Оливер Стоун

Уильям Оливер Стоун (ингл. William Oliver Stone; род. 15 сентябрь 1946, Нью-Йорк, АҠШ) — америка кинорежиссеры, сценарист һәм продюсер. Өс «Оскар» премияһы эйәһе.

Оливер Стоун
ингл. Oliver Stone
Оливер Стоун 2016 йылда San Diego Comic-Con International] кинофесивалендә.
Исеме	Уильям Оливер Стоун
Тыуған көнө	15 сентябрь 1946({{padleft:1946|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:15|2|0}})[…] (77 йәш)
Һөнәре	кинорежиссёр сценарист кинопродюсер
Карьераһы	1971 — хәҙергә тиклем
Наградалары	Air Миҙал Армия Маҡтау миҙалы «Оскар» (1979, 1987, 1990) «Золотой глобус» (1979, 1987, 1990 — дважды, 1992) BAFTA (1988) «Золотой медведь» (1990) «Серебряный медведь» (1987)
IMDb	ID 0000231
oliverstone.com
Оливер Стоун Викимилектә

Оливер Стоун 1946 йылдың 15 сентябрендә АҠШ-тың Нью-Йорк ҡалаһында тыуа, Стоундың атаһы йәһүд, әсәһе — католик ғаиләһенән сыҡҡанфранцуз ҡыҙы, әммә икеһе лә дини булмаған булалар, шуға күрә буласаҡ кинорежиссерҙы компромисс итеп инжил сығышлы мәктәпкә уҡырға бирәләр (хәҙер Стоун үҙен буддист тип һанай). Уның атаһы, брокер Луис Силверстайн (ингл. Louis Silverstein, 1910—1985), фамилияһын Йель университетында уҡығанда америкаса Стоунға үҙгәртә. Әсәһе, Жаклин Годда (ингл. Jacqueline Goddet, тыуған 1926) париж икмәк бешереүсеһенең ҡыҙы булған. Ул Оливерҙың атаһы, иҡтисад белемле булған, һуғыштан һуңғы Европала иҡтисади мәсьәләләр буйынса советник сифатында Эйзенхауэр Дуайттың Берлиндағы штаб-фатирында хәрби хеҙмәт үткән 35 йәшлек майор Луис Стоун менән таныша. 1962 йылда Оливерҙың ата-әсәһе айырылыша һәм әсәһе Европаға ҡайта; Оливерҙы атаһы тәрбиәләй.

Пенсильванияла колледж тамамлағандан һуң Стоун Нью-Йоркка ҡайта һәм шунда уҡ Йель университетына уҡырға инә, әммә, бер йылдан әҙерәк уҡығандан һуң, уҡыуын ташлай һәм Көньяҡ Вьетнамдың Ирекле тымыҡ океан колледжына инглиз теле уҡытыусыһы сифатында китә, тағы ла бер йылдан Орегон штатына , ә һуңынан — Мексикаға күсә. 1967 йылда армияға саҡырыла һәм ҡабаттан Вьетнамға юллана. Вьетнамда Стоун йылдан ашыу — 1967 йылдың сентябренән 1968 йылдың ноябренә тиклем — һуғыша, «Берт» ут ярҙамы базаһы өсөн ҙур алышта ҡатнаша һәм ике тапҡыр яралана. Һуғыштан бер нисә хәрби награда менән ҡайтып (шул иҫәптән «Бронза йондоҙ» и «Пурпурное сердце»), Оливер Нью-Йорк университеты на уҡырға инә һәм унда Мартин Скорсезенан ғилем ала.

Ижады

Кинола Стоун 1971 йылда ҡыҫҡа метражлы таҫмлы «Последний год в Вьетнаме» фильмында дебют яһай.

