Ханты-Манси автономиялы округы — Югра
(Ханты-Манси АО битенән йүнәлтелде)
Ханты-Манси автономиялы округы — Югра (рус. Ханты-Мансийский автономный округ — Югра) — Рәсәй субъекты[2]. Төмән өлкәһенең уставына ярашлы Төмән өлкәһенә инә, ләкин Рәсәйҙең тулы хоҡуҡлы регионы булып ҡала[3]. 1930 йылдың 10 декабрендә нигеҙләнгән. Округ регион-донор булып иҫәпләнә. Юграла илдең 60 % нефте сығарыла[4].
| Рәсәй Федерацияһы субъекты | |||||
|
Ханты-Манси | |||||
| |||||
_-_Khanty-Mansi_Autonomous_Okrug.svg) | |||||
|
Үҙәк |
Ханты-Мансийск | ||||
| 9 | |||||
|
- Барлығы |
534 80 км² | ||||
|
- Барлығы |
1 584 063 (2013) 2.96/км² | ||||
|
- Барлығы (ағым. хаҡ.) |
15 976,22 млрд. һум (2010) 1 270 мең һум | ||||
| Урал федераль округы | |||||
| Көнсығыш-Себер | |||||
| урыҫ | |||||
|
Губернатор |
Наталья Владимировна Комарова | ||||
|
1-се вице-губернатор |
Илья Сергеевич Петров | ||||
| 86 | |||||
| RU-KHM | |||||
| YEKT һәм Азия/Екатеринбург[d][1] | |||||
.svg)
Админстратив үҙәге — Ханты-Мансийск ҡалаһы. Эре ҡалалары — Сургут (324 000 кеше.), Түбәнге Варта (263 800 кеше), Нефтеюганск (138 000 кеше). Ямал-Ненец автономиялы округы, Красноярск крайы, Томск, Төмән, Свердловск өлкәләре һәм Коми Республикаһы менән сиктәш.
География
үҙгәртергәХанты-Манси автономиялы округы — Югра — Рәсәйҙең үҙәк өлөшөндә , Көнсығыш-Себер тигеҙлегенең үҙәгендә ята.
Климаты
үҙгәртергәБелоярск һәм Березёвск райондары Алыҫ Төньяҡта урынлашҡан.[5]
Округтың башҡа биләмәләре лә Алыҫ Төньяҡ райондарға тиңләштерелгән.
Округта уртаса-континенталь климат.
Иҡтисады
үҙгәртергәТөбәк иҡтисадында байтаҡ нефть һәм газ ойошмалары күрһәтелгән:
- Газпром. Округта бер-нисә нефтегаз ятҡылыҡтары үҙләштерелә. Газды Газпром трансгаз Югорск аша транспортлай.
- Лукойл. Ойошма округта урынлашҡан Лангепас, Урай, Когалым НГДУ нигеҙҙәрендә барлыҡҡа килде. Был ҡалаларҙағы иң эре ойошма.
- Cургутнефтегаз. Сургуттағы иң эре ойошма.
- Роснефть
- Башнефть. Округта ятҡан Кирское, Коттынское, Люкпайское, Пермяковское и Печеринское нефть-газ ятҡылыҡтарын эшкәртә[6].
