Википедия

Мәскәү энергетика институты

Рәсәй Федерацияһының юғары уҡыу йорты

Мәскәү энергетика институты — энергетика, электротехника, радиотехника, электроника, мәғлүмәт технологияһы һәм менеджмент тармағы рәсәй юғары уҡыу йорто. 1930 йылда.нигеҙ һалынған. 2011 йылдан Милли тикшеренеү университеты.статусына эйә. Рәсми атамаһы — «„МЭИ“ Милли тикшеренеү университеты».

Мәскәү энергетика институты
Нигеҙләү датаһы 1930
Рәсем
Кем хөрмәтенә аталған Молотов Вячеслав Михайлович
Ректор Валерия Алексеевна Голубцова[d][1]
Дәүләт  Рәсәй
Административ-территориаль берәмек Мәскәү
Урын Мәскәү
Ойошма ағзаһы Рәсәйҙең һәм Ҡытайҙың техник университеттары Ассоциацияһы[d]
Уҡыусылар һаны 15 000
Баш компания (ойошма, предприятие) Рәсәй Федерацияһының Фән һәм юғары белем биреү министрлығы[d][2]
Бойһонған ойошма (филиал) Q75009892?
Штаб-фатирҙың урынлашыуы Мәскәү, Рәсәй
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
орден Полярной звезды орден Труда орден Заслуг перед Республикой Польша орден Дружбы медаль Яна Амоса Коменского орден Народной Республики Болгария орден «Знамя Труда» Ленин ордены Октябрь Революцияһы ордены «Сиҙәм ерҙәрҙе үҙләштергән өсөн» миҙалы «Сиҙәм ерҙәрҙе үҙләштергән өсөн» миҙалы медаль «Данк»
Рәсми сайт mpei.ru
mpei.ru/lang/more/chn/Pa…
mpei.ru/lang/en/Pages/de…
mpei.ru/lang/more/deu/Pa…
Ойошма хеҙмәткәрҙәре категорияһы Категория:Преподаватели МЭИ[d]
 Мәскәү энергетика институты Викимилектә

МЭИ-да 12 институт, 65 кафедра, 176 ғилми-тикшеренеү лабораторияһы, ОКБ һәм тәжрибә заводы, уникаль ТЭЦ, уҡыусыларҙың үҙ тәжрибә СЭС-һы, фәнни-техник, илдең иң ҙур китапханаһы, «Энергия» стадионы, бассейн, мәҙәниәт һарайы.

Уҡытыусылары — Рәсәй Фәндәр Академияһының 7 академигы һәм ағза-корреспонденты, 262 фән докторы, 715 фәндәре кандидаты.

Уҡыу корпустары Мәскәүҙең Лефортово районында урынлашҡан. Студенттар өсөн ятаҡтар, шифахана-профилакторий, ашханалар, кафе студент ҡаласығының Энергетик, Лапин, Энергетик йөрөгө, 1-се Синичкин урамдарында урынлашҡан. «Энергетик» әзите сыға. Студент «МЭИ радиоһы», «МЭИ ТВ» ойошторолған.

МЭИ фән һәм техниканың төрлө өлкәләрендә 200 меңдән ашыу белгес әҙерләп сығарған.

Тарихы

үҙгәртергә

1929 йылда ВКП(б) Үҙәк Комитетының ноябрь Пленумы халыҡ хужалығының ҡайһы бер тармаҡтары, шул иҫәптән энергетика өсөн белгестәр әҙерләгән махсуслаштырылған юғары уҡыу йорттары булдырыу тураһында ҡарар ҡабул итә.

МЭИ 1930 йылда, илдең электроэнергетикаһына бик күп инженерҙар әҙерләү ихтяжынан сығып, ике юғары уҡыу йортоноң — Бауман исемендәге һәм хәҙерге Г. В. Плеханов исемендәге Рәсәй иҡтисад университетының тура килгән факультеттарын берләштереү һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килә. 1927 йылдың 4 ноябрендә «Пролетарий на учёбе» тигән институт гәзитенең беренсе һаны сыға, 1937 йылда исеме «Энергетик» тип үҙгәртелә.

Тарих башы

үҙгәртергә
 
Профессор К. А. Круг

1905 йылда Император Мәскәү техник училищеһының механика бүлегендә (һуңыраҡ — Н. Э. Бауман исемендәге Мәскәү юғары техник училищеһы, хәҙер — Н. Э. Бауман исемендәге Мәскәү дәүләт техник университеты) К. А. Круг тырышлығы арҡаһында асыу буйынса һөнәри әҙерлек башланды электротехника специализацияһы асыла һәм инженер-электриктар әҙерләү башлана; мәскәү электротехника мәктәбенә ошо йылда нигеҙ һалына тип иҫәпләнә. 1918 йылда ошо специализация нигеҙендә МВТУ-да электротехника факультеты (беренсе деканы — 1918—1929 йй.— профессор К. А. Круг)[3] булдырыла.

1921 йылдың октябрендә VIII Бөтә Рәсәй электротехника съезы Г. М. Кржижановский етәкселегендәге Рәсәйҙе электрлаштырыу комиссияһы әҙерләгән ГОЭЛРО планын хупланы, шул уҡ йылдың декабрендә Советтарҙың IX Бөтә Рәсәй съезы планды раҫланы[4]. Был рәсәй энергетика белеме тарихындағы һынылыш мәле — ил алдында торған бурыстарҙы үтәү өсөн электро- һәм йылылыҡ энергетикаһы кадрҙары юҡ дәрәжәлә була. Ҡыҫҡа ваҡыт эсендә илдең бер нисә техник юғары белем уҡыу йорттарында электротехника һәм энергетика факультеттары ойошторола. Мәскәүҙә кенсе мөһим әҙерлек үҙәге мәскәү инженер-электриктар әҙерләү буйынса икенсе мөһим үҙәк булып 1921 йылда нигеҙ һалынған Мәскәү халыҡ хужалығы институтының (МИНХ; хәҙер — Г. В. Плеханов исемендәге Рәсәй иҡтисад университеты) электросәнәғәт факультеты (деканы профессор И. Б. Угримов) була. 1930 йылға МВТУ-ның электротехника факультеты (деканы — профессор Я. Н. Шпильрейн) һәм МИНХ электросәнәғәт факультетының ярайһы уҡ яҡшы йыһазландырылған лабораториялары урынлашҡан һәм юғары квалификациялы профессор-уҡытыусылар составы була; ике факультет та ашырыуға әҙерлеге инженер-энергетик өс төп йүнәлеш: электро-, йылылыҡ һәм гидроэнергетика буйынса киң профилле инженер-энергетиктар әҙерләгән. Әммә СССР-ҙа ынтылышлы индустриялаштырыу шарттарында артабан да инженерҙар күп талап ителгән[5][6].