1980-се йылдар башында Стоундың ҡараштары урталыҡлы уң яҡтан һулдарға тиклем үҙгәрә һәм бер нисә сәйәси фильмда сығыш яһай, уларҙың тәүгеһе «Сальвадор»(1986) була. Был фильмда, Рейган хакимиәте тарафынан үҙәк америка илендә финанслаған «үлем эскадрондары»ның (унда меңәрләгән кеше һәләк була, шул иҫәптән архиепископ Оскар Ромеро сиркәүҙәге церемониянан һуң үлтереүселәр ҡулынан һәләк була) ҡаты терроры тураһында бәйән итә.

Вьетнам трилогияһы

Үҙенең шәхси хәрби тәжрибәһен режиссер «Взвод» (1986), «Рожденный четвертого июля» (1989) һәм «Небо и Земля» (1993) картиналарынан торған «вьетнам трилогияһы»нда сағылдырған. Әгәр «Взвод» — күпселек йәһәттән автобиографик әҫәр булһа, «Рожденный четвертого июля» картинаһында Стоун һуғышҡа ҡаршы активист булып ветеран-инвалид Рональд Ковиктың яҙмышына мөрәжәғәт итә, ә «Небо и Земля» картинаһында тәүге тапҡыр Вьетнам һуғышына «теге ҡаршы яҡтан» ҡарай — вьетнам ҡыҙы Ле Хейслип исеменән һуғыш тыуҙырған бөтә ҡыйынлыҡтарҙы күрһәтә.

«Джон Кеннеди. Далластағы атыуҙар»

1991 йылда «Джон Ф. Кеннеди. Выстрелы в Далласе» (ингл. JFK), фильмы сыға . Автор бында Президент Кеннедиҙы үлтереүҙе ҡараған Уоррен комиссияһы</a>һығымталарын ҡайтанан ҡарай. Фильмда Яңы Орлеандың прокуроры Джим Гаррисондың бойондороҡһоҙ тикшереүе һүрәтләнә. Прокурор, комиссия докладында яҙылған «тылсымлы пуля» һәм «яңғыҙ үлтереүсе» Ли Харви Освальд тураһындағы рәсми версияны кире ҡаға. Стоун әйтеүенсә, президент Кеннедиҙы үлтереү енәйәт донъяһы менән тығыҙ бәйле (атап әйткәндә, эшҡыуар Клей Шоу менән) корпорацияларҙың һәм махсус хеҙмәттәрҙең Вьетнамға тулы масштаблы баҫып инеү мөмкинлеген биргән. Был фильм америка йәмғиәтендә ҡаты бәхәстәр тыуҙыра.

Документалистика

Оливер Стоун Латин Америкаһында «XXI быуат социализмы» йүнәлешенә табан социаль трансформациялар яҡлы була, айырыуса Венесуэлалағы Боливар революцияһын ҡеүәтләй.

Стоун Фидель Кастро тураһында «Командант» (2003), «В поисках Фиделя»(2004) һәм «Кастро зимой» (2012) тигән өс документаль фильм төшөрә.

2009 йылда латин Америкаһы етәкселәре тураһында тулы метражлы «К югу от границы " тигән документаль фильм өҫтөндәге эшен тамамлай. Унда Стоундың ете президент Уго Чавес (Венесуэла), Эво Моралес (Боливия), Рафаэль Корреа (Эквадор), Рауль Кастро (Куба), Киршнер ҡатыны (Аргентина), Лула да Силва (Бразилия) һәм Фернандо Луго (Парагвай) интервьюлары менән файҙаланған. Чавес Стоунды 2009 йылдың сентябрендә Венецияла Халыҡ-ара кинофестивалдә документаль фильм премьераһында шәхсән үҙе оҙатып йөрөй. Фильм 2010 йылдың йәйендә Аҡш-тың һәм Европаның бер нисә ҡалаһындағы кинотеатрҙар экрандарына сыға.

2014 йылдың мартында Стоун Чавестың вафаты йыллығында «Mi Amigo Hugo» («Мой друг Уго») фильмын сығара.

