Новосибирск өлкәһе

Новосибирск өлкәһе (Һүҙмә-һүҙ — Яңы Себер) — Рәсәй Федерацияһы субъекты, Себер федераль округы составына инә.

Рәсәй Федерацияһы субъекты
Новосибирск өлкәһе
Новосибирск өлкәһе флагы Новосибирск өлкәһе гербы
Административ үҙәк	Новосибирск
Майҙаны	19-сы
- Барлығы - һыу өҫтө %	177 756 км² 2,9
Халҡы	17-се
- Барлығы - Тығыҙлыҡ	↗2 762 237 (2016) 15.54 чел./км²
ТТП	20-се
- Барлығы (ағым. хаҡ.) - Йән башына	482,0 млрд. һум (2010) 174,4 мең һум
Федераль округ	Себер
Иҡтисади район	Көнбайыш Себер
Губернатор	Андрей Александрович Травников
Председатель областного Законодательного собрания	Андрей Иванович Шимкив
РФ субъекты коды	54
ISO 3166-2 коды	RU-NVS
Сәғәт бүлкәте	KRAT[d], Азия/Новосибирск[d] һәм UTC+7:00[d]
Бүләктәре:

Административ үҙәк — Новосибирск ҡалаһы.

География

Новосибирск өлкәһе Көнбайыш Себер тигеҙлегенең көньяҡ-көнсығышында урынлашҡан. Майҙаны 178,2 мең км². Көнбайыштан көнсығышҡа — 642 км, төньяҡтан көньяҡҡа — 444 км һуҙылған.

Төньяҡта — Томск өлкәһе, көньяҡ-көнсығышта — Ҡаҙағстан, көнбайышта — Омск өлкәһе, көньяҡта — Алтай крайы, көнсығышта Кемерово өлкәһе менән сиктәш.

Гидрография

Өлкәнең төп йылғалары — Обь һәм Омь. Өлкәлә яҡынса 3 мең күлдәр бар. Төбәктең төньяғын һәм төньяҡ-көнбайышын донъялағы иң ҙур Васюган һаҙлығының көньяҡ өлөшө биләй.

Сәғәт бүлкәте

Тарихы

Новосибирск өлкәһе 1937 йылдың 28 сентябрендә ойошторолған. Һуңыраҡ, 1943 йылда төбәктән Кемерово өлкәһе, ә 1944 йылда — Томск өлкәһе айырылып сыҡҡан.

Билдәле шәхестәре

• Павлов Виктор Павлович (5.02.1951), ғалим-инженер-механик. Техник фәндәр докторы (2006). 1973 йылдан Өфө авиация институты һәм Өфө дәүләт авиация техник университеты уҡытыусыһы, бер үк ваҡытта 2009 йылдан Өфө дәүләт авиация университетының Нефтекама ҡалаһы филиалының дөйөм белем биреү дисциплиналары кафедраһы мөдире. Искитим ҡалаһынан.
• Пашков Сергей Афанасьевич (3.04.1959), ғалим-хирург, 1987—2003 йылдарҙа Башҡорт дәүләт медицина институты һәм Башҡорт дәүләт медицина университеты уҡытыусыһы, артабан «Газпром трансгаз Өфө» йәмғиәтенең медик‑санитария бүлеге начальнигы. Медицина фәндәре докторы (2005). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы (2007). Обь ҡалаһынан.

Халҡы

Росстат мәғлүмәттәре буйынса өлкәнең халыҡ иҫәбе 2 762 237 кеше тәшкил итә (2016). Халыҡ тығыҙлығы — 15,54 кеше/км² (2016). Ҡала халҡы — 78,08 % (2015).

Милли составы

2010 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса өлкәнең милли составы түбәнгесә:

Урыҫтар — 2 365 845 Немецтар — 30 924 Татарҙар — 24 158 Украиндар — 22 098 Үзбәктәр — 12 655 Ҡаҙаҡтар — 10 705 Тажиктар — 10 054 Әрмәндәр — 9508 Әзербайжандар — 8008 Ҡырғыҙҙар — 6506 Белорустар — 5382

Новосибирск өлкәһендә 1989 йылда — 2306, 2002 йылда — 1104 башҡорт йәшәгәне теркәлгән.

Административ-территориаль бүленеш

Новосибирск өлкәһенә 15 ҡала, 30 административ район, 17 ҡасаба, 428 ауыл хакимиәте.

Новосибирск өлкәһе райондары

Муниципаль райондар

Кыштовка Северное Усть-Тарка Венгерово Куйбышев Татарск Чаны Барабинск Чистоозёрное Купино

Здвинск Баган Ҡараһыу Убинск Каргат Довольное Краснозёрск Кочки Чулым Колывань

Коченёво Ордынск Сузун Искитим Черепаново Маслянино Тогучин Болотное Мошково Новосибирск

Ҡала округтары

• Новосибирск (31)
• Бердск (32)
• Искитим (33)
• Кольцово (34)
• Обь (35)

Әҙәбиәт

• Новосибирская область: Атлас (масштаб 1:200 000 и 1:500 000) / Ред. атласа О. Л. Чикишева. Федеральная служба геодезии и картографии России (Роскартография).. — Новосибирск: ФГУП «ПО Инжгеодезия». ФГУП «Новосибирская картографическая фабрика», 2006. — 128 с. — 5 000 экз. — ISBN 5-85-120-062-6. (обл.)

Һылтанмалар

• Правительство Новосибирской области 2015 йыл 6 ноябрь архивланған.
• Законодательное собрание Новосибирской области 2012 йыл 24 апрель архивланған.
• Гербы Муниципальных районов Новосибирской области
• Новосибирская область в справочнике-каталоге «Вся Россия» 2008 йыл 14 октябрь архивланған.
• Историческая справка к 70-летнему юбилею Новосибирской области 2007 йыл 12 август архивланған.
• Состав Новосибирской области по ОКАТО
• Карты Новосибирской области