МЭИ-на нигеҙ һалыу

үҙгәртергә

СССР-ҙағы индустриалләштереү 1930 йылдан 1935 йылға тиклем 435 мең инженер-техник специалистар әҙерләүҙе талап иткән, ә 1929 йылға бындай белгестәр һаны 66 мең генә булған[7].

СССР Халыҡ хужалығы Юғары советының 1930 йылдың 20 март 1053-сө бойороғона ярашлы, МВТУ биш үҙ аллы училищеға бүленә, өҫтәүенә, электротехника факультет Юғары энегетика училищена әйләнә. Г. В. Плеханов исемендәге МИНХ та ваҡлана, электросәнәғәт факультеты базаһында электротехника белгестәре әҙерләүсе үҙ аллы тармаҡ институты барлыҡҡа килә[8]. 1930 йылдың көҙөндә ике тармаҡ энергетика юғары уҡыу йорто ла (ВСНХ 3 сентябрь 1897-се бойороғона ярашлы,[9]) бер бөтөн Мәскәү энергетика институтына (МЭИ) берләшә[6][10]. Институттың 1 курсы яңы уҡырға инеүселәрҙән торһа, ә 4 өлкән курс — МВТУ һәм МИНХ студенттарынан торған[5].

Ул саҡта МЭИ әҙерләгән һөнәрҙәр йыйылмаһы бәләкәй булған: үҙәк электр станцияһы, юғары көсөргәнеш техникаһы, фабрика һәм заводтарҙың электр ҡорамалдары, электр машиналары, электр аппараттары, электр тартыуы, светотехника, радиотехника, телефония, телеграфия[11].

Круг һәм Угримов яңы институтты ойоштороуҙа иң эшлекле ҡатнашты. К. А. Круг МЭИ-да электротехника нигеҙҙәре кафедраһын етәкләй, ә Б. И. Угримовҡа МЭИ-та уҡытырға тура килмәй: ул 1930 йылдың авгусында «Промпартия» эше буйынса ҡулға алына[3][3][12].

1930-сы йылдар

үҙгәртергә

1932 йылда Мәскәү энергетика институтына В. М. Молотов исеме бирелә (1957 йылда «В. М. Молотов исемендәге» тигән өҫтәмә МЭИ исеменән алына)[13].

МЭИ студенттарныңы төп контингенты партмеңлеләрҙән торған — 1928 йылдан ил вуздарына меңәрләгән коммунистар уҡырға килә. Партмеңлеләр — утыҙ биш йәш самаһына еткән, ғаиләле кешеләр; улар рабфактарҙа, партия системаһында әҙерлек үткән, һәм институтҡа уҡырға ебәрелгән.

1933 йылда МЭИ-да 3845 студент уҡый[14].

1934 йылда Лефортово муниципаль округында, Красноказарменная урамында, МЭИ-ның төп бинаһына (17-се йорт) һәм ятағына нигеҙ һалына.

1940 йыл

үҙгәртергә
 
МЭИ-ның төп уҡыу корпусы

1941 йылдың 22 июнендә Бөйөк Ватан һуғышы башлана, 27 июндә МЭИ хеҙмәткәрҙәренән һәм студенттарынан торған ҙур төркөм беренселәрҙән булып фронтҡа китә. Икенсе ҙур МЭИ отряды халыҡ ополчениеһы рәтенә баҫа. 1941 йылдың июнь аҙағында имтихандар тамамланғандан һуң, 1500 түбән курс студенттары һәм институт уҡытыусылары йәйҙең 3 айы дауамында Мәскәүгә яҡын райондарҙа, Вязьма янында, оборона нығытмалары төҙөүҙә ҡатнаша. Институтта һуғыштың тәүге көндәренән үк һауа оборонаһы төркөмө булдырыла, бомбаға тотҡанда йәшеренеү урындары (бомбоубежища) төҙөйҙәр, донорлыҡ бурысын үтәйҙәр. 1941 йылдың көҙөндә шәфҡәт туташтары курстары ойошторола[15].

Хөкүмәт ҡарары буйынса МЭИ Ҡаҙағстанға, Лениногорск ҡалаһына, эвакуациялана. Унда 600 студент уҡый. МЭИ бүлеге тау-металлургия техникумында һәм уның ятағында урынлаша[6].

1942 йылдың февралендә МЭИ-ның мәскәү бүлексәһендә лә уҡыу тергеҙелә (директоры Г. И. Фомичёв). 1943 йылдың 5 ғинуарында махсус поезд МЭИ-ның Лениногорск бүлексәһен, лаборатория ҡорамалдары һәм китпханаһы менән Мәскәүгә ҡайта. Студенттарҙы ашатыу бурысы Ярославль өлкәһендәге «Большевик» совхозына йөкмәтелә. Институт 1 курсҡа 1200 кеше ҡабул итә[16].

1943 йылдың февраленән МЭИ-да 4 факультет: электроэнергетика, йылылыҡ техникаһы, электромеханика һәм электрофизмка[6].

Яйлап факультеттар өҫтәлә бара: энергия машиналар төҙөү, радиотехника факультеты тергеҙелә[17])[16][18]. 1945 йылда гидроэнергетика факультеты (ГЭФ), сәнәғәт һәм транспортты электрлаштырыу факультеты (ЭПТФ;[19][20]. 1947 йылда электровакуум техникаһы һәм махсус прибор төҙөлөшө факультеты (ЭВПФ), 1950 йылда ошо факультет Европала беренсе булып хисап техникаһы һәм программалаштырыу белгестәре әҙерләй башлай[21]. 1948 йылда физика-энергетика факультеты («9-сы факультет»); 1953 йылда СССР Хөкүмәте айырым МИФИ — инженер-физика институтын булдыра[22][23][24].

1944 йылдың 1 майында СССР Юғары Советы Президиумы Указы менән МЭИ-ның 230 уҡытыусыһы, хеҙмәткәрҙәре, студенты «Мәскәүҙе обороналаған өсөн» миҙалы менән бүләкләнә. 1945 йылдың 6 июнендә күп кенә МЭИ хеҙмәткәрҙәренә «1941—1945 йй. Бөйөк Ватан һуғышында хеҙмәт батырлығы өсөн» миҙалы тапшырыла[16].

1940 йылдарҙа «юғары квалификациялы инженер-техник һәм фәнни кадрҙар әҙерләүҙә уңыштары өсөн» МЭИ Ленин ордены менән бүләкләнде[14].

1950-се йылдар

үҙгәртергә

1951 йылда МЭИ-да тикшеренеү эштәре өсөн һәм уҡыу прцесында файҙаланыласаҡ үҙенсәлекле уҡыу-эксперименталь ТЭЦ төҙөү тамамлана. Был ТЭЦ 17-се йорт ихатаһында урынлашҡан һәм ҡеүәте 12 МВт; уның территорияһында энергия машина төҙөлөшө факультеты кафедраларының лабораториялары урынлашҡан[16]. Төр корпустың вестибюлендә баҫҡыстың түренә Сталин һәм Молотов бюстары (ысын буйҙарынан 1,5-ға бейегерәк) ҡуйыла; Сталиндың шәхес культы фашланғандан һуң уның урынын Лениндың ҙур бюсы ала.

1952 йылдың ғинуарында В. А. Голубцова, МЭИ директоры вазифаһын үҙенең уҡытыу буйынса урынбаҫары М. Г. Чиликинға тапшыра (24 йыл, 1976 йылдың февраленә тиклем, етәксе була) һәм ул. үҙенең тактлы мөғәмәләһе арҡаһында, уҡытыусылар һәм институт хеҙмәткәрҙәренең тәрән ихтирамын ҡаҙана. Ул ректор булған йылдарҙа МЭИ төрлө яҡлы үҫеш кисерә[25].

1953 йылда институтта ракета техникаһы эштәрендә ҡатнашыу маҡсатында, МЭИ-ның махсус эштәре секторы ойошторола (1958 йылдан МЭИ ОКБ тип атала). Уның өсөн Мәскәү янындағы Долгое Лёдово (Медвежьи күле) ауылы эргәһендә ҙур территория бирелә. Бында МЭИ ОКБ-һының космик элемтә Үҙәгендә тулыһынса әйләнә алған көҙгөлө антенналы радиотелескоптар ҡуйыла, иң ҙурының диаметры 64 метр, заманса алғыс-таратҡыс аппаратуралы, мәғлүмәт эшкәртеү һәм тапшырыу ҡоролмалы, хисаплау үҙәге һәм эске һәм халыҡ-ара бәйләнеш мөмкинлеге менән. Уларға нигеҙләнеп, «Венера-15», «Венера-16», «Вега (АМС)», «Фобос (КА)» һ. б. аппараттарҙан фәнни мәғлүмәт алып була. Радиотелескоптар алыҫ йыһанда эшләүсе космик аппараттар менән элемтә тәьмин итә. МЭИ ОКБ-һында студенттар практика үтә.

 
МЭИ-ның мәҙәниәт йорто

1952 йылда спорт корпусын төҙөү тамамлана. 1954 йылда мәҙәниәт йорто, 400 урынлыҡ ашхана, ҡышҡы йөҙөү бассейны асыла. 1958 йылдан МЭИ-да хисаплау үҙәге эшләй.

1959 йылда Ҡара диңгеҙ буйында Алушта эргәһендә МЭИ-ның спорт-һауыҡтырыу лагеры асыла[26][27].

1955 йылда «В. М. Молотов исемендәге Ленин орденлы Мәскәү энергетика институтына 50 йыл (1905—1955)» (1980 йылға тиклемМЭИ тарихын 1905 йылдан башлап һанағандар[5]) тигән китап сыға[28].

Был йылдарҙа МЭИ-да Ҡытай Халыҡ Республикаһынан күп студент уҡый. Венгриянан, Төньяҡ Кореянан, Румыниянан һәм и других стран социалистик лагерҙың башҡа илдәренән студенттар булған.

1950-се йылдарҙа МЭИ структураһында айырым үҙгәрештәр булды. 1953 йылда сәнәғәт йылылыҡ энергетикаһы факультеты (ПТЭФ),[6]. 1958 йылда автоматика һәм хисаплау техникаһы (АВТФ) һәм электрон техникаһы факультеттары (ЭТФ) бүленеп сыҡты[29][30].

1960-сы йылдар

үҙгәртергә
 
14-се административ корпус бинаһы

1961 йылда МЭИ-ның Чебоксарҙа Иҙел филиалы[31] Смоленск филиалы, 1968 йылда Ҡазан филиалы[14] булдырыла. 1967 йылда Иҙел филиалы И. Н. Ульянов исемендәге Сыуаш дәүләт университеты итеп үҙгәртелә[32].

Студент ҡаласығында Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында Тыуған ил өсөн һәләк булған МЭИ уҡытыусыларына, студенттарына һәйкәл ҡуйылған.

МЭИ телеүҙәгендә радиотехника факультеты студенттарының лаборатор дәрестәре үткәрелә. Ул замандағы иң шәп хисап машиналары булған (БЭСМ-6) Хисаплау үҙәге эшләй.

МЭИ-на докторлыҡ һәм кандидатлыҡ диссертациялары яҡлау хоҡуғы бирелә.

1966 йылда институт СССР Юғары һәм урта махсус һөнәри белем биреү Министрлығы ҡарамағына бирелә. Тиҙҙән МЭИ ил вуздары тәжрибәһен дөйөмләштереүсе, дәреслектәр булдырыусы һәм уҡытыу методикаһын тикшереүсе терәк юғары уҡыу йортона әүерелә. Артабанғы 8 йыл эсендә МЭИ профессорҙары һәм уҡытыусылары 176 дәреслек, 175 монография, 1400 уҡыу әсбабы яҙа.

1967 йылда СССР Минвузы МЭИ-ын студенттарҙы индивидуаль уҡыу пландары һәм үҙҙәренең уҡыу программалары буйынса уҡытҡан база институты сифатында раҫлай[25]. Шул уҡ йылда МЭИ тарихы Музейы эшләй башлай.

1969 йылда МЭИ-да эшсе һәм ауыл йәштәренә институтҡа инеүҙе еңеләйтергә ярҙам иткән әҙерлек бүлектәре асыла.

1970-се йылдар

үҙгәртергә
 
МЭИ китапханаһы. Артҡы планда — 13-сө лаборатория корпусы

Красноказарменная урамында фәнни-техник китапханаһының яңы бинаһы төҙөлә. Китапханала — 2 000 000 ашыу китап, компьютерҙар һәм сит ил фәнни матбуғат баҫмалары менән ирекле файҙаланыу мөмкинлеге бар.

МЭИ студент төҙөлөш отрядтары Смолнеск өлкәһе Гагарин ҡалаһы, Саян-Шушенский ГЭС-ы төҙөлөшөндө эшләй. МЭИ студенттары — Байкалда һәм Алыҫ Көнсығышта.

1971 йылда МЭИ-ның 25 алдынғы студенты Мәскәүҙә I Бөтә Союз студенттар слётында ҡатнашты һәм «За доблестный труд» миҙалы менән бүләкләнде.

1976 йылда МЭИ-ның 12-се — энергофизика факультеты (ЭФФ) булдырыла; уға кафедры атом электр станциялары, инженер йылылыҡ физикаһы, дөйөм электротехниканың криоген техникаһы кафедралары инә[6].

1970-се йылдарҙа МЭИ-да йыл һайын 25 мең студент уҡый, 1,8 мең уҡытыусы, шулар иҫәбендә СССР ФА академиктары В. А. Кириллин, В. А. Котельников, А. А. Стырикович, СССР ФА ағза-корреспонденттары А. Ф. Богомолов, Г. Н. Петров, Б. С. Петухов, В. И. Сифоров, СССР ПФА академигы В. А. Фабрикант, 140 профессор һәм фән докторы, 800-ҙән ашыу доцент һәм фән кандидаты эшләй. Фәнни-тикшеренеү һөҙөмтәләре буйынса йыл һайын 50 хеҙмттәр йыйынтығы баҫыла.

1975 йылға МЭИ-да 708 әсбап һәм монография баҫыла, МЭИ Почёт китабы раҫлана, һуғыш ветерандары советы булдырыла.

1980-се йылдар

үҙгәртергә

2016 йылдың 15 ноябрендә Ҡарар рәсәй федерацияһы хөкүмәте № 1190 Милли тикшеренеү университеты «МЭИ» сифат өлкәһендә рф хөкүмәте премияларына лайыҡ 2016 йылда «сифат менеджменты алымдарын индергән өсөн продукция сифаты өлкәһендә өлгәшелгән һөҙөмтәләр һәм высокоэффективный ҙур хеҙмәтен һәм».

1990-сы йылдар

үҙгәртергә
 
МЭИ бланкы, 1990 йыл

1992 йылда МЭИ техник университет статусына лайыҡ була. Юғары уҡыу йортоноң рәсми исеме — «Мәскәү энергетика институты (техник университеты)»[13].

МЭИ составында студенттарға түләүле юғары белем биреүсе коммерция институттары барлыҡҡа килә: 1995 йылда Гуманитар-ғәмәли институт (ГПИ), 1996 йылда — Технологиялар, иҡтисад һәм эшҡыуарлыҡ институты (ИТЭП)[33][34]. 1999 йылда МЭИ һәм «FESTO» концернының (Германия) берлектәге проекты булараҡ «Рәсәй-герман бизнес һәм сәнәғәт автоматикаһы институты „МЭИ-ФЕСТО“» (ЦП МЭИ-ФЕСТО) әҙерлек Үҙәге булдырыла[35].

1999 йылда Ҡазан филиалы Ҡазан дәүләт энергетика университеты тип үҙгәртелә[32].

1998—2002 йй. МЭИ факультеттары базаһында — институттар барлыҡҡа килә[36]. 1998 йылда — Электротехника институты[37]. 1999 йылда — Электроэнергетика институты[38], 2001 йылда — Энергетик эффектлылыҡ проблемалары институты[39]. 2000 йылда — Йылылыҡ энергетикаһы һәм техник физика институты, ә 2008 йылдан — Йылылыҡ һәм атом энергетикаһы институты[6]. 2002 йылда — Радиотехника һәм электроника институты[40], Автоматика һәм хисаплау техникаһы институты[41], Энергия машиналар төҙөлөшө һәм механика институты[36].

1999 йылдан МЭИ «Мәскәү энергетика институты (техник университет)» юғары һөнәри белем биреү дәүләт учреждениеһы тип аталды[13].

2000-се йылдар

үҙгәртергә

2010-сы йылдар

үҙгәртергә

2010 йылдың 26 сентябрендә Смоленск өлкәһе Сафоновский районы Прудки ауылында 1941 йылда Мәскәү янында оборона ҡоролмалары төҙөгән МЭИ студенттары хөрмәтенә стела асылды.

МЭИ-да 3-сө быуын белем стандарттары (Юғары һөнәри ФДБС Уҡытыу-методик комплексы) индерелә. 4 меңгә яҡын дисциплина, шуның 50-гә яҡыны — дистанцион уҡытыла[42].

