Исраф

Исраф (ғәр. إسراف‎ — берәшәнлек‎) — исламда: изге эштәргә йүнәлтергә мөмкин булған нәмәләрҙе кәрәкһеҙгә саманан тыш тотоноу; гонаһтарҙың береһе. Исраф матди ҙа (аҡса һәм мөлкәт) һәм шулай уҡ рухи исраф та (гонаһтар ҡылыу, ваҡытты бушҡа сарыф итеү һ.б.) булыуы мөмкин. Сарыф ҡылған кеше мусриф тип атала. Ҡөрьән аяттарының береһендә ваҡ мусрифтәрҙе «иблес туғандары» тип йөрөтәләр.

Аҙыҡ-түлек исрафы

Мөлкәтте туҙҙырыу

Ҡөрьән кешеләргә ашарға һәм эсергә рөхсәт итә, әммә уны туҙҙырыуҙан иҫкәртә. Ҡөрьән аяттарының нисек эш боҙмаҫҡа, үҙ-үҙеңә нисек иғтибарлы булырға һәм иҫәп-хисап бирергә кәрәклеге тураһында өгөт-нәсихәттәр бар.

Мөлкәтте туҙҙырыуға бәйле:

• һыуҙы, электр энергияһын артыҡ ҡулланыу;
• тыйылған нәмәләргә (харам), уларҙың һанына ҡарамай (алкоголь ҡулланыу, ҡомарлы уйындар һ. б.) һәр сығым.
• кейем-һалымға, аяҡ кейеменә ҡарата тиҙ туҙыуға килтергән һаҡһыҙлыҡ;
• ҡунаҡтарҙы ҡабул иткәндә тороп ҡалырлыҡ һәм аҙаҡ сығарып ташларлыҡ артыҡ аш-һыу әҙерләү;
• бындай тауарҙы арзаныраҡ хаҡҡа һатып алыу мөмкинлеге бар көйө ҡыйбатыраҡ берәй тауар һатып алыу ;

Яҡшы эштәрҙә лә исраф булыуы мөмкин. Хәбәр ителеүенсә, Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең сәхәбәләренең береһе тәһәрәт алғанда күп һыу тотонған. Пәйғәмбәр быны күреп, киҫәтеү яһағас, тегеһе: «Тәһәрәт алыу кеүек лайыҡлы эштә исраф хаҡында һүҙ барыуы мөмкинме ни?» — тип аптыраған. Быға Мөхәммәт Пәйғәмбәр: «Хатта йылға буйында торһаң да, һаҡсыл булырға кәрәк», — тип яуаплаған.

Рухи тарҡалыу

Видеоуйындарға ваҡыт сарыф итеү

Рухи исраф иманда ла, ғибәҙәттә лә, әхлаҡлылыҡта һәм хоҡуҡта ла сағыла ала. Ваҡытты сарыф итеү төрҙәренең береһе булып, ул файҙаһыҙ һөйләшеүҙәр, фильмдар ҡарау, компьютер уйындарынан айырыла алмау һ. б. тора.

Иманда исраф тигәндә «Аллаһ ҡушҡандарҙы» һанға һуҡмау, «ысын иманға эйә булыр өсөн мөмкинлектәр»ҙе файҙаланмаҡ , ялған һөйләү һәм дингә яла яғыу, пәйғәмбәрҙәргә ҡаршы көрәшеү, Аллаһыға тормош тиңдәш тотоу (Ширк) һәм башҡа нәмәләрҙе күҙ уңында тотоуы ихтимал.

Ғибәҙәттә исраф уларҙы теләмәй генә йәки хаталар менән башҡарыу инә. Әл-Әнғәм сүрәһендә былай тип әйтелә:

Ул — терәүҙәрҙә һәм терәүһеҙ үҫә торған баҡсаларҙы бар ҡылды, һәм төрлө емешле хөрмә ағастарын һәм төрлө орлоҡло игендәрҙе, һәм зәйтүнде, һәм анарҙы — оҡшаш һәм оҡшаш түгелдәрен. Улар емеш биргәс, емештәрен ашағыҙ, һәм урған саҡта тейешлеһен түләгеҙ, тик исраф ҡылмағыҙ. Ысынлап та, Ул исраф ҡылыусыларҙы яратмай! Әл-Әнғәм 6:141

6:141 

Фәҡирҙәргә саҙаҡа биргәндә үҙеңде лә ауыр хәлдә ҡалырға ярамай. Икенсе төрлө аңлатмаға ярашлы, мохтаждарға ярҙам итеү һәм изгелек ҡылыу мөмкинлеге килеп тыуғанда исрафҡа юл ҡуйырға ярамай.

Әхлаҡта исраф - насар ғәмәлдәр ҡылыуҙы, әхлаҡи етешһеҙлектәрҙе, ҡәҙерһеҙлекте, рәхмәтһеҙлекте һ. б. аңлата. Әхлаҡта исраф — ул үҙеңде тәҡүә йәшәү мөмкинлегенән мәхрүм итеү.

Ҡөрьән кеше хоҡуҡтарына мөһим әһәмиәт бирә һәм йәмғиәттәге ғәҙелһеҙ мөнәсәбәттәрҙе хоҡуҡта исраф тип баһалай. Ҡөрьәндә хакимдарҙың халҡын ҡыҫырыҡлауы һәм мыҫҡыл итеүе кеше үлтереү, саманан сығып үс алыу етемдәрҙең мөлкәтен тейешенән артыҡ һаҡлау һ. б. тураһында аяттар бар.

Һылтанмалар

• Абдуррахманов А. Расточительство (исраф) – 1  (билдәһеҙ). Ислам и Семья (19 март 2013). Дата обращения: 4 март 2015. Архивировано из оригинала 4 март 2016 года. 2016 йыл 4 март архивланған.
• Абдуррахманов А. Расточительство (исраф) – 2  (билдәһеҙ). Ислам и Семья (19 март 2013). Дата обращения: 4 март 2015. Архивировано из оригинала 2 апрель 2015 года. 2015 йыл 2 апрель архивланған.
• Амаханов, Гасан Допускающие исраф – «братья шайтана»  (билдәһеҙ). assalam.ru. Дата обращения: 4 март 2015.
• Как определить границу, после которой начинается исраф?  (билдәһеҙ) Islam-Today.ru (12 февраль 2015). Дата обращения: 4 март 2015.
• Исраф: Ежегодно в мире выбрасывается треть еды  (билдәһеҙ). Islam-Today.ru (29 апрель 2013). Дата обращения: 4 март 2015.