Ярлыҡап
Ярлыҡап (рус. Ярлыкапово) — Башҡортостан Республикаһының Әбйәлил районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 54 кеше[4]. Почта индексы — 453620, ОКАТО коды — 80201810006.
| Ярлыҡап | |
| Ярлыҡап | |
 | |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмек | Асҡар ауыл Советы (Әбйәлил районы) |
| Халыҡ һаны |
314 кеше (1968)[1], 64 кеше (2002)[2], 64 кеше (2009)[2], 54 кеше (2010)[3] |
| Почта индексы | 453620 |
 | |
 Ярлыҡап Викимилектә | |
Халыҡ һаны
үҙгәртергә| Халыҡ иҫәбе | ||
|---|---|---|
| 2002[5] | 2009[5] | 2010[6] |
| 64 | →64 | ↘54 |
- Милли составы
Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса башҡорттар 100 % тәшкил итә[7].
Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
| 1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар) | |||||
| 1920 йыл 26 август | |||||
| 1926 йыл 17 декабрь | |||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1970 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1979 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | |||||
| 2002 йыл 9 октябрь | |||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 54 | 28 | 26 | 51,9 | 48,1 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Географик урыны
үҙгәртергә- Район үҙәгенә тиклем (Асҡар): 11 км
- Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Асҡар): 11 км
- Яҡындағы тимер юл станцияһы (Магнитогорск): 58 км
Урамдары
үҙгәртергәТарихы
үҙгәртергәЯрлыҡап, Ҡолоҡас һәм Ҡолғана ауылдары туғандаш булған. Ярлыҡап ауылы ерле халыҡ була. Ул 1737 — 39 йй. ихтилалда ҡатнашыусы, Тамъян улусы старшинаһы Мәсәғүт Кәбәсов исеме менән Мәсәғүт тип аталған. V ревизия уны Ярлыҡап тип йөрөтә, әммә «Мася-гот тож» тип йәйә эсендә яҙылған. Яндырылғаны урынына яңы исем менән яңы ауыл барлыҡҡа килгән. Ауылдың килеп сығышы, икенсе исеме лә билдәле. Уның икенсе атамаһының килеп сығышы ла билдәле. Ярлыҡап Ҡунаҡбаев исемен йөрөтә. 1778 йылда уҡ Ярлыҡап Өфө сауҙагәре Подячевтан бурысҡа аҡса һәм тауар алған.
V ревизия Ярлыҡапта 214 кеше йәшәгән 39 йортто күрһәтә. 1859 йылдан алып 45 йортта 252 кеше йәшәгән. Бынан тыш, 55 керҙәш ир кеше булған. Совет иҫәбен алыу халыҡ иҫәбенең һәм ихаталар һанының кәмеүен билдәләне: 173 кеше һәм 34 ихата.
1812 йылғы һуғышта ҡатнашыусылар Мөхәмәтрәхим Әлмөхәмәтов һәм Ишбирҙе Юламанов көмөш миҙалдар менән бүләкләнә.
Малсылыҡ — халыҡтың төп шөғөлө. 145 кеше 175 ат, 83 һыйыр, 100 һарыҡ тотҡан. Кәзәләр булманы. Йәйләүгә 26 йорттан 22 кибит сыҡҡан. Күсмә тормош (Яманйылға йылғаһы буйында), Кәркәбәт, Кәбәк Айрасы һәм Уртайылға шишмәләре буйлап үткәрелгән. 1842 йылда барлыҡ 26 хужалыҡҡа 340 бот яҙғы иген сәселә[9].
Билдәле шәхестәре
үҙгәртергә- Илһамов Марат Әҡсән улы (8.04.1934), ғалим-инженер-механик, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Рәсәй Фәндәр Академияһының мөхбир ағзаһы (1991), Башҡортостан Республикаһы Фәндәр Академияһы академигы (1998), физика-математика фәндәре докторы (1970), профессор (1972). Башҡортостандың (2003) һәм Татарстандың (2012) Фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премиялары лауреаты. «Почёт Билдәһе» (1976), Дуҫлыҡ (1995), Салауат Юлаев ордендары (2004) кавалеры.
- Рыҫҡолов Ғәббәс Шәйхислам улы (3.03.1894—8.12.1937), Беренсе донъя, граждандар һуғышы һәм 1920 йылдағы совет-поляк һуғыштарында ҡатнашыусы. 1919—1920 йылдарҙа Муса Мортазиндың Башҡорт айырым кавалерия бригадаһының эскадрон командиры. 1931—1935 йылдарҙа Әбйәлил, Учалы һәм Мәсетле район Советтары башҡарма комитеттары рәйесе. Георгий тәреһе һәм Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры. Сәйәси золом ҡорбаны[10].
- Истамғолов Әмир Мираҫ улы (5 июнь 1931 йыл — 3 август 2009 йыл) — ауыл хужалығы алдынғыһы. 1949—1992 йылдарҙа Башҡорт АССР-ының Әбйәлил районы «Ҡыҙыл Башҡортостан» совхозы Һамар бүлексәһе механизаторы. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1981.
Матбуғатта
үҙгәртергәИҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ Башкирская АССР: административно-территориальное деление на 1 января 1969 года (урыҫ) — Уфа: 1969. — 429 с. — 5000 экз.
- ↑ 2,0 2,1 Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан (урыҫ)
- ↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- ↑ 5,0 5,1 Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. Дата обращения: 20 август 2014. Архивировано 20 август 2014 года.
- ↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — приложение в формате Excel 2016 йыл 4 март архивланған..
- ↑ Улицы
- ↑ Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 36. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- ↑ Рыскулов Габбас Шайхлисламович (1894). Сайт «Открытый список»(недоступная ссылка) (рус.) (Тикшерелеү көнө: 2 март 2019)
- ↑ Илһамов Марат Әҡсән улы
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Ярлыкапово, Кулукасово на портале «Генеалогия и Архивы» (Тикшерелеү көнө: 2 март 2019)
|
Портал «Башҡортостан ауылдары» |
|---|---|
|
Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала |
|
Ярлыҡап Викимилектә |
|
Проект «Башҡортостан ауылдары» |