Рочегов Александр Григорьевич
Рочегов Алекса́ндр Григо́рьевич (6 (19) февраль 1917, Баҡы —2 декабрь 1998, Мәскәү) — СССР һәм Рәсәй архитекторыю Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы[2]. СССР-ҙың халыҡ архитекторы (1991). СССР Дәүләт премияһы лауреаты (1990).
| Рочегов Александр Григорьевич | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 СССР Рәсәй |
| Тыуған көнө | 24 ғинуар (6 февраль) 1917 |
| Тыуған урыны | Баҡы, Рәсәй империяһы |
| Вафат булған көнө | 2 декабрь 1998 (81 йәш) |
| Вафат булған урыны | Мәскәү, Рәсәй |
| Ерләнгән урыны | Мәскәүҙәге Дон зыяраты[d] |
| Һөнәр төрө | рәссам, архитектор |
| Эшмәкәрлек төрө | архитектура[1] |
| Уҡыу йорто | И. Е. Репин исемендәге Санкт-Петербург һынлы сәнғәт, скульптура һәм архитектура институты |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре |
           |
| Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы | эштәре авторлыҡ хоҡуҡтары менән яҡланған[d] |
 Рочегов Александр Григорьевич Викимилектә | |
Биографияһы
үҙгәртергәАлександр Григорьевич Рочегов Баҡыла (хәҙерге Әзербайжанда) тыуған.
1941 йылда үҙ теләге менән фронтҡа китә һәм яраланып, демобилизациялана[3].
1943 йылда — Ленинград һынлы сәнғәт, скульптура һәм архитектура институтын, 1944 йылда аспирантураны тамамлай.
1944—1949 йылдарҙа СССР Министрҙар Советының Архитектура эштәре буйынса комитеты Дәүләт архитектура оҫтаханаларында Л.М.Поляковта өлкән архитектор, төркөм етәксеһе, 1949—1950 йылдарҙа —СССР Төҙөлөш министрлығының 2-се проект институты ҡарамағындағы Мәскәү ҡалаһында Комсомол майҙанында бейек бинаны проектлау бюроһында, 1951—1960 йылдарҙа СССР Энергетика министрлығының «Гидропроект» институтында эшләй. 1949—1959 йылдарҙа Мәскәүҙә «Ленинград» ҡунаҡханаһы бинаһын проектлау буйынса төркөм етәксеһе була.
1960—1963 йылдарҙа — Мәскәү ҡала башҡарма комитеты Баш архитектура-планлаштырыу идаралығының «Моспроект-I» идаралығы 20-се комплекслы оҫтаханаһы етәксеһе, 1963—1982 йылдарҙа — Мәскәү ҡала башҡарма комитеты «Моспроект-2» идаралығы начальнигы.
1968 йылда «Торлаҡ» халыҡ-ара эшсе төркөмөн етәкләй. Уның етәкселегендә бер нисә мөһим документ, атап әйткәндә, «Торлаҡ хартияһы» баҫтырып сығарыла[4].
1979—1982 йылдарҙа күләмле- планировкалы элементтарҙан эре панелле йорттар төҙөү системаһын булдыра һәм индерә (КОПЭ).
СССР Архитекторҙар союзы ағзаһы (1946). 1982 йылдан алып 10 йыл дауамында РСФСР/Рәсәй Архитекторҙар союзына етәкселек итә. Рәсәй Архитектура һәм төҙөлөш фәндәре академияһы академигы, 1992—1998 йылдарҙа — уның Президенты. СССР Художество академияһының тулы хоҡуҡлы ағзаһы (1988 йылдан алып).
Мәскәүҙә Халыҡ-ара архитектура академияһының почетлы ағзаһы, Украина архитектура академияһының почётлы ағзаһы була
Францияның Архитектура академияһы ағзаһы (1988), Рәсәй Төҙөүселәр союзы һәм башҡа ойошмалар идараһы ағзаһы.