Стоун шулай уҡ израиль-фәләстин мөнәсәбәттәре тураһында «Персона нон-грата» документаль фильмын төшөрә, уға бер нисә билдәле Израильэшмәкәрҙәренең, шул иҫәптән Эхуд Барак, Биньямина Нетаньяху һәм Шимон Перес, шулай уҡ Фәләстинде азат итеү ойошмаһы етәксеһе Ясир Арафаттың интервьюлары инә.

2012 йылда Showtime каналы «Оливер Стоундың телгә алынмаған Ҡушма Штаттары тарихы» документаль сериалын күрһәтә. Оливер Стоун был фильмда сценаристарҙың береһе, шулай уҡ режиссер, продюсер һәм хикәйәсе булараҡ сығыш яһай.

Рәсәй Президенты Владимир Путин менән осрашыу. Мәскәү, Кремль, 1 декабрь 2017 йыл

2016 йылда 2014 йылдағы Украиналағы ваҡиғалар тураһында Стоундың «Украина в огне» документаль фильмы сыға. Оливер Стоун фильмдың продюсеры булараҡ сығыш яһай һәм был фильмы өсөн Рәсәй Президенты Владимир Путиндан һәм Украинаның элекке президенты Виктор Януковичтан интервью ала.

2014 йылдың ноябрендә Стоун Рәсәй президенты Владимир Путин тураһында күп сериялы фильм төшөрөргә теләгәне тураһында белдерә. Ул американдарҙың ишетергә теләмәгән фекерен күрһәтеү өсөн Рәсәй лидерынан интервью алырға теләүен билдәләй. Был фильмдың премьераһы АҠШ-та 2017 йылдың 12-15 июнендә Showtime каналында күрһәтелә. Рәсәйҙә уны 2017 йылдың 19-22 июнендә «Беренсе канал» аша күрһәтәләр.

2021 йылдың йәйендә Стоундың Нурсолтан Назарбаевҡа арналған «Казах. История золотого человека» исемле документаль проекты анонслана. Картинаның премьераһы шул уҡ йылдың октябрендә була Рим кинофестивалендә күрһәтелә.

2017 йылдың 27 ноябрендә «Synergy Global Forum 2017» форумында ҡатнаша.

Дини ҡараштары

Бала сағында үҙен протестантлыҡ динле тип һанай, һуңынан буддизмды ҡабул итә.

1997 йылда, Голливудтың башҡа билдәле актерҙары һәм етәкселәре менән бер рәттән, Оливер Стоун немец канцлеры Гельмут Колгә International Herald Tribune гәзитендә баҫылған асыҡ хатҡа ҡул. Был хатта Германиялағы [саентологтарға эйәреүселәрҙең дини хоҡуҡтарын ҡыҫыуға юл ҡуймау тураһында белдерелгән була.

Сәйәси ҡараштары

Оливер Стоун антиимпериалист һәм Уильям Бламдың АҠШ-тағы тышҡы сәйәсәтен хуплаусы. Бламдың тышҡы сәйәсәте мәктәптәрҙә һәм университеттарҙа уҡытылырға тейеш, п һанай.

Стоун Аргентина,Боливия, Бразилия, Чили, Парагвай, Уругвайҙа үткәрелгән «Кондор» операцияһын, Көньяҡ Американың уң диктатураларын яҡлап кешеләрҙе үлтереүҙе һәм язалауҙы тормошҡа ашырған операцияны (ҡара. Бысраҡ һуғыш), американдарҙың хуплауын тәнҡиткә дусар итә.

Оливер Стоун Wikileaksты нигеҙләүсе Джулиан Ассанж яҡлы булып асыҡтан-асыҡ сығыш яһай. 2012 йылдың июнендә ул, Эквадорҙа Ассанждың сәйәси һыйыныу урыны һорап яҙылған заявкаһын яҡлап, петицияға ҡул ҡуя.

2012 йылда Стоун Барак Обаманы ыңғай баһалай. Әммә, йылдар үткәс, Сан-Себастьянда үткән кинофестивалдә Стоун әйтеүенсә, башта Обаманы «ныҡ намыҫлы кеше» булыр тип уйлаған американдарҙың күбеһе Барак Обама сәйәсәтенән һыуына. Ул былай ти: «Киреһенсә, Обама кесе Джордж Буш хакимиәтенең сәйәсәтен дауам итеүҙә тырышлыҡтарын икеләтә арттырҙы» һәм «Штазиҙы күпкә уҙып китеп, глобаль эҙәрлекләүсе дәүләт булдырҙы».

