Листов Константин Яковлевич
Листов Константин Яковлевич (19 сентябрь 1900 йыл — 6 октябрь 1983 йыл) — СССР композиторы, 800-ҙән артыҡ йыр, оперетта, спектаклдәр өсөн музыка авторы [2] . Н.А. Рословец [3] һәм Л.М. Рудольф [4] уҡыусыһы.
| Листов Константин Яковлевич | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 СССР |
| Хеҙмәт итеүе | СССР |
| Тыуған көнө | 19 сентябрь (2 октябрь) 1900 |
| Тыуған урыны | Одесса, Херсон губернаһы[d], Рәсәй империяһы[1] |
| Вафат булған көнө | 6 сентябрь 1983 (82 йәш) |
| Вафат булған урыны | Мәскәү, СССР |
| Ерләнгән урыны | Кунцево зыяраты[d] |
| Һөнәр төрө | дирижёр, композитор, йырҙар авторы, пианист |
| Уҡыу йорто | Л. В. Собинов исемендәге Һарытау дәүләт консерваторияһы |
| Һуғыш/алыш | Бөйөк Ватан һуғышы |
| Музыка ҡоралы | фортепиано |
| Жанр | Йыр һәм оперетта[d] |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре |
       |
Биографияһы үҙгәртергә
Константин Яковлевич Листов 1900 йылдың 19 сентябрендә ( 2 октябрь ) Одессала йәһүд ғаиләһендә тыуған [5] . Ата-әсәһе цирк артистары булған (атаһы - гимнаст, әсәһе - балерина) һәм йыш ҡына ғаилә бер урындан икенсе урынға күсенеп йөрөгән[6] . Биш йәшенән Константин музыкаға өйрәнә ( мандолинала ) һәм аренала үҙе сығыш яһай башлай. Баласаҡтан диңгеҙгә ғашиҡ була; һуңыраҡ ул бик күп йырҙарҙы һәм диңгеҙгә диңгеҙселәргә бағышлай.
1917 йылда ул Волгоградтағы Россия музыка йәмғиәтенең музыкаль мәктәбен тамамлай.
1918-1919 йылдарҙа ул Ҡыҙыл Армияның 32-се пулемет полкында хеҙмәт итә, Царицын фронтындағы һуғыштарҙа ҡатнаша ; шул уҡ ваҡытта уның атаһы пулемет полкының хәрби комиссары, әсәһе дауахананың хәрби комиссары була.
1919 йылда уны 10-сы армияның Революцион хәрби советы етәкселеге менән Һарытау консерваторияһына И. А. Розенберг һәм Л.М. Рудольфтың фортепиано һәм композиция класы буйынса уҡырға ебәрәләр; консерваторияны 1922 йылда тамамлай. Шул уҡ ваҡытта Һарытау миниатюралар театрында пианист һәм дирижер булып эшләй.
1923 йылда ул Мәскәүгә күсә, Бөтә Рәсәй Пролеткульт театрында эшләй, спектаклдәр өсөн музыка яҙа. 1925 йылдан ул «Синяя блуза» театрҙарының береһенең музыкаль директоры булып эшләй. 1934 йылдан - Матбуғат йорто Күҙәтеү театрының музыкаль етәксеһе һәм дирижеры. Театрҙың бер нисә спектакленә музыка яҙа.
1930 йылдарҙан Листовтың беренсе класлы композитор булараҡ даны башлана. Ул шулай уҡ оло пианист була, концерттар бирә. 1938 йылдан ул Мәскәү Оперетта театрында дирижёр булып эшләй.
Һуғыш йылдарында-хәрби-диңгеҙ флоты баш Сәйәси Идараһының музыкаль консультанты. 1983 йылдың 6 сентябрендә вафат була. Мәскәүҙә Кунцево зыяратында ерләнгән.
Бүләсәһе - Э. Л. Листова, Россия телевидениеһы журналисы.