 
Медведев Д. А. 2011 йылдың 29 мартында үткән осрашыуҙа
в МЭИ со студентами и преподавателями
технических вузов

Д. А. Медведев студенттарҙың юғары һөнәри белемде модернизациялау һәм инженер һөнәре абруйын күтәреү тураһындағы фекерҙәрен тыңланы[43].

2015 йылдан — «„МЭИ“ Милли тикшеренеү институты Федераль юғары белем биреү дәүләт бюджет учреждениеһы» тип атала[13].

Милли тикшеренеү институты статусы университеттың Рәсәйҙә түбәндәге: энергетик эффектлылыҡ һәм энергия һаҡлау, йылылыҡ энергетикаһы һәм атом энергетикаһы, электр-энергетик системалар һәм селтәрҙәр, возобновляемая энергия|возобновляемые источники электр һәм йылылыҡ энергияһының яңыртылыусы сығанаҡтары, экология һәм энергетика хәүефһеҙлеге өлкәләрендә алдынғы роль уйнауын аңлата. Был маҡсаттан МЭИ инфраструктураһын һәм мәғлүмәти ресурстарҙы үҫтереүгә 1 млрд 700 млн һум бюджет аҡсаһы бүленде.

2012 йылда — Энергетикала һәм сәнәғәттә менеджмент һәм иҡтисад институты (ИМЭЭП), 02014 йылда — Инженер-иҡтисад институты булдырылды (ИнЭИ)[44].

2013 йылда Тажикистандың Дүшәнбе ҡалаһында МЭИ филиалы асылды[14].

2014 йылда — ситтән тороп төп һәм өҫтәмә белем алыу институты[45].

Рәсәй Хөкүмәте 2016 йылдың 15 ноябрь 1190-сы Ҡарары менән «МЭИ» милли тикшеренеү университетына РФ Хөкүмәте «продукция сифаты һәм хеҙмәт күрһәтеү өлкәһендә әһәмиәтле һөҙөмтәле ҡаҙаныштарға өлгәшкәне һәм сифат менеджментында юғары эффектлы сифат ысулдары ҡулланғаны өсөн» 2016 йылдың сифат премияһын тапшырҙы[46].

2017 йылдан МЭИ ФТУ-да хәрби кафедра тергеҙелә.[47]

2017 йылдан хәрби-инженер институты (ВИИ) эшләй[48].

2018 йылдан — гидроэнергетика һәм яңыртылыусы энергия сығанаҡтары институты[49] (ИГВИЭ), в состав которого вошли кафедры гидроэнергетики и возобновляемых источников энергии (ГВИЭ), инновационных технологий техногенной безопасности (ИТТБ), гидромеханики и гидравлических машин (ГГМ).

МЭИ тамамлаусылар хәҙерге ваҡытта бөтә ҙур Рәсәй энергетика компанияларында эшләй[50].

МЭИ-да студент тормошо

үҙгәртергә

Сит ил студенттарын уҡытыу

үҙгәртергә

Ойоштороу структураһы

үҙгәртергә

Уҡыу институттары һәм факультеттары

үҙгәртергә
  • Автоматика һәм иҫәпләп сығарыу техникаһы институты (АВТИ)
  • Йылылыҡ һәм атом энергетикаһы институты (ИТАЭ, элекке. ИТТФ)
  • Энергетик һөҙөмтәлелек проблемалары институты (ИПЭЭф)
  • Радиотехника һәм электроника институты (ИРЭ)
  • Электротехника һәм электрлаштырыу институты (ИЭТЭ)
  • Электр энергетикаһы институты (ИЭЭ)
  • Энергия машиналар төҙөлөшө һәм механика институты (ЭнМИ)
  • Энергия сығанаҡтарын яңыртыу һәм гидроэнергетика институты (ИГВИЭ)
  • Гуманитар-ғәмәли институты (ГПИ)
  • Инженер-иҡтисад институты (ИнЭИ)
  • Хәрби-инженерлыҡ институты (ВИЙ)
  • Дистанцион һәм өҫтәмә белем биреү институты (ИДДО)
  • Әҙерлек үҙәге «Рәсәй-Германия бизнес һәм сәнәғәт автоматикаһы институты „МЭИ-ФЕСТО“» (МЭИ ЦП-ФЕСТО)
  • Әҙерләк факультеты (ФДП)

Филиалдары

үҙгәртергә
  • Волжский филиалы (Волгоград өлкәһе, 1995 йылдан)
  • Смоленск филиалы (1961 йылдан)
  • Конаково филиалы (Тверь өлкәһе)
  • Дүшәнбе филиалы[51] (2012 йылдан).
  • Ташкент филиалы[52] (Үзбәкстан Республикаһы)

Үҙ аллы предприятиелары

үҙгәртергә

Конференциялар һәм семинарҙар

үҙгәртергә

МЭИ партнёрҙары

үҙгәртергә
  • Смоленск филиал
  • Лефортово студент ҡаласығы
  • «Энергия» балалар һауыҡтырыу лагеры

801—900 урынды биләй 2019 йыл институттың халыҡ-ара рейтинг «Өс университет миссияһы»[53] һәм 2020 йыл — рәсәй вуздары рейтингы буйынса 24-се урынға РАЭКС версия[54].

МЭИ биналары

үҙгәртергә
 
МЭИ биналары: уң яҡта — төп уҡыу корпусы, һулда — административ корпус

Билдәле уҡытыусылары һәм хеҙмәткәрҙәре

үҙгәртергә

2020 йылда институтты рейтингына ингән Times Higher Education — 1001+ 2020 university rankings World урында[55]

Директорҙары һәм ректорҙары

үҙгәртергә

МЭИ-ның хөрмәтле докторҙары исемлеге[56]