2018 йылдың апрелендә Тегерандағы кинофестивалдә ул президент Дональд Трампты библия демоны «Вельзевул» менән сағыштыра. Стоун 2020 йылда Джо Байден өсөн тауыш бирһә лә, ул Демократик партияны икейөҙлөлөктә тәнҡитләй. Стоун, демократтар һайлауҙарҙа 2016 йылда борсолған кеүек үк, тауыштарҙы сәйер иҫәпләү менән борсолмай, тип раҫлай.

Бер нисә америка Киң мәғлүмәт сараларында Оливер Стоунды «Путин менән Интервью» документаль фильм өсөн тәнҡитләйҙәр.

2022 йылда Рәсәйҙең Украинаға баҫып инеү башланғысын хуплай, әммә март уртаһында конфликтҡа мөнәсәбәтен ҡырҡа алмаштыра.

Ғаиләһе

Оливер Стоун өс тапҡыр өйләнгән, өс балаһы бар.

Уның беренсе ҡатыны Найва Саркис була. Улар 1971 йылдың 16 майында өйләнешә, ә 1977 йылда айырылыша.

1981 йылдың 6 июнендә ул Элизабет Коксҡа өйләнә. Уларҙың ике улдары бар: Шон Кристофер (1984 йылда тыуған) һәм Майкл Джек (1991 йылда тыуған). Оливер менән Элизабет 1994 йылдың авгусында айырылыша.

Стоун хәҙерге ваҡытта Сун-Чжун Юнгҡа өйләнгән, һәм уларҙың Тара исемле ҡыҙҙары бар.

Наградалары

Хәрби хеҙмәт ваҡытында Оливер Стоун «Бронза йондоҙ» миҙалы, имән япраҡтары шәлкеме төшөрөлгән «Пурпурное сердце»миҙалы, Һауа миҙалы, "«Милли оборонаға Хеҙмәте өсөн» миҙалы (АҠШ)",«Милли оборонаға хеҙмәте өсөн» миҙалы, Армияның Маҡтау миҙалы, «Вьетнамда хеҙмәт иткән өсөн» миҙалы, Вьетнам кампанияһы миҙалы, Хәрби пехотасы билдәһе (барыһы ла АҠШ-тыҡы) менән бүләкләнгән.

Оливер Стоун Америка киноакадемияһының өс «Оскар» премияһына лайыҡ булған. Тәүгеһен ул 1978 йылда Алан Паркерҙың «Ночной экспресс» фильмына яҡшы яраҡлаштырылған сценарийы өсөн ала. Ҡалған икәүһе уға «вьетнам трилогияһы» нан «Взвод» һәм «Рожденный четвертого июля» фильмдарының режиссеры булараҡ тапшырыла.

Оливер Стоун-бик күп кинофестивалдәр призеры, ошондай күп наградаларға эйә:

• «Оскар» (иң яҡшы режиссерлыҡ эше 1987 һәм 1990, иң яҡшы сценарий-яраҡлашыу 1979)
• «Золотой глобус» (иң яҡшы режиссерлыҡ эше 1987, 1990, 1992 һәм иң яҡшы сценарий 1979, 1990)
• «Серебряный медведь» Берлин кинофестивале (иң яҡшы режиссерлыҡ эше 1987)
• «Золотой медведь» Берлин кинофестивале (1990)
• BAFTA (иң яҡшы режиссерлыҡ эше 1988)
• «Жюриҙың махсус бүләге» Венеция кинофестивале (1994).
• "Донъя киноһына ҙур өлөш индергән өсөн махсус бүләк» Карловы Варҙағы кинофестиваль (2013)
• Сан-Себастьянда Халыҡ-ара кинофестиваленә 60 йыл тулыу уңайынан ҙур шәхси ҡаҙаныштары өсөн махсус Donostia призы (2012)