- ТНК-BP
- Транснефть
Милли состав
үҙгәртергә| Халыҡ | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 (* 2012 йыл 26 ғинуар архивланған.) | 2010 йыл[7] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Урыҫтар | 67 616 (72,5%) | 89 813 (72,5%) | 208 500 (76,9%) | 423 792 (74,3%) | 850 297 (66,3%) | 946 590 (66,1%) | 973 978 (68,1 %) |
| Татарҙар | 2 227 (2,4 %) | 2 938 (2,4 %) | 14 046 (5,2 %) | 36 898 (6,5 %) | 97 689 (7,6 %) | 107 637 (7,5 %) | 108 899 (7,1 %) |
| Украиндар | 1 111 (1,2 %) | 4 363 (3,5 %) | 9 986 (3,7 %) | 45 484 (8,0 %) | 148 317 (11,6 %) | 123 238 (8,6 %) | 91 323 (6,0 %) |
| Башҡорттар | 9 (0,0 %) | 91 (0,1 %) | 1 244 (0,5 %) | 7 522 (1,3 %) | 31 151 (2,4 %) | 35 807 (2,5 %) | 35 428 (2,3 %) |
| Әзербайжандар | — (0,0 %) | — (0,0 %) | 136 (0,0 %) | 1 263 (0,2 %) | 12 846 (1,0 %) | 25 088 (1,8 %) | 26 037 (1,7 %) |
| Ханты | 12 238 (13,1 %) | 11 435 (9,2 %) | 12 222 (4,5 %) | 11 219 (2,0 %) | 11 892 (0,9 %) | 17 128 (1,2 %) | 19 068 (1,2 %) |
| Белорустар | 141 (0,2 %) | 1 281 (1,0 %) | 3 362 (1,2 %) | 7 555 (1,3 %) | 27 775 (2,2 %) | 20 518 (1,4 %) | 14 703 (1,0 %) |
| Кумыктар | — (0,0 %) | — (0,0 %) | 5 (0,0 %) | 89 (0,0 %) | … | 9 554 (0,7 %) | 13 849 (0,9 %) |
| Сыуаштар | 45 (0,0 %) | 289 (0,2 %) | 1 929 (0,7 %) | 4 739 (0,8 %) | … | 15 261 (1,1 %) | 13 596 (0,9 %) |
| Лезгиндар | — (0,0 %) | — (0,0 %) | 44 (0,0 %) | 216 (0,0 %) | … | 8 580 (0,6 %) | 13 335 (0,9 %) |
| Манси | 5 768 (6,2 %) | 5 644 (4,6 %) | 6 684 (2,5 %) | 6 156 (1,1 %) | 6 562 (0,5 %) | 9 894 (0,7 %) | 10 977 (0,7 %) |
| Узбәктәр | 2 (0,0 %) | — (0,0 %) | 57 (0,0 %) | 216 (0,0 %) | … | 5 182 (0,4 %) | 9 970 (0,7 %) |
| Таджиктар | — (0,0 %) | — (0,0 %) | 23 (0,0 %) | 94 (0,0 %) | … | 5 651 (0,4 %) | 9 793 (0,6 %) |
| Молдавандар | — (0,0 %) | 564 (0,5 %) | 579 (0,2 %) | 1 735 (0,3 %) | … | 10 861 (0,8 %) | 9 476 (0,6 %) |
| Марийҙар | 34 (0,0 %) | 54 (0,0 %) | 712 (0,3 %) | 1 791 (0,3 %) | … | 7 309 (0,5 %) | 7 289 (0,5 %) |
| Чечендар | 5 (0,0 %) | — (0,0 %) | 68 (0,0 %) | 269 (0,0 %) | … | 6 943 (0,5 %) | 6 889 (0,5 %) |
| Немецтар | 177 (0,2 %) | 2 059 (1,7 %) | 2 069 (0,8 %) | 3 499 (0,6 %) | … | 8 292 (0,6 %) | 6 828 (0,5 %) |
| Әрмәндәр | 5 (0,0 %) | — (0,0 %) | 147 (0,0 %) | 893 (0,2 %) | … | 6 471 (0,5 %) | 6 343 (0,4 %) |
| Ногайҙар | … | … | 4 (0,0 %) | 55 (0,0 %) | … | 2 502 (0,2 %) | 5 323 (0,4 %) |
| Ҡырғыҙҙар | … | … | 2 (0,0 %) | 20 (0,0 %) | … | 2 033 (0,1 %) | 5 012 (0,4 %) |
| Мордвалар | 64 (0,1 %) | 125 (0,1 %) | 1 162 (0,4 %) | 3 155 (0,6 %) | … | 6 386 (0,5 %) | 4 936 (0,3 %) |
| Ҡаҙаҡтар | 89 (0,1 %) | 103 (0,1 %) | 179 (0,1 %) | 563 (0,1 %) | … | 4 258 (0,3 %) | 4 382 (0,3 %) |
| Удмурттар | 36 (0,0 %) | 71 (0,1 %) | 1 304 (0,5 %) | 2 029 (0,4 %) | … | 3 670 (0,3 %) | 3 094 (0,2 %) |
| Даргиндар | — (0,0 %) | — (0,0 %) | 8 (0,0 %) | 31 (0,0 %) | … | 1 956 (0,2 %) | 2 735 (0,2 %) |
| Аварҙар | — (0,0 %) | — (0,0 %) | 10 (0,0 %) | 74 (0,0 %) | … | 1 910 (0,2 %) | 2 577 (0,2 %) |
| Коми | 2 436 (2,6 %) | 2 803 (2,3 %) | 3 150 (1,2 %) | 3 105 (0,5 %) | … | 3 081 (0,2 %) | 2 364 (0,2 %) |
| Коми-пермяктар | — (0,0 %) | 18 (0,0 %) | 466 (0,2 %) | 1 335 (0,3 %) | … | 2 704 (0,2 %) | 2 134 (0,2 %) |
| Гагауздар | — (0,0 %) | — (0,0 %) | 6 (0,0 %) | 70 (0,0 %) | … | 1 566 (0,2 %) | 1 568 (0,1 %) |
| Ненецтар | 852 (1,0 %) | 815 (0,7 %) | 940 (0,4 %) | 1 003 (0,2 %) | … | 1 290 (0,1 %) | 1 438 (0,1 %) |
| Болгарҙар | — (0,0 %) | — (0,0 %) | 35 (0,0 %) | 345 (0,1 %) | … | 1 783 (0,2 %) | 1 430 (0,1 %) |
| Поляктар | 61 (0,1 %) | 158 (0,2 %) | 326 (0,2 %) | 720 (0,2 %) | … | 1 884 (0,2 %) | 1 336 (0,1 %) |
| Лакцы | — (0,0 %) | — (0,0 %) | 10 (0,0 %) | 45 (0,0 %) | … | 959 (0,1 %) | 1 268 (0,1 %) |
| Мииләте күрһәтмәнеләр | 16 (0,0 %) | 4 (0,0 %) | 5 (0,0 %) | 4 (0,0 %) | … | 13 210 (0,9 %) | 102 138 (6,7 %) |
| 1000 күбәрәк булһан халыҡтар күрһәтелғән |
Ҡоролош
үҙгәртергәҡалалар:
- (ҡалаһы) Когалым
- (ҡалаһы) Лангепас
- (ҡалаһы) Мегион
- (ҡалаһы) Нефтеюганск
- (ҡалаһы) Нижневартовск
- (ҡалаһы) Нягань
- (ҡалаһы) Покачи
- (ҡалаһы) Пыть-Ях
- (ҡалаһы) Радужный
- (ҡалаһы) Сургут
- (ҡалаһы) Урай
- (ҡалаһы) Ханты-Мансийск
- (ҡалаһы) Югорск
Муниципаль райондар:
- Белоярский районы
- Берёзовский районы
- Кондинский районы
- Нефтеюганский районы
- Нижневартовский районы
- Октябрьский районы
- Совет районы (Ханты-Манси автономиялы округы — Югра)
- Сургутский районы
- Ханты-Мансийский районы
Тораҡ пункттар
үҙгәртергә| 10 меңдән ашыу халыҡ менән тораҡ пункттар (1.1.2013 көнғә)[8] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Шулай уҡ ҡарағыҙ
үҙгәртергәИҫкәрмәләр
үҙгәртергә- ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
- ↑ Конституция Российской Федерации. Часть 3. Федеративное устройство. Дата обращения: 15 март 2011. Архивировано 23 август 2011 года.
- ↑ Устав Тюменской области 2015 йыл 23 сентябрь архивланған.
- ↑ В Ханты-Мансийском автономном округе добыта 10-миллиардная тонна нефти
- ↑ Постановлением Правительства РФ от 03.03.2012 N 170 «Об отнесении Берёзовского и Белоярского районов Ханты-Мансийского автономного округа — Югры к районам Крайнего Севера» 2013 йыл 23 октябрь архивланған. Берёзовский и Белоярский районы Ханты-Мансийского автономного округа — Югры с 01.01.2013 г. отнесены к районам Крайнего Севера.
- ↑ <http://www.bashneft.ru/production/production/brownfields/ 2014 йыл 16 август архивланған. Зрелые месторождения >
- ↑ Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 йыла 2012 йыл 1 июнь архивланған.
- ↑ Федеральная служба государственной статистики РФ. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года 2015 йыл 23 сентябрь архивланған.