Иҫке Ҡуян

Иҫке Ҡуян (рус. Старокуяново) — Башҡортостандың Баҡалы районындағы ауыл. Иҫке Ҡуян ауылы Баҡалы ауыл Советына ҡарай. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 379 кеше. Почта индексы — 452651, ОКАТО коды — 80207807006.

Ауыл
Старокуяново башҡ. Иҫке Ҡуян
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Баҡалы районы
Ауыл биләмәһе	Баҡалы ауыл Советы
Координаталар	55°06′46″ с. ш. 53°50′46″ в. д.
Халҡы	↘379 кеше (2010)
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	452651
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 207 807 006
ОКТМО коды	80 607 407 111
ГКГН номеры	0523041
Старокуяново

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Баҡалы): 7 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Туймазы): 85 км

Иҫке Ҡуян ауылы Сөн йылғаһы бассейнына ингән Маты ҡушылдығы Ходъяр йылғаһы буйында, район үҙәге Баҡалы ауылынан көньяҡ-көнсығышҡа табан 7 километр һәм Туймазы тимер юл станцияһынан 85 километр алыҫлыҡта урынлашҡан.

Тарихы

Иҫке Ҡуян ауылына Бәләбәй өйәҙе Ҡырғыҙ улусы башҡорттары үҙҙәренең аҫаба ерҙәрендә 1786 йылда нигеҙ һалғандар һәм уның атамаһы Ҡуян булған.

1802 йылда төҙөлгән керҙәшлек килешеүе буйынса Ҡуян ауылында типтәр ҡатламына ҡараған халыҡ индерелгән.

XIX быуаттың 1-се яртыһында Яңы Ҡуян утары (хәҙерге Ҡамышлытамаҡ) бүленеп сыҡандан һуң, был ауыл хәҙерге — Иҫке Ҡуян — исеме менән йөрөтөлә башлаған.

1865 йылда 45 хужалыҡта 276 кеше йәшәгән.

Малсылыҡ, игенселек, умартасылыҡ менән шөғөлләнгәндәр. Мәсет булған.

1906 йылда ла шулай уҡ мәсет, бакалея кибете теркәлгән.

Халыҡ һаны

Иҫке Ҡуян ауылына ҡырғыҙ башҡорттары тоҡомдары йәшәй.

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1906	591
1920 йыл 26 август	806
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	1047
1959 йыл 15 ғинуар	642
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	490
2002 йыл 9 октябрь	430
2010 йыл 14 октябрь	379	184	195	48,5	51,5

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Бөгөнгө ауыл

Иҫке Ҡуян ауылы — «Ҡуян» ЯСЙ-енең үҙәк усадьбаһы. Ауылда шулай уҡ төп мәктәп, балалар баҡсаһы, фельдшер-акушер пункты, Мәҙәниәт йорто, китапхана, мәсет бар.

Билдәле кешеләре

• Дәүләтов Рәмис Мәхийән улы (12.11.1948), дәүләт һәм хужалыҡ эшмәкәре, ғалим-иҡтисадсы. 1998—2005 йылдарҙа Баҡалы районы хакимиәте башлығы, Башҡортостан Республикаһының ике саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты, Иҡтисад фәндәре кандидаты (2006). Рәсәй Федерацияһының һәм Башҡортостан Республикаһы]]ның атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре. Халыҡтар дуҫлығы ордены кавалеры (2003). Райондың почётлы гражданы.

Урамдары

• Үҙәк урам (рус.  Центральная (улица)
• Туғай урамы (рус.  Луговая (улица)
• Түбәнге урам (рус.  Нижняя (улица)
• Урман урамы (рус.  Лесная (улица)

.

Тирә-яҡ мөхит

Йылғалары:

• Болондо, Ходъяр

Хәтер

1917 йылғы ауыл хужалығын иҫәпкә алыу карточкалары

• Материалы поземельной переписи 1917 года по: д. Бакалы, Белебеевский уезд, Бакалинская волость; фонд, опись, дело 2022 йыл 27 ғинуар архивланған.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Баҡалы районы
• Ҡырғыҙ

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. ISBN 978-5-295-04683-4 (рус.)
• Бакалинская земля: история и люди. — Уфа: ГУП РБ УПК, 2010. — 320 с.: ил.(урыҫ.)

Һылтанмалар

• Иҫке Ҡуян // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• География Бакалинского района. Природа и население. Учебное пособие для 8 класса
• Руководитель, новатор, общественный деятель. Давлетов Рафис Махиянович 2022 йыл 5 июль архивланған.
• Карта д. Старокуяново. Улицы
• Закирова Фанзалия Камиловна, Бакалинский район с. Старокуяново
• Песня