Имән (Балтас районы)

Имән (рус. Имяново) — Башҡортостан Республикаһының Балтас районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 169 кеше[2]. Почта индексы — 452983, ОКАТО коды — 80208825002. Тәүге тапҡыр XVIII иҫәпкә алынған. Ауылға Уннар ырыуы башҡорттары үҙ ерҙәрендә нигеҙ һалған.

Ауыл
Имән
рус. Имяново
Ил

Рәсәй

Федерация субъекты

Башҡортостан

Муниципаль район

Балтас

Ауыл советы

Нөркә

Координаталар

55°51′07″ с. ш. 55°48′36″ в. д.HGЯO

Халҡы

169[1] кеше (2010)

Милли состав

башҡорттар

Сәғәт бүлкәте

UTC+6

Почта индексы

452983

Һанлы танытмалар
Автомобиль коды

-

Код ОКАТО

80 208 825 002

Код ОКТМО

80 608 425 106

Имән (Рәсәй)
Имән
Имән
Имән (Балтас районы) (Башҡортостан Республикаһы)
Имән

Тарихы үҙгәртергә

Ҡыр-Танып улусының Ҡыр-Танып түбәһендә 10-сы башҡорт кантонының 24-се йортонда Имән тигән башҡорт ауылы күрһәтелгән. XVIII быуаттың 40-се йылдарҙа Хужаимән тип аталған. 1795 йылда 21 йортта — 127 башҡорт, 6 йортта 27 типтәр йәшәгән.

Типтәрҙәрҙең төпләнеү ваҡыты билдәһеҙ. VII ревизия ( 1816 й.) мәғлүмәттәре буйынса, 145 башҡорт һәм 22 типтәр була. 3 типтәр хужалығы өҫтәлгән. Бынан һуңғы ревизиялар буйынса типтәрҙәр ауылда теркәлмәгән.

1834 йылда ауылда 239 башҡорт йәшәгән. Улар 360 бот ужым, 400 бот яҙғы һабан игене сәскән. Ауылда ике тирмән булған, халыҡ 145 һарыҡ, 30 кәзә тотҡан, 35 солоҡ, 50 умарта бал ҡорто ҡараған.

Ауыл аша Себергә һөргөн юлы үткән. Ҡайһы бер хәлһеҙләнгән, йәки сирле тотҡондарҙы ауылда ҡалдырып китә торған булғандар. Бер сирле йәш Дағстан егетенең ауылда тороп ҡалып, ғаилә ҡорғаны тураһында уның вариҫтары хәтирәләр һаҡлай.

1920 йылда 152 йорт хужалығында 403 ир-ат һәм 469 ҡатын-ҡыҙ йәшәгән.[3]

Имән ауылындағы башланғыс мәктәп 2000 йылдар башында ябыла. Ауылда клуб, кибет бар.

Былар ҡыҙыҡлы үҙгәртергә

Имән ауылына нигеҙ һалыусылар хәҙерге Ҡариҙел районынан (Уннар ҡәбиләһе ерҙәре) килгән тигән легенда бар. XVI быуатта биш уннар ғаиләһе Уннар ҡәбиләһенең был яҡтарҙағы ерҙәрендә төпләнә. Ысынлап та, XVIII быуатҡа тиклем был ерҙәр һәм артабанғы көньяҡ ерҙәр Уннар ҡәбиләһенең аҫаба ерҙәре булған. Уҡытыусы Гата Саҙрисламовтан яҙып алынған легендала Уннар түбәһе ерҙәренең бер өлөшөн Ҡара Табын улусы старшинаһы Ҡолой Балтасев хәйләләп тартып алған, тиелә. Шулай итеп, ауыл Ҡыр Танып улусы старшинаһы хакимлығы аҫтына эләгә. Ҡариҙел районында ла Имән тигән ауыл бар.[4]( 270-се бит)

Имән ауылы халҡының хәрби хеҙмәте тураһында 10-сы башҡорт кантоны хәрби чиновниктары төҙөгән формулярҙар һөйләй. Мәҫәлән, 1780 йылда тыуған 14 класс чиновнигы, зауряд-сотник Фәйрүш Сәғит улы Нураев. Ул 1807-1809 йылдарҙа Рәсәйҙең һәм уның союздаштарының Францияға ҡаршы һуғышында ҡатнашҡан. Уның улдары Әхмәт (уның улы Шәйбәк), Хажиәхмәт- зауряд-яһауыл, Шаһиәхмәт. Шул уҡ кампанияла Рәсәйҙең Польша һәм Пруссия биләмәләрендә урядник Фәрухшат Сәйфулла улы Сафин (уның улдары Тимерша, Исмәғил) ҡатнаша.[3]

Халыҡ һаны үҙгәртергә

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө Бөтә халыҡ Ир-егеттәр Ҡатын-ҡыҙҙар Ир-егеттәр өлөшө (%) Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь 169 83 86 49,1 50,9

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса — күпселек башҡорттар (93 %) йәшәй[5].

Географик урыны үҙгәртергә

  • Район үҙәгенә тиклем (Иҫке Балтас): 20 км
  • Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Нөркә): 6 км
  • Яҡындағы тимер юл станцияһы (Көйөҙе): 90 км

Билдәле шәхестәре үҙгәртергә

Урамдары үҙгәртергә

  • Үҙәк урам*
  • Кооператив урамы*
  • Совет урамы*
  • Мәктәп урамы*
  • Йәшел урам*

Әҙәбиәт үҙгәртергә

Һылтанмалар үҙгәртергә

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә