Мөхәммәт әш-Шәйбани

	Мөхәммәт әш-Шәйбани
	ғәр. محمد الشيباني‎
Шәхси мәғлүмәт
Һөнәре, эшмәкәрлек төрө:	Фаҡиһ, Ҡаҙый
Тыуған көнө:	750 или 749
Тыуған ере:	Васит[d], Үәсит (мөхәфаҙа), Ираҡ
Үлем көнө:	805
Үлгән ере:	Рей[d], Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге
Дине:	Сөнниҙәр
Атаһы:	әл-Хәсән әш-Шәйбани
Эшмәкәрлек йүнәлеше:	Фиҡһ
Эш урыны:	Ракка суды
Остаздары:	Әбү Хәнифә, Әбү Йософ һәм Мәлик ибн Әнәс
Шәкерттәре:	Мөхәммәт әш-Шәфиғи
Йоғонто яһаған:	хәнәфи мәҙһәб
Хеҙмәттәре:	Исемлек Китаб аль-джами аль-кябир[d], Китаб аль-Хаджж[d], аль-Джами ас-сагир фи аль-фикх[d], Китаб аль-Асар[d] һәм Китаб аль-Асль[d] ;

Әбү Абдулла Мөхәммәт ибн әл-Хәсән әш-Шәйбани (ғәр. أبو عبد الله محمد بن الحسن الشيباني‎; рус. Абу́ Абдулла́х Муха́ммад ибн аль-Хасан́ аш-Шайба́ни — хәнәфи мәҙһәбтең хоҡуҡ белгесе (фаҡиһ), мосолман хоҡуғы кодификаторҙарының береһе һәм имам Әбү Хәнифәнең уҡыусыһы.

Биографияһы үҙгәртергә

Ираҡтың Үәсит ҡалаһында тыуған. Йәш сағында уҡ күпләп сәхәбәләр йәшәгән Әл-Күфәгә китә һәм ошо ҡалала белем ала башлай^[4] . 14 йәшендә ул Әбү Хәнифә имамдың уҡыусыһы булып китә, уның вафатынан һуң Әбү Йософ имамда уҡыуын дауам итә. 20 йәшендә Әл-Күфәнең төп мәсетендә вәғәз менән сығыш яһай башлай. Өс йыл дауамында Мәҙинәлә Мәлик ибн Әнәстең лекцияларын тыңлай. Уның уҡытыусылары билдәле хәҙис белгестәре (мөфәссирҙәр) Суфиян әс-Саури һәм Абдрахман Әл-Ғаузаи була. Ираҡҡа ҡайтҡас, Бағдадтың иң абруйлы фаҡиһтарының береһе була. Артабан ул Бағдадҡа күсеп килә күпмелер ваҡыт унда Әбү Йософтан һуң ҡаҙый вазифаһын биләй . Шул уҡ ваҡытта ул ислам хоҡуғы (фиҡһ) һәм башҡа дини дисциплиналар буйынса дәрестәр бирә һәм лайыҡлы уҡыусылар тәрбиәләп үҫтерә.

Хәлифә Һарун әр-Рәшит резиденцияһын Евфратҡа күсерергә ҡарар иткәс, ул әш-Шәйбаниҙы яңы баш ҡала — Ракканың ҡаҙыйы вазифаһына тәғәйенләй. 805 йылда әр-Рәшит әш-Шәйбаниҙе үҙе менән Хөрәсәнгә алырға ҡарар итә, унда ла уны ҡаҙый итеп тәғәйенләргә уйлай, әммә Мөхәммәт урынға барып етмәй, юлда, Рей ҡалаһы янында, вафат була.

Уҡыусылары үҙгәртергә

Әш-Шәйбаниҙың билдәле уҡыусылары араһында — Мөхәммәт әш-Шафиғи, Әбү Сөләймән Жүржәни, Хишам ибн Ғөбәдуллаһ әр-Разый, Әбү Хафс Кәбир, Мөхәммәт Ибн Мөҡәтил, Шәдад ибн Хәким, Әбү Ғөбәйдә Ҡасим ибн Сәләм, Исмәғил Ибн Тәүбә, Али ибн Мөслим әт-Туси һ. б.

Әҫәрҙәре үҙгәртергә

Әш-Шәйбани үҙенең әҫәрҙәрендә Әбү Хәнифәнең мираҫын йыя, әммә күп осраҡта уның ҡараштары беренсе остазының ҡараштарынан айырыла.

Ул фиҡһ буйынса «әл-Мәбсут» йыйынтығын төҙөй (ғәр. المبسوط‎ — уның икенсе исеме «Китаб әл-асыл фи-л-фүрү»: ғәр. كتاب الأصل في الفروع‎) һәм уға өҫтәмәләр («Китаб әз-зиядат»; ғәр. كتاب الزيادات‎), фиҡһ буйынса ҙур һәм бәләкәй белешмә «Китаб әл-жәми әл-кәбир» (ғәр. كتاب الجامع الكبير‎) һәм «Китаб әл-жәми әс-сағир» (ғәр. كتاب الجامع الصغير‎) тигән хеҙмәттәре донъя күрә. Хәрби хоҡуҡ мәсьәләләре буйынса «Китаб ас-сийар әл-кәбир»; (ғәр. كتاب السير الكبير‎) әҫәрен яҙа, ул әс-Сараһси комментарийҙарында ғына һаҡланған. Шулай уҡ Әбү Хәнифәнең мираҫына арналған махсус хеҙмәте («Китаб әл-асар»; ғәр. كتاب الآثار‎) бар. Ихтимал, закондан ҡасырға тырышыуҙар һәм уларҙы булдырмау тураһында әҫәр авторы булып торалыр. Шулай уҡ Мөхәммәт әш-Шәйбани ике редакцияла сыҡҡан "әл-Муатта"ның (Мәлик ибн Әнәс) береһенең төҙөүсеһе һәм шәрехләүсеһе булып тора.

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #119171716 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 ^3,7 Али-заде А. Шейбани Мухаммад ибн Хасан (урыҫ) // Исламский энциклопедический словарь — М.: Ансар, 2007. — ISBN 978-5-98443-025-8
↑ Али-заде, А. А. Шейбани Мухаммад ибн Хасан // Исламский энциклопедический словарь. — М. : Ансар, 2007. — 400 с. — (Золотой фонд исламской мысли). — 3000 экз. — ISBN 5-98443-025-8 (рус.).

	Был ислам шәхесе тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ.

[_80a364b8f7e56e0d-1] Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.

[_06670bc5a2e1b8a7-2] 2,0 ^2,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #119171716 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.

[_3635807bf83abe40-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 ^3,7 Али-заде А. Шейбани Мухаммад ибн Хасан (урыҫ) // Исламский энциклопедический словарь — М.: Ансар, 2007. — ISBN 978-5-98443-025-8

[ализаде-4] Али-заде, А. А. Шейбани Мухаммад ибн Хасан // Исламский энциклопедический словарь. — М. : Ансар, 2007. — 400 с. — (Золотой фонд исламской мысли). — 3000 экз. — ISBN 5-98443-025-8 (рус.).

[1]

[2]

[3]

[4]