Туҡай (Туймазы районы)

Туҡай
	Ауыл
	Туҡай
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	[[Башҡортостан]]
Муниципаль район	[[Туймазы районы]]
Координаталар	54°23′41″ с. ш. 54°00′20″ в. д.HGЯO
Һанлы танытмалар
ОКАТО коды	80 251 830 005
ОКТМО коды	80 651 430 121
ГКГН номеры	0520108
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Туҡай

Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Туҡай.

Тукай (рус. Тукаево) — Башҡортостандың Туймазы районындағы ауыл. 2009 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халыҡ һаны 601 кеше^[1]. Ҡарамалы-Ғөбәй ауыл Советы составына инә. Почта индексы — 452789, ОКАТО коды — 80251830005.

Тарихы

Ерҙән файҙаланыу хоҡуғын Туҡай ауылы типтәрҙәре Өфө губернаһы канцелярияһының 1770 йылдың 9 авгусындағы указы менән нигеҙләй. Әммә был уларҙың ергә хоҡуғын дәлилләү генә булып тора. Типтәрҙәр башҡорттар тарафынан 1765 йылда уҡ индерелә. Ике йылдан һуң Ҡыр-Йылан улусының аҫаба ер хужалары менән ер тураһында бәхәс тыуа, ул 1767 йылда хәл ителә. XIX быуат аҙағында ауылда 2 мәсет, 3 тирмән, тимерлек, мөгәзәй, 2 бакалея кибете була.

1783 йылда 93, 1795 йылда 138, 1834 йылда 301, 1858 йылда 545, 1870 йылда 658, 1895 йылда 1447, ә 1920 йылда 1586 типтәр йәшәгән^[2].

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса күпселек милләттәр татарҙар (52 %) башҡорттар (44 %)^[3].

Географик урыны

Алыҫлығы:^[4]

район үҙәгенә тиклем (Туймазы): 33 км,
ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Ҡарамалы-Ғөбәй): 7 км,
яҡындағы тимер юл станцияһына тиклем (Ҡандра): 21 км.

Урамдары

Урам исеме^[5]:

Аҡташ урамы (рус. улица Акташево)
Бәләбәй урамы (рус. улица Белебеевская)
Тау урамы (рус. улица Горная)
Йәштәр урамы (рус. улица Молодежная)
Ҡасаба урамы (рус. улица Поселковая)
Йылға урамы (рус. улица Речная)
Трактор урамы (рус. улица Тракторная)
Үҙәк урамы (рус. улица Центральная)
Мәктәп урамы (рус. улица Школьная)

Билдәле шәхестәр

Хәкимов Талип Абзалетдин улы (4.04.1915—3.04.1982), Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы.

Иҫкәрмәләр

↑ Башҡортостан Республикаһының райондары буйынса белешмә китабы 2016 йыл 4 март архивланған.
↑ Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 261. — ISBN 978-5-295-04683-4.
↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта(недоступная ссылка) (рус.)
↑ Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.
↑ «Налог Белешмәһе» системаһында Туҡай (Туймазы районы) ауылы

Һылтанмалар

[белешмә_китабы-1] Башҡортостан Республикаһының райондары буйынса белешмә китабы 2016 йыл 4 март архивланған.

[2] Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 261. — ISBN 978-5-295-04683-4.

[справочник-3] Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта(недоступная ссылка) (рус.)

[ATU-4] Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник / Сост. Р. Ф. Хабиров. — Уфа: Белая Река, 2007. — 416 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-5-87691-038-7.

[5] «Налог Белешмәһе» системаһында Туҡай (Туймазы районы) ауылы

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]