үҙгәртергә

Совет осоронда исем бирелгән

үҙгәртергә

1992 йылдан һуң исем бирелгән

үҙгәртергә

МЭИ-ның почётлы профессорҙары

үҙгәртергә

Иң билдәле тамамлаусылар

үҙгәртергә

Наградалары

үҙгәртергә
 
МЭИ-ның 14-се корпус фасады
  • Бойондороҡһоҙ Дәүләттәр Берләшмәһе Премияһы (2017)
  • Ленин ордены (1940 йыл)[57]
  • Октябрь Революцияһы ордены (1980 йыл)[14]
  • «Сиҙәм ерҙәрҙе үҙләштергән өсөн» миҙалы (1963 йыл)[58]
  • Институттың комсомол ойошмаһы «Сиҙәм ерҙәрҙе үҙләштергән өсөн» миҙалына лайыҡ булды (1964 йыл)
  • СССР Үҙәк Башҡарма Комитеты, ВЛКСМ Үҙәк Комитеты, ВЦСПС-тың һәм «Комсомольская правда» гәзитенең Ҡыҙыл байрағы (1935) — юғары уҡыу йорттары араһында социалистик ярышта беренсе урынды сит ил
  • Сит илдәрҙең наградаоүлары [59][60]

Рейтингы

үҙгәртергә

2014 йылда «Эксперт РА» агентлығы институтҡа тамамлаусыларҙы әҙерләүҙең «иң юғары» тигәнде аңлатҡан «В» рейтинг класы кимәлен бирҙе. Әйтер кәрәк, Бойондороҡһоҙ Дәүләттәр Берләшмәһендә «А» рейтинг класына («бик юғары кимәл» тигәнде аңлата) лайыҡ булған берҙән-бер юғары уҡыу йорто Мәскәү дәүләт университеты[61].

2019 йылда «Университеттарҙың өс миссияһы» Халыҡ-ара рейтингта институт 801—900 урын алды[62] и в 2020 году — 24 место в рейтинге вузов России по версии РАЭКС[54].

2020 йылда институт Times Higher Education — 1001+ место World University Rankings 2020 рейтингына инде[63]

Ҡыҙыҡлы факттар

үҙгәртергә
  • МЭИ-да Физик тәрбиә кафедраһы доценты булып СССР-ҙың атҡаҙанған спорт мастеры, СССР-ҙың атҡаҙанған тренеры А. А. Харлампиев, самбо көрәшенә нигеҙ һалыусыларҙың береһе эшләгән. Ул әҙерләгән СССР спорт мастерҙары — А. Ф. Каращук, өс тапҡыр СССР самбо чемпионы, ике тапҡыр дзюдо буйынса Европа чемпионы, техник фәндәр кандидаты. МЭИ китапханаһы бинаһында Харлампиевҡа арналған Мемориаль таҡтаташ ҡуйылған (скульптор — Рәсәй художество академияһының мөхбир ағзаһы Щербаков Салауат Александрович).[64].
  • «Операция „Ы“ и другие приключения Шурика» кинофильмында уйналған имтихан биреү күренеше МЭИ-ның төп корпусындағы Б-200 аудиторияһында төшөрөлгән.
  • МЭИ урынлашҡан урам үҙенең исемен совет власы йылдарынан алдараҡ алған: 4/1 һанлы йортта Өсөнсө Мәскәү Император Александр II кадет корпусыы торған һәм төҙөлгәндән бирле был бина Ҡыҙыл казармалар тип аталған.

Фотогалерея

үҙгәртергә
  •  
    Институттың «М» уҡыу корпусы
  •  
    МЭИ-ның төп корпусы
  •  
    МЭИ-ның төп корпусы
  •  
    Төп корпусына күренеш
  •  
    Институт бинаһында мемориаль таҡтаташ
  •  
    В. А. Кириллин
  •  
    "И" административ корпусы