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре үҙгәртергә
- Ҡыҙыл Йондоҙ ордены (22.2.1943)
- РСФСР-ҙың атҡаҙанған артисы (1950)
- РСФСР-ҙың халыҡ артисы (1973)
- Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1980)
- Миҙалдар, шул иҫәптән "СССР дәүләт сиген һаҡлауҙа батырлығы өсөн" миҙалы [7]
Ижады үҙгәртергә
Константин Листов радиопостановкаларға һәм спектаклдәргә, «Победный маршрут» кинофильмына (1939) музыка яҙа, төрлө инструменталь оркестр әҫәрҙәр ижад итә. Әммә уның талантының төп йүнәлеше йыр була.
Йырҙары үҙгәртергә
Ғөмүмән алғанда, Константин Листов 800-ҙән артыҡ йыр ижад итә. Улар яҡты көй, эскерһеҙ лиризм менән айырылып тора.
1930 йылдарҙа иң популяр йырҙары:
- «В парке Чаир», Павел Арский шиғыры
- «Гренада», Михаил Светлов шиғыры
- «Думка» (уны Сергей Лемешев йырлай)
- «Песня о тачанке», Михаил Рудерман шиғыры
- «Если любишь», Лев Ошанин шиғыры
Һуғыш ваҡытында Листов Хәрби-диңгеҙ флотының сәйәси дирекцияһында музыкаль консультант булып эшләй. Ул яҙған йырҙар араһында А.А.Сурковтың шиғырына "В землянке" (1942) йыры популяр була.
Һуғыштан һуңғы йылдарҙа Литов ғәжәйеп яңы йырҙа ижад итә.
- Александр Жаров шиғырҙарына
- "Зәңгәр дулкын өҫтөндә"
- "Беҙ сәйәхәткә сыҡтыҡ"
- "Йырла, ҡәҙерлем"
- Георгий Рублев шиғырҙарына
- «Севастопольский вальс» (1956); 1961 йылда Листов шул уҡ исемдәге оперетта яҙа, унда был вальс булып яңғырай.
Оперетталары үҙгәртергә
- «Королева ошиблась» (1928, Мәскәү)
- «Ледяной дом» (1938, Мәскәү)
- «Копилка» (1939, Һарытау)
- «Кораллина» (1948, Свердловск)
- «Мечтатели» (1950, Мәскәү; яңы редакция: Волгоград, 1971)
- «Аира» (1951, Мәскәү)
- «Поют сталинградцы» (1955, Сталинград)
- «Шуми, наш лес» (1957, Петрозаводск)
- «Севастопольский вальс» (1961, Волгоград, Е. М. Гальперин һәм Ю. Л. Анненков либреттоһы)
- «Сердце балтийца» (1964) Е. М. Гальперин һәм Ю. Л. Анненков либреттоһы
- «Конкурс женихов» (СССР Гостелерадиоһының Үҙәк телевидениеһы, 1975)
Опералары үҙгәртергә
Һылтанмалар үҙгәртергә
- Мемориальный сайт Константина Листова
- Сочинения Константина Листова
- Фотографии из семейного архива
- Песня «Землянка» на иврите в исполнении дуэта «Дудаим», пер. Шимона Менского
Әҙәбиәт үҙгәртергә
- Листов Константин Яковлевич // Музыкальный энциклопедический словарь. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — С. 307. — 672 с. — ISBN 5-85270-033-9.
- Константин Листов. — М.: Советский композитор, 1987. — 128 с.
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ Листов Константин Яковлевич // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Тищенко А., 1987, с. 3
- ↑ Lobanova M. Nikolaj Andreevič Roslavec und die Kultur seiner Zeit. — Frankfurt am Main, 1997. — S. 91.
- ↑ Музыкальный энциклопедический словарь, 1990
- ↑ В парке Чаир
- ↑ Российская еврейская энциклопедия
- ↑ Тищенко А., 1987, с. 55