Фильмографияһы

Год	Фильм
		Режиссёр	Сценарист	Продюсер	Актёр	Роль	Примечания
1971	Последний год во Вьетнаме	Y
1973	Сахарное печенье			Y
1974	Захват	Y	Y
1978	Полуночный экспресс		Y
1979	Безумец с Мартиники	Y
1981	Рука	Y	Y		Y	Бомж
1982	Конан-варвар		Y
1983	Лицо со шрамом		Y
1985	Год дракона		Y
1986	Восемь миллионов способов умереть		Y
1986	Взвод	Y	Y		Y	Майор в бункере
1986	Сальвадор	Y	Y	Y
1987	Уолл-Стрит	Y	Y		Y	Трэйдер
1988	Радиоболтовня	Y	Y
1989	Рождённый четвёртого июля	Y	Y	Y	Y	Репортёр газеты
1989	Голубая сталь			Y
1991	Джон Ф. Кеннеди. Выстрелы в Далласе	Y	Y	Y
1991	Дорз	Y	Y		Y	Преподаватель UCLA
1992	Голова зебры			Y
1992	Против течения			Y
1993	Небо и земля	Y	Y	Y
1993	Дикие пальмы			Y	Y	камео
1993	Клуб «Счастливчик»			Y
1994	Новое время			Y
1994	Прирождённые убийцы	Y	Y
1995	Никсон	Y	Y	Y
1995	Обвинительный акт: Суд над Макмартинами			Y
1996	Эвита		Y
1996	Народ против Ларри Флинта			Y
1996	Убийца: дневник убийств			Y
1996	Шоссе			Y
1997	Поворот	Y
1997	Холод в сердце			Y
1998	Спаситель			Y
1999	Каждое воскресенье	Y	Y	Y	Y	Таг Ковальски
2003	Команданте	Y	Y	Y			документальный
2003	Персона нон грата	Y					документальный
2004	Александр	Y	Y	Y
2004	В поисках Фиделя	Y	Y				документальный
2006	Башни-близнецы	Y		Y
2008	Буш	Y
2009	К югу от границы	Y					документальный
2010	Уолл-стрит: Деньги не спят	Y	Y	Y	Y
2012	Проклятый камень				Y
2012	Особо опасны	Y	Y
2014	Нерассказанная история США	Y	Y	Y	Y	рассказчик	документальный
2016	Украина в огне			Y		интервьюер	документальный
2016	Сноуден	Y	Y
2017	Интервью с Путиным	Y	Y		Y	интервьюер	документальный
2019	В борьбе за Украину			Y		интервьюер	документальный

Библиографияһы

• Стоун О., Кузник П. Нерассказанная история США / Оливер Стоун, Питер Кузник; Пер. с англ. А. Оржицкого, В. Полякова. — М.: КоЛибри, Азбука-Аттикус, 2014. — 928 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-389-06146-0.
• Оливер Стоун. Интервью с Владимиром Путиным. — М.: Альпина Паблишер. — 350 p. — ISBN 978-5-9614-6477-1.
• Оливер Стоун. В погоне за светом. О жизни и работе над фильмами «Взвод», «Полуночный экспресс», «Лицо со шрамом», «Сальвадор» = Oliver Stone. Chasing the Light: Writing, Directing and Surviving Platoon, Midnight Express, Scarface, Salvador and the Movie Game. — М.: Альпина Паблишер, 2021. — 564 с. — ISBN 978-5-9614-3799-7.
• Stone Oliver. Interviews / edited by Charles L. P. Silet. — University Press of Mississippi, 2001. — ISBN 1-57806-302-7.

Һылтанмалар

• Фёдоров А. В. Оливер Стоун  (билдәһеҙ). Видео-Асс экспресс. 1995. № 31. С.12—16. Дата обращения: 15 февраль 2009. Архивировано из оригинала 13 май 2013 года.