Мао Цзэдун
Ма́о Цзэду́н ҡытайса |毛澤東|毛泽东|Máo Zédōng|Мао Цзэдун, Уэйд-Джайлз: Mao Tse-Tung ; 26 декабрь 1893, Шаошань — 9 сентябрь 1976, Пекин) — XX быуатта Ҡытай дәүләт һәм сәйәси эшмәкәре, маоизм тәғлимәте теоретигы.
| Мао Цзэдун | ||||
| ҡытайса.毛澤東 | ||||
 | ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
| 20 март 1943 — 9 сентябрь 1976 | ||||
| Алдан килеүсе: | вазифа булдырыла | |||
| Дауамсы: | Хуа Гофэн | |||
| ||||
| 27 сентябрь 1954 — 27 апрель 1959 | ||||
| Вице-президент: | Чжу Дэ | |||
| Алдан килеүсе: | вазифа раҫлана; ул үҙе ҠХР халыҡ хөкүмәте рәйесе | |||
| Дауамсы: | Лю Шаоци | |||
| Дине: | атеизм | |||
| Тыуған: | 26 декабрь 1893 Шаошань, Хунань, Цин империяһы | |||
| Үлгән: | 9 сентябрь 1976 (82 йәш) Пекин, ҠХР | |||
| Ерләнгән: | Мао Цзэдун мавзолейы, Пекин | |||
| Исеме: | ҡыт. 毛澤東 ингл. Mao Zedong | |||
| Атаһы: | Мао Женьшэн | |||
| Әсәһе: | Вэнь Цимэй | |||
| Ҡатыны: | 1) Ян Кайхуэй 2) Хэ Цзычжэнь 3) Цзян Цин | |||
| Балалары: | Мао Аньин[1][2][3] Мао Аньцин[d][1][2][3] Мао Аньлун[d][2] Ян Юэхуа[d] Ли Минь[d][4] Ли На[d][4] | |||
| Партия: | Ҡытай Коммунистар партияһы | |||
| Белеме: | Дуншаньская старшая школа[d] Первая старшая школа Сянсяна[d] Первая старшая школа Чанши[d] Первый университет Хунани[d] | |||
| Автограф: | 
| |||
Мао Цзэдун йәш сағында уҡ Ҡытай коммунистар партияһына (ҠПК) инә, 1930 йылдарҙа Цзянси провинцияһында коммунистар ҡулындағы районда етәксе була. Ҡытай өсөн айырым коммунистик идеология зарур тигән ҡарашта була. 1934-1936 йылдарҙағы коммунистар Үҙәк Ҡытайҙан үҙҙәре өсөн хәефһеҙерәк булған төньяҡ районға гоминьдан армияһы ҡамауынан сыға. Ошо тарихҡа "Бөйөк поход" атамаһы менән инеп ҡалған ваҡиғанан һуң, Мао Цзэдун Ҡытай коммунистар партияһында етәксе урын алыуға ирешә.
Генералиссимус Чан Кайши ғәскәрен еңгәндән һуң (СССР яғынан хәрби, материаль консультатив яҡтан хәл иткес ярҙам була) , 1949 йылдың 1 октябрендә Ҡытай Халыҡ Республикаһы барлыҡҡа килеүе тураһында иғлан ителгәндән алып, ғүмеренең һуңғы көнөнә тиклем (09.09.1976) ил етәксеһе була.
1943 йылдан үлгәнсе Ҡытай компартияһы рәйесе, шулай уҡ 1954 — 1959 йылдарҙа Ҡытай Халыҡ Республикаһы рейесе вазифаһын башҡара. Бер нисә яңғырыуыҡлы компания үткәрә. Шуларҙың иң билдәлеһе - күп миллион кешенең ғүмерен өҙгән «Ҙур күтәрелеш» һәм «Мәҙәни революция» (1966—1976).
Мао Цзэдун хакимлыҡ иткән йылдар ҡапма-ҡаршылыҡлы була. Бер яҡтан — уның етәкселегендә илде индустриализациялау үтә һәм ярлы ҡатламдың матди кимәле күтәрелә. Икенсе яҡтан— иң ҡоласлы репрессиялар үткәрелә, был капиталистик илдәрҙә генә түгел, социализм илдәрендә лә тәнҡитләнә. Был осорҙа Маоның шәхес культы хөкөм һөрә.
ИҫкәрмәләрҮҙгәртергә
- ↑ 1,0 1,1 Spence J. The Search for Modern China — 1 — USA: W. W. Norton & Company, 1991. — P. 531. — ISBN 978-0-393-30780-1
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Short P. Mao: A Life — Great Britain: Hodder & Stoughton, 1999. — P. 116. — 782 p. — ISBN 978-0-340-60624-7
- ↑ 3,0 3,1 Zhisui L. The Private Life of Chairman Mao (1996 edition) — 1996. — P. 56. — ISBN 978-0-09-964881-9
- ↑ 4,0 4,1 Short P. Mao: A Life — Great Britain: Hodder & Stoughton, 1999. — P. 635. — 782 p. — ISBN 978-0-340-60624-7
ӘҙәбиәтҮҙгәртергә
- Галенович Ю. М. Мао Цзэдун вблизи — М.: «Русская панорама», 2006. — 325 б. — (Лидеры Китая). — 1000 экз. — ISBN 5-93165-158-6.
- Панцов А. В. Мао Цзэдун / Александр Панцов — М.: Молодая гвардия, 2007. — 867 б. — (Жизнь замечательных людей). — 5000 экз. — ISBN 978-5-235-02983-5.
ҺылтанмаларҮҙгәртергә
|
Мао Цзэдун Викиөҙөмтәлә |
|---|---|
|
Мао Цзэдун Викимилектә |
|
Мао Цзэдун Викияңылыҡтарҙа |
- Биография Мао Цзэдуна I, русс.
- Биография Мао Цзэдуна II, русс.
- Маоистская библиотека, русс.
- Сочинения Мао Цзэдуна I, русс.
- Сочинения Мао Цзэдуна II, русс.
- Стихотворения Мао Цзэдуна, русс.
- Собрание Сочинений Мао Цзэдуна, англ.
- Плакаты с изображением Мао Цзэдуна
- Маоизм — трагедия Китая. Документальный фильм
- Видео — Мао Цзэдун провозглашает образование КНР
- Передача BBC о Мао Цзэдуне, кит.
- Александр Тарасов. «Наследие Мао для радикала конца XX — начала XXI века»
| Алдан килеүсе: Чэнь Дусю |
Ҡытай Коммунистар партияһы Рәйесе 1945–1976 |
Һуңынан килеүсе: Хуа Гофэн |
| Алдан килеүсе: -- |
Ҡытай Халыҡ Республикаһы Рәйесе 1949–1959 |
Һуңынан килеүсе: Лю Шаоци |
| Алдан килеүсе: -- |
Председатель Центральной Военной Комиссии КПК 1936–1976 |
Һуңынан килеүсе: Хуа Гофэн |