1998 йылдың 2 декабрендә Мәскәүҙә вафат була. Яңы Дон зыяратында ерләнә.
Ғаиләһе
үҙгәртергә- Ҡатыны — Мария Энгельке (1918—2011), рәссам[5]..
- Ҡыҙҙары:
- Анна Рочегова, рәссам.
- Наталия Рочегова, Мәскәү архитектура институты профессоры[6].
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
үҙгәртергә
- РСФСР-ҙың атҡаҙанған архитекторы (1976)
- СССР-ҙың халыҡ архитекторы (1991)
- СССР Дәүләт премияһы (1990) — күләмле-планировкалы элементтарынан эре панелле йорттар төҙөү системаһын уйлап тапҡан һәм индергән өсөн
- Үзбәк ССР-ының Хәмзә исемендәге Дәүләт премияһы (1970)
- Рәсәй Федерацияһының фән һәм техника өлкәһендә хөкүмәт премияһы
- СССР Министрҙар Советы премияһы (1972)
- Ике Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1966, 1971)
- II дәрәжә Ватан һуғышы ордены (1986)
- Ҡыҙыл Йондоҙ ордены (1952)
- Халыҡтар Дуҫлығы ордены (1978)
- «Почет Билдәһе» ордены (1986)
- III дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены (1997)
- Почет ордены (1996)
- 10 миҙал
Ҡаралтылар
үҙгәртергә
- Волга-Дон суднолар каналы һәм Цимлянск гидроузелының ер өҫтө биналары һәм ҡоролмалары комплексы (Л.М. Поляков етәкселегендә авторҙар коллективы составында), 1950—1953)
- Проект ойошмалары биналары (Мәскәү, Ленинград шоссеһы).
- «Ленинград» ҡунаҡханаһы (Мәскәү, 1949-1959 йылдарҙа проектлау буйынса төркөм етәксеһе)..
- Торлаҡ йорт (Мәскәү, Тыныслыҡ проспекты, 74; архитекторы Н.И. Хлынов менән берлектә).
- Мәскәүҙең үҙәк автовокзалы бинаһы (Щёлков шоссеһы, 75, В. Нестеров һәм В. Гинзбург менән берлектә), 1971 йыл.
- 1966 йылда ер тетрәүҙән һуң Ташкент үҙәгенең бер өлөшөн проектлауға һәм реконструкциялауға етәкселек итеү.
- «Мәскәү» универмагы (Мәскәү, Комсомол майҙаны).
- Гаванала Рәсәй Илселеге (Куба, 1985).
Хәтер
үҙгәртергә- 2018 йылдың сентябрендә Мәскәүҙең Красносельский районында Архитектор Рочегов урамы барлыҡҡа килә[7].
Иҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ Ročegov, Aleksandr Grigor‘jevič // Чешская национальная авторитетная база данных
- ↑ Память народа
- ↑ Память народа
- ↑ Творческая лаборатория Александр Рочегов // Архитектура СССР. — 1984. — № 3. — С. 70. — ISSN 0004-1939.
- ↑ Мария Александровна Энгельке. Живопись. Выставка к 90-летию художницы. Московский союз художников. Дата обращения: 24 сентябрь 2020. Архивировано 6 ғинуар 2020 года.
- ↑ Художественная Династия. Московский союз художников (4 март 2019). Дата обращения: 24 сентябрь 2020. Архивировано 27 октябрь 2021 года.
- ↑ Улица Архитектора Рочегова и сквер Строителей Москвы появятся в столице. РИАМО. Дата обращения: 29 декабрь 2018. Архивировано 30 декабрь 2018 года.
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Г. В. Есаулов Эпоха в зеркале архитектуры. К столетию А.Г.Рочегова // Academia. Архитектура и строительство. — 2017. — № 1. — С. 5—12.
- Некролог
- Darja Filippova. Architecture of Revolutionary Belatedness — A. Rochegov’s Soviet Embassy in Havana, Cuba(недоступная ссылка). Princeton, Spring 2017