Шулай уҡ ҡарағыҙ

үҙгәртергә

Иҫкәрмәләр

үҙгәртергә
  1. ↑ Илизаров С. С. «Всю жизнь мне везло на хороших людей»: беседа с Н.А. Григорьян 9 марта 2006 года, “All my life, I've been lucky to meet good people": A conversation with N.A. Grigor'yan on 9 March 2006 (урыҫ) // Историко-биологические исследования — 2024. — Т. 16, вып. 3. — С. 127—168. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
  2. ↑ Единый Государственный Реестр Юридических Лиц, ЕГРЮЛ
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Демирчян К. С., Миронов В. Г., Шакирзянов Ф. Н. . Карл Адольфович Круг // МЭИ: история, люди, годы. Сборник воспоминаний. Т. 2 / Под общ. ред. С. В. Серебрянникова. — М.: Издательский дом МЭИ, 2010. — 560 с. — (Выдающиеся деятели МЭИ). — ISBN 978-5-383-00577-4. — С. 152—167.
  4. ↑ Шателен М. А.  Знаменательная дата в развитии электрификации СССР. К 25-летию VIII Всероссийского электротехнического съезда // Электричество. — 1946. — № 10. — С. 3—4.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Өҙөмтә хатаһы: <ref> тамғаһы дөрөҫ түгел; Khromatov төшөрмәләре өсөн текст юҡ
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Институт тепловой и атомной энергетики (ИТАЭ). История. // Официальный портал НИУ «МЭИ». Дата обращения: 13 декабрь 2016.
  7. ↑ Д. А. Петровский. Реконструкция технической школы и пятилетка кадров. с. 5 — Л., Гостехиздат, 1930. — 42 с. — 20 см. (Ленингр. обл. сов. нар. хоз.)
  8. ↑ Гвоздецкий В. Л. . Дмитрий Георгиевич Жимерин // МЭИ: история, люди, годы. Т. 1 / Под общ. ред. С. В. Серебрянникова. — М.: Издательский дом МЭИ, 2010. — 544 с. — (Выдающиеся деятели МЭИ). — ISBN 978-5-383-00576-7. — С. 406—418.
  9. ↑ НИУ «МЭИ». Сведения об образовательной организации. // Официальный портал НИУ «МЭИ». Дата обращения: 20 декабрь 2016.
  10. ↑ Грибин В. Г. . О Георгии Сергеевиче Жирицком // МЭИ: история, люди, годы. Т. 1 / Под общ. ред. С. В. Серебрянникова. — М.: Издательский дом МЭИ, 2010. — 544 с. — (Выдающиеся деятели МЭИ). — ISBN 978-5-383-00576-7. — С. 420—430.
  11. ↑ Знакомьтесь: МЭИ // Энергетик. — 2006. — № 1 (3278). — С. 1. (Шулай уҡ ҡарағыҙ архив номеров 2015 йыл 10 июнь архивланған. газеты «Энергетик» за 2006 год).
  12. ↑ Угримов Борис Иванович (1872—1941). // Сайт Музея энергии. Дата обращения: 13 декабрь 2016. Архивировано из оригинала 4 март 2016 года.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Переименования МЭИ. // Официальный портал НИУ «МЭИ». Дата обращения: 13 декабрь 2016.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Необходимо задать параметр url= в шаблоне {{cite web}}. Необходимо задать параметр title= в шаблоне {{cite web}}. [ ].
  15. ↑ Белосельский Б. С.  Преподаватели, студенты и сотрудники МЭИ — защитники Москвы и участники разгрома гитлеровцев под Москвой. К 65-й годовщине разгрома немецко-фашистских войск под Москвой // Энергетик. — 2006. — № 11 (3288). — С. 12—13. (Шулай уҡ ҡарағыҙ архив номеров 2015 йыл 10 июнь архивланған. газеты «Энергетик» за 2006 год).
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Романов Р. Г. . Дела директорские // МЭИ: история, люди, годы. Сборник воспоминаний. Т. 1 / Под общ. ред. С. В. Серебрянникова. — М.: Издательский дом МЭИ, 2010. — 544 с. — (Выдающиеся деятели МЭИ). — ISBN 978-5-383-00576-7. — С. 298—316.
  17. ↑ Елизаров Д. П. Глава теплотехников МЭИ // МЭИ: история, люди, годы. Сборник воспоминаний. Т. 2 / Под общ. ред. С. В. Серебрянникова. — М.: Издательский дом МЭИ, 2010. — 560 с. — (Выдающиеся деятели МЭИ). — ISBN 978-5-383-00577-4. — С. 40—44.
  18. ↑ Энергомашу — 60 лет, 2003, с. 6—7
  19. ↑ Өҙөмтә хатаһы: <ref> тамғаһы дөрөҫ түгел; IET төшөрмәләре өсөн текст юҡ
  20. ↑ Энергомашу — 60 лет, 2003, с. 77
  21. ↑ Институт автоматики и вычислительной техники (АВТИ). Абитуриентам. // Официальный портал НИУ «МЭИ». Дата обращения: 18 декабрь 2016.
  22. ↑ Московский механический институт. // Энциклопедия МИФИ. Дата обращения: 18 декабрь 2016.
  23. ↑ Кафедра Электрофизических установок (14). // Энциклопедия МИФИ. Дата обращения: 18 декабрь 2016.
  24. ↑ Хронология событий (1931—1951 гг.) на кафедре «Компьютерные системы и технологии» МИФИ. // Сайт кафедры «Компьютерные системы и технологии» МИФИ. Дата обращения: 18 декабрь 2016. Архивировано из оригинала 2 февраль 2017 года. 2017 йыл 2 февраль архивланған.
  25. ↑ 25,0 25,1 Сергиевский Ю. Н. . Михаил Григорьевич Чиликин // МЭИ: история, люди, годы. Сборник воспоминаний. Т. 3 / Под ред. С. В. Серебрянникова. — М.: Издательский дом МЭИ, 2010. — 536 с. — (Выдающиеся деятели МЭИ). — ISBN 978-5-383-00578-1. — С. 400—406.
  26. ↑ Студенческий спортивно-оздоровительный лагерь МЭИ «Алушта». // Официальный сайт СОЛ МЭИ «Алушта». Дата обращения: 20 декабрь 2016. Архивировано из оригинала 10 ноябрь 2016 года. 2016 йыл 10 ноябрь архивланған.
  27. ↑ Лагерь МЭИ «Алушта». // Сайт Игоря Гаврилова. Дата обращения: 20 декабрь 2016.
  28. ↑ 50 лет МЭИ, 1955
  29. ↑ Өҙөмтә хатаһы: <ref> тамғаһы дөрөҫ түгел; IRE төшөрмәләре өсөн текст юҡ
  30. ↑ Институт автоматики и вычислительной техники (АВТИ). История. // Официальный портал НИУ «МЭИ». Дата обращения: 18 декабрь 2016.
  31. ↑ Волжский филиал МЭИ
  32. ↑ 32,0 32,1 Московский энергетический институт (технический университет) // Энергетик. — 2001. — № 1 (3235). — С. 1—2.
  33. ↑ Гуманитарно-прикладной институт (ГПИ) // Энергетик. — 2007. — № 6 (3294). — С. 10. (Шулай уҡ ҡарағыҙ архив номеров 2015 йыл 10 июнь архивланған. газеты «Энергетик» за 2007 год).
  34. ↑ Институт технологий, экономики и предпринимательства (ИТЭП) // Энергетик. — 2007. — № 6 (3294). — С. 11. (Шулай уҡ ҡарағыҙ архив номеров 2015 йыл 10 июнь архивланған. газеты «Энергетик» за 2007 год).
  35. ↑ Российско-германский институт бизнеса и промышленной автоматики (ЦП МЭИ-ФЕСТО) // Энергетик. — 2007. — № 6 (3294). — С. 12. (Шулай уҡ ҡарағыҙ архив номеров 2015 йыл 10 июнь архивланған. газеты «Энергетик» за 2007 год).
  36. ↑ 36,0 36,1 Энергомашу — 60 лет, 2003, с. 10
  37. ↑ Институт электротехники // Энергетик. — 2001. — № 1 (3235). — С. 2.
  38. ↑ Институт электроэнергетики (ИЭЭ) // Энергетик. — 2007. — № 6 (3294). — С. 7. (Шулай уҡ ҡарағыҙ архив номеров 2015 йыл 10 июнь архивланған. газеты «Энергетик» за 2007 год).
  39. ↑ Институт проблем энергетической эффективности (ИПЭЭФ) // Энергетик. — 2007. — № 6 (3294). — С. 5. (Шулай уҡ ҡарағыҙ архив номеров 2015 йыл 10 июнь архивланған. газеты «Энергетик» за 2007 год).
  40. ↑ Институт радиотехники и электроники (ИРЭ) // Энергетик. — 2007. — № 6 (3294). — С. 9. (Шулай уҡ ҡарағыҙ архив номеров 2015 йыл 10 июнь архивланған. газеты «Энергетик» за 2007 год).
  41. ↑ Институт автоматики и вычислительной техники (АВТИ) // Энергетик. — 2007. — № 6 (3294). — С. 8. (Шулай уҡ ҡарағыҙ архив номеров 2015 йыл 10 июнь архивланған. газеты «Энергетик» за 2007 год).
  42. ↑ Сайт дистанционного обучения в МЭИ 2019 йыл 25 ноябрь архивланған.
  43. ↑ Встреча со студентами и преподавателями технических вузов. // Официальный сайт Президента России (29 март 2011). Дата обращения: 20 декабрь 2016.
  44. ↑ Инженерно-экономический институт НИУ «МЭИ». История. // Сайт Инженерно-экономического института НИУ «МЭИ». Дата обращения: 24 декабрь 2016. Архивировано из оригинала 24 декабрь 2016 года. 2016 йыл 24 декабрь архивланған.
  45. ↑ Институт дистанционного и дополнительного образования (ИДДО). Абитуриентам. // Официальный портал НИУ «МЭИ». Дата обращения: 20 декабрь 2016.
  46. ↑ Постановление Правительства Российской Федерации от 15 ноября 2016 г. № 1190. // Официальный сайт Правительства России. Дата обращения: 20 декабрь 2016.
  47. ↑ Сергей Шойгу вернул военную кафедру в НИУ МЭИ. Официальный портал НИУ «МЭИ». mpei.ru (29 март 2017). Дата обращения: 5 апрель 2017.
  48. ↑ Приказ о создании военно-инженерного института. Официальный портал НИУ "МЭИ" (28 ноябрь 2017).
  49. ↑ Приказ о создании Института гидроэнергетики и возобновляемых источников энергии. Официальный портал НИУ "МЭИ" (21 декабрь 2017).
  50. ↑ Канарейкин, Антон.  Работа с прицелом на будущее: 85 лет Московскому энергетическому институту // Энергетика и промышленность России. — 2015. — № 13—14. — С. 30—31.
  51. ↑ Филиал МЭИ в городе Душанбе. df.mpei.ru. Дата обращения: 15 март 2018.
  52. ↑ Филиал НИУ "МЭИ" в г. Ташкенте (билдәһеҙ). Дата обращения: 3 ноябрь 2020.
  53. ↑ Рейтинг Три Миссии Университетов, 2019. mosiur.org. Дата обращения: 19 сентябрь 2019.
  54. ↑ 54,0 54,1 Рейтинг лучших вузов России RAEX-100. raex-rr.com. Дата обращения: 16 июнь 2020.
  55. ↑ Moscow Power Engineering Institute (ингл.). Times Higher Education (THE). Дата обращения: 18 май 2020.
  56. ↑ Почетные доктора. mpei.ru. Дата обращения: 18 март 2020.
  57. ↑ Музей истории МЭИ. II Раздел. МЭИ — детище первых советских пятилеток: создание и становление МЭИ. 1930—1941 гг. Стенд 7. Газета «Энергетик» с текстом Указа Президиума ВС СССР о награждении МЭИ орденом Ленина. // Сайт Музея истории МЭИ. Дата обращения: 20 декабрь 2016. 2016 йыл 21 март архивланған.
  58. ↑ История МЭИ. Награды. // Официальный портал НИУ «МЭИ». Дата обращения: 24 декабрь 2016. 2016 йыл 24 декабрь архивланған.
  59. ↑ Очередная награда НИУ МЭИ. НИУ МЭИ Официальное сообщество (14 декабрь 2016).
  60. ↑ Пресс-служба. Награждение НИУ МЭИ Орденом Полярной звезды. НИУ МЭИ / Официальное сообщество (14 декабрь 2016).
  61. ↑ Рейтинг высших учебных заведений стран СНГ
  62. ↑ Рейтинг Три Миссии Университетов, 2019. mosiur.org. Дата обращения: 19 сентябрь 2019.
  63. ↑ Moscow Power Engineering Institute (ингл.). Times Higher Education (THE). Дата обращения: 18 май 2020.
  64. ↑ Иеромонах Филадельф

