балтас районындағы ауыл (Тикшерелеү көнө: 24 ғинуар 2021)
• Уразаево на портале «Генеалогия и Архивы» (рус.) (Тикшерелеү көнө: 24 ғинуар 2021)