Тәүәтәй

Тәүәтәй (рус. Тюбетеево) — Башҡортостандың Әлшәй районындағы ауыл. 2009 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халыҡ һаны 390 кеше. Почта индексы — 452120, ОКАТО коды — 80202864006.

Ауыл
Тәүәтәй рус. Тюбетеево
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Әлшәй районы
Ауыл биләмәһе	Себенле ауыл Советы (Әлшәй районы)
Координаталар	53°53′02″ с. ш. 55°00′56″ в. д.
Халҡы	↘287 кеше (2010)
Милли состав	башҡорттар
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	452120
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 202 864 006
ОКТМО коды	80 602 464 126
Тәүәтәй

Халыҡ һаны

Милли составы

2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу сараһына ярашлы, милләттең күпселек өлөшөн башҡорттар тәшкил итә (100 процент).

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1795 йыл	100
1816 йыл	112
1870 йыл	224
1897 йыл	186
1906 йыл 26 август	368
1920 йыл 26 август	373
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	346
1959 йыл 15 ғинуар	481
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	402
2002 йыл 9 октябрь	350
2010 йыл 14 октябрь	287	137	150	47,7	52,3

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Раевка): 26 км
• Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Себенле): 2 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Раевка): 26 км

Урамдары

• Дим урамы (рус. улица Демы)
• Үҙәк урам (рус. улица Центральная)

Тарихы

Тәүәтәй Себенле ауыл Советы составында. Район үҙәгенән һәм Раевка тимер юл станцияһынан көньяҡҡа табан 26 саҡрым алыҫлыҡта Дим йылғаһы буйында урынлашҡан. Ауылға Нуғай даруғаһы Илекәй-Мең улусы башҡорттарының аҫаба ерҙәрендә керҙәшлек килешеүе буйынса Бөрйән улусы башҡорттары нигеҙ һала, 1734 йылдан документтарҙа билдәле. Тәүге төпләнеүсе Тәүәтәй Минкин исеме менән аталған. Тәүәтәйҙең улдары һәм ейәндәре ревизия материалдарында күрһәтелә. Өлкән улы Дәүләт (1752—1813), уның улы Көҫәп, 1774 йыл (уның балалары Хәлил, Таймаҫ, Ғәлиулла, Заһиҙулла), Юламан, 1776 йыл (уның улдары Шаһиәхмәт, Баҙран, Сайран), Атанғол (1776—1814), мулла Ҡарабулат, 1787 йыл (уның улдары Рәхмәтулла, Сәйфулла, Хәбибулла). 1795 йылда 16 йортта 100 кеше йәшәгән, 1865 йылда 43 йортта — 224 кеше. Ауыл халҡы малсылыҡ, игенселек, умартасылыҡ менән шөғөлләнгән. 1795 йылда 14 йортта 100 кеше йәшәгән, 1816 йылда — 112, 1834 йылда — 186 кеше, 1859 йылда — 254 кеше, 1870 йылда — 224 кеше,1906 йылда — 368 кеше; 1920 йылда — 373 кеше, 1939 йылда — 346 кеше, 1959—481 кеше; 1989 кеше — 402 кеше; 2002 йылда — 350 кеше; 2010 йылда — 287 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ пункты, мәсет бар.

Матбуғатта

• Йәшлек. 3 ноябрь 2021, Фронтовиктарҙың исемдәре мәңгеләштерелде

Видеофильмдар

• Осош. Тәүәтәй ауылы. Башҡортостан. 2021 йылдың 8 мартыYouTube сайтында Видео

Билдәле шәхестәре

• Ғәбит Вәлитов (1792—?) — хәрби эшмәкәр. 1812 йылғы Ватан һуғышында һәм Рус армияһының сит илгә 1813—1814 йылдарҙағы походтарында ҡатнашыусы.
• Юламан Дәүләтов (1776—?) — хәрби эшмәкәр. 1812 йылғы Ватан һуғышында һәм Рус армияһының сит илгә 1813—1814 йылдарҙағы походтарында ҡатнашыусы.

Һылтанмалар

• Тәүәтәй // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 18 апрель 2022)
• А. З. Асфандияров «История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий» 426-сы б. 2022 йыл 17 апрель архивланған.
• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)