Әҙәбиәт

үҙгәртергә
  • 50 лет Московского ордена Ленина энергетического института имени В. М. Молотова (1905—1955). — М.: Госэнергоиздат, 1955. — 303 с.
  • Московский ордена Ленина энергетический институт. 1905—1965. — М.: Энергия, 1965. — 391 с.
  • Московский энергетический институт за 50 лет Советской власти. — М.: Энергия, 1967. — 278 с.
  • Московский ордена Ленина энергетический институт. 1905—1975. — М.: Энергия, 1975. — 240 с.
  • Энергомашу — 60 лет. — М.: Изд-во МЭИ, 2003. — 240 с.
  • Московский энергетический институт (технический университет). 1930—2005. — М.: Изд-во МЭИ, 2005. — 454 с. — ISBN 5-7046-1234-2.
  • МЭИ: история, люди, годы. Сборник воспоминаний. Т. 1 / Под ред. С. В. Серебрянникова. — М.: Издательский дом МЭИ, 2010. — 544 с. — (Выдающиеся деятели МЭИ). — ISBN 978-5-383-00575-0.
  • МЭИ: история, люди, годы. Сборник воспоминаний. Т. 2 / Под ред. С. В. Серебрянникова. — М.: Издательский дом МЭИ, 2010. — 560 с. — (Выдающиеся деятели МЭИ). — ISBN 978-5-383-00577-4.
  • МЭИ: история, люди, годы. Сборник воспоминаний. Т. 3 / Под ред. С. В. Серебрянникова. — М.: Издательский дом МЭИ, 2010. — 536 с. — (Выдающиеся деятели МЭИ). — ISBN 978-5-383-00578-1.

Һылтанмалар

үҙгәртергә
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Мәскәү_энергетика_институты&oldid=1266388» битенән алынған