Минһажев Ғималетдин Минһаж улы
Минһажев Ғималетдин Минһаж улы (21 май 1889 йыл — 19 сентябрь 1955 йыл) — совет актёры, драматург һәм театр теоретигы. РСФСР-ҙың (1949) һәм Башҡорт АССР-ының (1935) халыҡ артисы. Ленин (1949), ике Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1944, 1955) ордены кавалеры.
| Минһажев Ғималетдин Минһаж улы | |
| Тыуған ваҡыты: | |
|---|---|
| Тыуған урыны: |
Өфө губернаһы Златоуст өйәҙе (хәҙер Башҡортостан Республикаһының Ҡыйғы районы Иҙрис ауылы, |
| Вафат ваҡыты: |
19 сентябрь 1955 (66 йәш) |
| Вафат урыны: |
Башҡорт АССР-ының Өфө ҡалаһы |
| Һөнәре: |
актёр, драматург, театр теоретигы |
| Гражданлығы: | |
| Театр: | |
| Наградалары: |
|
Биографияһы
үҙгәртергәҒималетдин Минһаж улы Минһажев 1889 йылдың 21 майында Өфө губернаһы Златоуст өйәҙе (хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Ҡыйғы районы) Иҙрис ауылында тыуа.
1918 йылдан Златоуст ҡалаһы драма түңәрәктәрендә уйнай. Бер йылдан гастролдә йөрөүсе Петроградтың Яңы драма театры сәхнәһендә М. Горькийҙың «На дне» спектаклендә Татарин ролен башҡара.
1920 йылдан Ғималетдин Минһаж улы Златоуст ҡала Советы труппаһы менән етәкселек итә, 1921 йылда — Красноярск татар драма һәм комедия театрында, ә 1922—1924 йылдарҙа Өфө театр труппаларында эшләй.
1924 йылда — Башҡорт драма театрында эшләй. 1924—1925 йылдарҙа Мәжит Ғафури менән берлектә күсмә театрға нигеҙ һалыу эшендә ҡатнаша.
Ғималетдин Минһажев — «Дәүер» һәм «Ялҡын» пьесалары авторы. 1952 йылда Өфөлә ул үҙенең актерлыҡ сәнғәте теорияһына нигеҙләнеп яҙылған «Минең тормошом. Хәтирәләр» тигән автобиографик китабын баҫтырып сығара. Актерлыҡ сәнғәте теорияһында ул тормоштоң өс сығанағы һәм сәхнә сәнғәтен булдырыусы өс башланғыс тураһында тасуирлай.
1955 йылдың 19 сентябрендә Өфө ҡалаһында вафат була.
Хеҙмәттәре
үҙгәртергә
Минһажев Ғ. М. «Утыҙ йыл сәхнәлә. Артист яҙмаларынан.» //Әҙәби Башҡортостан. 5-се сығарылыш. Өфө, 1955.
Ролдәре
үҙгәртергә- Кәрим бай (Ибраһимов Хабибулла Калимулла улының «Башмағым» спектаклендә;
- Юлай Аҙналин (Я. Протаназовтың «Салауат Юлаев» фильмында, В. Мортазин-Иманский, Дауыт Юлтый һәм Абдулҡадир Инандың «Салауат һәм Пугачев», Баязит Бикбай һәм Ғ. Сәләмдең «Салауат Юлаев» спектаклендә);
- Ҡала башлығы (Н. В. Гоголдең «Ревизор»ында)
- Ғәҙелша («Ашҡаҙар»), Йәнгилде («Башҡорт туйы») , Буранғолов Мөхәммәтша Абдрахман улы
- Ҡарамырҙа («Ынйыҡай и Юлдыҡай», Ғәбитов Хәбибулла Ғәбделҡаһир улы)
- Ишмырҙа («Ҡарағол», Дауыт Юлтый
- Күсәрбай («Таңсулпан», Ҡадир Даян)
- Ғиззәтулла («Тальян гармун» Әхмәтшин Ғабдулла Ғабдрахман улы) Һ.Б.
Наградалары һәм исемдәре
үҙгәртергә- РСФСР-ҙың һәм БАССР-ҙың халыҡ артисы (1949) (1935), РСФСР-ҙың атҡаҙанған артисы (1944).
- Ленина ордены (1949), Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1944, 1955).
Хәтер
үҙгәртергә- 1977 йылда Ғ. Минһажев исемендәге Ҡыйғы башҡорт халыҡ театрына уның исеме бирелә.
- Өфөлә Минһажев урамы артист исемен йөрөтә.
- Артистың тыуыуына 110 йыл тулыу айҡанлы, Башҡортостанда Ғ. Минһажевҡа бағышлынған экспозициялы тыуған яҡты өйрәнеү музейы асыла.
Әҙәбиәт
үҙгәртергә- Башҡортостан. Ҡыҫҡа энциклопедия. Өфө, 1996. 40 б.
- Мәhәҙиев М. Театр тураhында. Өфө, 1962;
- Башҡорт дәүләт академия драма театры. Төҙ. В.Ғ. Ғәлимов, С.С Сәитов. Өфө, 1969.
- Юрий Узиков. Исторические памятники Уфы. [1] (на рус.яз.) «Китап» нәшриәте, 1999, 47-48 с. ISBN 5-295-02294-3.
Һылтанмалар
үҙгәртергә- Мингажев Гималетдин Мингажевич 2017 йыл 13 ғинуар архивланған.
- Валеев Г. К. Мингажев Гималетдин Мингажевич // Челябинская область : энциклопедия / гл. ред. К. Н. Бочкарев. – Челябинск : Камен. пояс, 2005. – Т. 4. – С. 287.
- МИНГАЖЕВ 2014 йыл 7 апрель архивланған.
- Фарзутдинова Л. С., Саитов С. С. Мингажев Гималетдин Мингажевич.// Башкортостан: краткая энциклопедия. — Уфа: Башкирская энциклопедия, 1996. — С. 401. — 672 с. — ISBN 5-88185-001-7.